Trochodendronowce (Trochodendrales Cronquist) – rząd roślin okrytonasiennych z jedną rodziną Trochodendraceae i dwoma monotypowymi rodzajami z dwoma gatunkami[2]. Zgodnie z wnioskami wynikającymi z analiz danych molekularnych, kopalnych i dotyczących budowy i biologii roślin, trochodendronowce stanowią jedną z kilku linii rozwojowych roślin okrytonasiennych, które oddzieliły się od wspólnego pnia po uprzednim zróżnicowaniu jaskrowców, a przed podziałem prowadzącym do powstania kladów różowych i astrowych[2]. Trochodendron araliowaty występuje na Wyspach Japońskich po północny Tajwan. Tetracentron chiński rośnie w południowych Chinach i w Nepalu. Rośliny kopalne z tego rzędu (np. Nordenskioldia) znane są z późnej kredy jako gatunki rozpowszechnione na półkuli północnej[2].
Skrętoległe i skupione w nibyokółki. Pozbawione przylistków i z przylistkami przyrośniętymi do ogonka liściowego. Blaszka pojedyncza, całobrzega, użyłkowana dłoniasto lub pierzasto[4].
Drobne, skupione w kwiatostany. U Trochodendron luźne, groniaste lub wiechowate, w których kwiaty wsparte są 2–5 przysadkami, lub w kotki kłosopodobne zebrane po cztery u Tetracentron. Kwiaty mają szerokie dno kwiatowe i pozbawione są okwiatu (u Trichodendron) lub składa się on z czterech listków (u Tetracentron)[4]. U Trichodendronpręciki w liczbie 40–70 tworzą kilka okółków wokół 6–17 owocolistków zrośniętych bocznie w jeden okółek. U Tetracentron są tylko cztery pręciki otaczające słupkowie tworzone przez cztery zrastające się u podstawy owocolistki[4].
Bocznie połączone mieszki (mieszek złożony), otwierające się do wewnątrz pęknięciami. Nasiona są oskrzydlone lub nie[4].
Systematyka
Trochodendronowce są jedną z grup bazalnychdwuliściennych właściwych oddzieloną od pozostałych ok. 120–130 milionów lat temu (datowanie molekularne). Najstarsze skamieniałości znane są z kredy (Nordenskioeldia), ale rośliny prawdopodobnie z tej rodziny opisano też z Japonii ze skał datowanych na 89 milionów lat. Trochodendronowce znane są z bardzo licznych i zróżnicowanych skamieniałości sprzed ok. 50 milionów lat (eocen) z Ameryki Północnej i w czasie kenozoiku były rozpowszechnione na całej półkuli północnej[2].
W systemie Cronquista (1981) i systemie Takhtajana (2009) oba zaliczane tu rodzaje włączane były w rząd Trochodendrales jako odrębne, monotypowe rodziny Tetracentraceae Van Tieghem, 1900 i Trochodendraceae Prantl in Engler & Prantl, 1888[5][6]. Rząd sytuowany był blisko oczarowatychHamamelidaceae, u Takhtajana (2009) w podklasie Hamamelidae (przy czym w tym systemie wskazana została jako najbliżej spokrewniona z grujecznikowatymiCercidiphyllaceae)[5]. W systemie Reveala z 2008 rodzina Trochodendraceae włączona została do rzędu oczarowcówHamamelidales[7].
W pierwszej wersji systemu APG z 1998 rząd nie był wyróżniany – rodzina Trochodendraceae i opcjonalnie wyróżniana Tetracentraceae ujęte były jako zajmujące niepewną pozycję (Incertae sedis) w obrębie dwuliściennych właściwycheudicots[8]. Tak samo przedstawione zostały w systemie APG II z 2003[9]. W systemie APG III z 2009 wyróżniono rząd z rodziną Trochodendraceae (włączono do niej Tetracentraceae) umieszczając go wśród bazalnych rzędów w obrębie dwuliściennych właściwych[10]. W systemie APG IV z 2016 uściślono jego pozycję sytuując go na kladogramie po powstaniu rzędów srebrnikowcówProteales, a przed wyodrębninieniem bukszpanowców[11].
W systemie Ruggiero i in. (2015) rząd trochodendronowców tworzy jeden z 18 nadrzędów okrytonasiennych – trochodendropodobne Trochodendranae[12] i obejmuje jedną rodzinę zgodnie z systemem APG IV (2016)[1].
↑ abMichael A.M.A.RuggieroMichael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-02-28](ang.).
↑ abcdeMaarten J.M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World. Richmond UK, Chicago USA: Kew Publishing, Royal Botanic Gardens, The University of Chicago Press, 2017, s. 226–227. ISBN 978-1-842466346.
↑ abArmen Takhtajan: Flowering Plants. 978-1-4020-9608-2: Springer, 2009, s. 71–73.
↑ArthurA.CronquistArthurA., An integrated system of classification of flowering plants, New York: Columbia University Press, 1981, s. 157–161, ISBN 0-231-03880-1.
