Tellurowodór

Tellurowodór

Nazewnictwo Nomenklatura systematyczna (IUPAC) konst. tellurek wodoru, tellurek diwodoru[1] podst. tellan[1] addyt. dihydrydotellur[1] Inne nazwy i oznaczenia tellurowodór
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	H2Te
Masa molowa	129,62 g/mol
Wygląd	bezbarwny gaz[2]
Identyfikacja
Numer CAS	7783-09-7
PubChem	21765
InChI InChI=1S/H2Te/h1H2 InChIKey VTLHPSMQDDEFRU-UHFFFAOYSA-N
Właściwości Gęstość 0,005298 g/cm³ (25 °C)[2]; gaz Rozpuszczalność w wodzie rozpuszczalny[2] w innych rozpuszczalnikach rozpuszczalny w etanolu i zasadach[2] Temperatura topnienia −49 °C[2][3] Temperatura wrzenia −1,25 °C[3] Punkt potrójny −49,2 °C[3] Punkt krytyczny 200 °C[3] Kwasowość (pKa) 1: 2,6 (18 °C)[2] 2: 11 (25 °C)[2] Prężność pary 10 kPa (−46,6 °C)[2] 100 kPa (−2,3 °C)[2]
Niebezpieczeństwa Globalnie zharmonizowany system klasyfikacji i oznakowania chemikaliów Na podstawie podanego źródła[3] Niebezpieczeństwo Zwroty H H220, H280, H330 Zwroty P P210, P260, P284, P304+P340+P310, P377, P410+P403 Temperatura samozapłonu −50 °C[2]
Podobne związki
Pochodne sole	tellurek cynku, tellurek ołowiu(II), tellurek bizmutu(III)
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)

Tellurowodór, tellan, H
2Te – nieorganiczny związek chemiczny telluru i wodoru. Rozpuszczony w wodzie tworzy kwas tellurowodorowy.

Charakterystyka

Bezbarwny lub bladożółty, palny gaz o odrażającym zapachu podobnym do siarkowodoru. Jest rozpuszczalny w wodzie, w roztworze wodnym tworzy stosunkowo mocny kwas tellurowodorowy (pK_a1 2,6^[2]).

Otrzymywanie

Tellurowodór można otrzymać przez syntezę bezpośrednią z pierwiastków w podwyższonej temperaturze:

H
2 + Te → H
2Te

jak również poprzez działanie na tellurki (np. kadmu) kwasem solnym:

CdTe + 2HCl → H
2Te + CdCl
2

Toksyczność

Tellurowodór jest toksyczny, działa na organizm ludzki podobnie jak inne związki telluru, jest niewiele mniej toksyczny niż selenowodór. Ma wybitnie silne działanie drażniące w stosunkowo niskich stężeniach.

Zastosowanie

Sam tellurowodór nie ma specjalnego zastosowania, jednak jest stosowany do produkcji innych związków telluru m.in. tellurków (np. elektronika).

Przypisy

1. Neil G.N.G. Connelly Neil G.N.G. i inni, Nomenclature of Inorganic Chemistry. IUPAC Recommendations 2005 (Red Book), International Union of Pure and Applied Chemistry, RSC Publishing, 2005, s. 308, ISBN 978-0-85404-438-2  (ang.).
2. CRC Handbook of Chemistry and Physics, William M.W.M. Haynes (red.), wyd. 97, Boca Raton: CRC Press, 2016, s. 4-65, 5-87, 6-112, 16-25, ISBN 978-1-4987-5429-3  (ang.).
3. Hydrogen telluride, [w:] GESTIS-Stoffdatenbank, Institut für Arbeitsschutz der Deutschen Gesetzlichen Unfallversicherung, ZVG: 122699 [dostęp 2024-07-14]  (niem. • ang.).