Polska
podkarpackie
sanocki
Sanok
374[2]
13
38-500[3]
RSA
0359698[4]
Stróże Małe – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie sanockim, w gminie Sanok[4][5].
Między 1 lutego a 1 kwietnia 1977 w gminie Zagórz[6][7].
Według przekazów nazwa wsi mogła pochodzić od dawnych straży na rzecz zamku w Sanoku, pełnionych na okolicznych wzgórzach[8]. Strażnicy mieli osiedlić się w dolinach nad potokami i stąd przyjęto nazwy wsi Stróże Małe i Wielkie[8].
W XV wieku Dupplex Stroscha, Strosze[9]. Wieś królewska położona na przełomie XVI i XVII wieku w ziemi sanockiej województwa ruskiego[10], w drugiej połowie XVII wieku należała dzierżawy Sanoczek starostwa sanockiego[11].
W XIX wieku do końca życia właścicielem posiadłości tabularnej Stróże Małe i Stróże Wielkie był Jan Tchorznicki (zm. 1868)[12][13]
. Później obiema wsiami władali spadkobiercy Jana Tchorznickiego[14]. W 1886 właścicielami Stróży Małych byli spadkobiercy Kornelii Tchórznickiej[15]. W 1890 właścicielkami tabularnymi dóbr we wsi były Józefa Rylska, Maria Szeliska i Teofila Tchórznicka[16][9], w 1897, 1904 Józefa Rylska[17][18]. W 1905 Józefa Rylska posiadała we wsi obszar leśny 185 ha[19]. Spadkobiercą majątku został Aleksander Mniszek-Tchorznicki[20][21][19][22][23], który w 1911 jako właściciel tabularny posiadał 133 ha[24].
W Stróżach Małych znajduje się kapliczka murowana z początku XIX wieku[25]. We wsi istnieje Kościół Matki Boskiej Bolesnej, jako kaplica przynależący do parafii Przemienienia Pańskiego w Sanoku (wcześniej przynależący do parafii Najświętszego Serca Pana Jezusa w Sanoku, dekretem z 14 sierpnia 1958 włączony do parafii Przemienienia Pańskiego[26]). W 1895 we wsi został wywiercony szyb naftowy o głębokości 315 m, należący do Anglika Perkinsa[27].
Pod koniec XIX wieku obie wsie Stróże leżały w odległości 3,7 km od Sanoka, nad potokami uchodzącymi do rzeki San w tym mieście[9]. Leżały na wschodnim stoku pasma górskiego, zarośniętego lasem bukowym[9]. Stróże Małe były wówczas położone na wzniesieniu o wysokości 351 m n.p.m.[9]. Około 1890 we wsi było 47 domów i 280 mieszkańców (z czego 274 wyznania rzymskokatolickiego i 6 wyznania izraelickiego)[9].
W 1913 w Sanoku została ustanowiona ulica Stróżecka (późniejsza ul. Stanisława Konarskiego)[28].
W II Rzeczypospolitej wieś w powiecie sanockim województwa lwowskiego. Do 1939 wieś zamieszkiwali Polacy i Rusini, określający siebie jako Rusnaki[8]. Było wówczas około 67 numerów domów[29]. Ludność wynosiła wtedy 415 osób, prawie wyłącznie wyznania greckokatolickiego, zaś 7 mieszkańców było wyznania rzymskokatolickiego[8]. Posługiwali się oni językiem polskim oraz ruskim z domieszką polskiego[8]. Ludność zajmowała się uprawą roli o charakterze małorolnym[30]. We wsi powszechne było pozdrowienie Sława Izusu Chrystu[29]. W latach 1945–1946 nacjonaliści ukraińscy z OUN-UPA zamordowali tutaj i we wsi Stróże Wielkie 6 Polaków oraz spalili gospodarstwa pozostałe po rodzinach przesiedlonych do ZSRR[31].
Przez wieś przepływało wtedy dwa potoki[8]. Przed 1939 we wsi została postawiona kapliczka prywatna[32]. We wsi funkcjonowała szkoła[33]. We wcześniejszych latach istniała czytelnia Proswity, którą zamknięto z uwagi na działalność komunistyczną[29].
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krośnieńskiego.
Został założony klub piłkarski, LKS Płowce/Stróże Małe, który funkcjonuje w ramach wsi Płowce i Stróże Małe[34].