Służba Zwycięstwu Polski

Służba Zwycięstwu Polski (SZP) – polska organizacja konspiracyjna podczas II wojny światowej,

Historia

Tablica w Gorlicach upamiętniająca m.in. żołnierzy Służby Zwycięstwu Polski

Organizacja została powołana 27 września 1939, w trakcie kampanii wrześniowej (jeszcze podczas oblężenia Warszawy), na rozkaz dowódcy obrony Warszawy, generała Juliusza Rómmla. Dowódcą SZP został generał brygady Michał Tokarzewski-Karaszewicz.

Dane mi przez Naczelnego Wodza w porozumieniu z rządem pełnomocnictwo dowodzenia w wojnie z najazdem na obszarze całego Państwa przekazuję gen. bryg. Michałowi Tadeuszowi Tokarzewskiemu – Karaszewiczowi z zadaniem prowadzenia dalszej walki o utrzymanie niepodległości i całości granic^[1].

Cele organizacji obejmowały: walkę o wyzwolenie Polski w granicach przedwojennych, odtworzenie i reorganizację armii polskiej oraz powołanie tymczasowych ośrodków władzy.

Podporządkowała się Rządowi RP na uchodźstwie. Tokarzewski zwrócił się o poparcie do przedstawicieli przedwrześniowej opozycji (SL, PPS, SN i SP) i takowe uzyskał. Celem takiego działania było odcięcie rodzącej się konspiracyjnej organizacji wojskowej od sanacji, którą społeczeństwo winiło za klęskę wrześniową, a tym samym pozyskanie poparcia u nowych władz emigracyjnych^[2]. Uważana jednak przez gen. Władysława Sikorskiego za zbyt zbliżoną do obozu sanacyjnego została rozkazem Naczelnego Wodza rozwiązana i zastąpiona z dniem 13 listopada 1939 przez Związek Walki Zbrojnej (ZWZ). Była pierwszą organizacją zbrojną Polskiego Państwa Podziemnego. Dotychczasowy dowódca SZP, gen. Michał Tokarzewski-Karaszewicz został mianowany komendantem ZWZ na obszar okupacji sowieckiej.

Rozkazy Sikorskiego i Sosnkowskiego z listopada 1939 poleciły przejęcie dotychczasowych struktur organizacyjnych SZP przez ZWZ.

Organizacja

Dowództwo Główne

Michał Tokarzewski-Karaszewicz, jedyny Dowódca Główny Służby Zwycięstwu Polski

Dowódca Główny – gen. brygady Michał Tokarzewski-Karaszewicz

Zastępca Dowódcy Głównego – mjr dypl. Edmund Galinat „Komarski” – od września do listopada 1939 roku, płk dypl. Stefan Rowecki od października 1939 do stycznia 1940 roku

Szef Sztabu Dowództwa Głównego – płk dypl. Stefan Rowecki od października 1939 do stycznia 1940 roku

Szefowie Oddziałów Dowództwa Głównego^[3]

• Oddział I (organizacyjny) – mjr Antoni Sanojca „Kapnik”
• Oddział II (informacyjno-wywiadowczy) – mjr Wacław Berka „Brodowicz”
• Oddział III – płk dypl. Janusz Albrecht „Wojciech”
• Oddział IV (kwatermistrzostwo) – płk dypl Adam Świtalski „Dąbrowa”
• Oddział V (łączność) – kpt. Leon Chendyński „Gruda”
• Oddział VI (prasy i propagandy) – mjr Tadeusz Kruk-Strzelecki „Szczepan”
• Oddział VII (finansowy) – mjr Stanisław Thun „Malcz” okręg warszawski

Dowództwa Wojewódzkie^[4]

• Okręg Warszawski – Henryk Józewski „Olgierd”
• Okręg Lubelski – ppłk Józef Spychalski „Socha”
• Okręg Łódzki – płk Stanisław Sosabowski „Węglarz”
• Okręg Kielecki – płk dypl. Leopold Engel-Ragis „Śląski”
• Okręg Krakowski – mjr Jan Cichocki „Kabat”
  • Podokręg Zagłębie Dąbrowskie – ppłk Henryk Kowalówka „Oset”

Członkowie

Przypisy

1. Rozkaz gen. Rómmla stanowiący podstawę do formowania SZP: Bartelski, Podziemna armia... s. 5
2. Jan Ciechanowski „Powstanie Warszawskie” Bellona S.A. str. 76 ISBN 978-83-7549-074-9
3. Armia Krajowa - szkice z dziejów Sił Zbrojnych Polskiego Państwa Podziemnego, pod redakcją Krzysztofa Komorowskiego, Warszawa 1999, s. 371, 375, 380.
4. Na czele okręgu (województwa) stali komendanci wojewódzcy

Bibliografia

• Stefan Korboński: Polskie Państwo Podziemne. Bydgoszcz: Wydawnictwo Nasza Przyszłość. Brak numerów stron w książce
• Lesław Marian Bartelski: AK. T. 1, Podziemna armia 27 IX 1939-30 VI 1943. Warszawa: "Tekst", 1990. ISBN 83-85188-00-2. Brak numerów stron w książce

Kontrola autorytatywna (organizacja zbrojna):

• ISNI: 0000000110907640
• VIAF: 143771855
• LCCN: n2004026967
• GND: 3008813-6
• PLWABN: 9810592740605606
• NUKAT: n2007032396

Encyklopedie internetowe:

• PWN: 3976654