Piotr Borek

Piotr Borek

Data i miejsce urodzenia	5 marca 1970 Kraków
Profesor nauk humanistycznych
Specjalność: historia literatury polskiej, edytorstwo, problemy etniczne
Alma Mater	Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
Doktorat	2000 – literaturoznawstwo Akademia Pedagogiczna im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
Habilitacja	2006 – literaturoznawstwo Akademia Pedagogiczna im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
Profesura	7 sierpnia 2012
Nauczyciel akademicki
Uczelnia	Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
Stanowisko	profesor
Rektor
Okres spraw.	2020–2024
Poprzednik	Kazimierz Karolczak
Odznaczenia

Piotr Borek (ur. 5 marca 1970 w Krakowie^[1]) – polski historyk literatury polskiej, profesor nauk humanistycznych, profesor Uniwersytetu Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie i jego rektor w kadencji 2020–2024.

Życiorys

W 1995 ukończył polonistykę w Wyższej Szkole Pedagogicznej im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie. Doktoryzował się w 2000 na Akademii Pedagogicznej im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie na podstawie dysertacji: Obraz Ukrainy w staropolskich diariuszach i pamiętnikach. Zagadnienia wybrane, której promotorem była dr hab. Halina Bursztyńska-Stefańska. Stopień naukowy doktora habilitowanego uzyskał w 2006 na AP im. KEN w Krakowie w oparciu o pracę pt. Od Piławiec do Humania. Studia staropolskie. Tytuł profesora otrzymał 7 sierpnia 2012^[2].

Specjalizuje się w historii literatury polskiej, edytorstwie i problemach etnicznych^[2]. Opublikował ok. 200 prac^[1], został redaktorem naczelnym czasopism naukowych: „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Historicolitteraria” oraz „Rocznik Przemyski. Literatura i Język”. Pod jego redakcją powstały monografie z zakresu romologii^[3]. Wypromował siedmiu doktorów^[2]. Członek m.in. Komitetu Nauk o Literaturze PAN (do 2016) i Komisji Wschodnioeuropejskiej PAU^[3].

Zawodowo związany z WSP im. KEN w Krakowie, przekształconą kolejno w Akademię Pedagogiczną, Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie i, w 2023, w Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie (UKEN), na którym objął stanowisko profesora. W latach 2009–2016 był dyrektorem Instytutu Filologii Polskiej, w latach 2016–2019 pełnił funkcję dziekana Wydziału Filologicznego, zaś w latach 2019–2020 zajmował stanowisko dziekana Wydziału Nauk Humanistycznych. W czerwcu 2020 został wybrany na rektora UP w kadencji 2020–2024, pokonując w głosowaniu urzędującego rektora profesora Kazimierza Karolczaka oraz dr hab. Roberta Stawarza^[3].

Związany ściśle z rządzącą w latach 2015–2023 partią Prawo i Sprawiedliwość, o czym świadczą liczne i nieuzasadnione w trybie autonomicznego funkcjonowania uczelni, wizyty polityków tego ugrupowania – Ryszarda Terleckiego i Piotra Glińskiego^[4], Włodzimierza Bernackiego^[5], premiera Mateusza Morawieckiego^[6]. Pozostawał w dobrych stosunkach z kontrowersyjną krakowską kuratorką z lat 2016–2023 Barbarą Nowak, którą przyjmował u siebie w uczelni, m.in. w tym czasie, gdy wypowiadała się ona o Uniwersytecie Jagiellońskim jako „agencji towarzyskiej”^[7][8].

15 marca 2021 roku powołany przez premiera Morawieckiego do Rady Naukowej Instytutu De Republica^[9][10]. Odwołany stamtąd 29 grudnia 2023, wraz z całą radą, przez nowego premiera Donalda Tuska^[11].

Kontrowersje

W maju 2021 Rada Uczelni poddała pod głosowanie odwołanie rektora Piotra Borka z funkcji. Wniosek został zgłoszony przez prof. Grzegorza Przebindę, który zarzucił rektorowi, że ten oddał całkowicie, wbrew ustawie, władzę kanclerzowi, a na uczelni panuje atmosfera strachu^[12]. Po wyniku – 3 głosy za do 3 przeciw i 1 wstrzymujący – rektor pozostał na stanowisku^[13]. W obronie zwalnianych pracowników, w maju 2021 powstała w Uniwersytecie Pedagogicznym komisja zakładowa OZZ Inicjatywa Pracownicza, która zaczęła piętnować naruszenia statutu uczelni, prawa pracy oraz dobrych obyczajów. Rektor zwolnił kilkudziesięciu naukowców, m.in. poprzedniego rektora prof. Kazimierza Karolczaka, dyrektora Instytutu filozofii prof. Janusza Majcherka. Inne osoby odeszły z własnej woli, zniechęcone złym traktowaniem pracowników^[14][15].

Jesienią 2021, na podstawie anonimowego donosu, rektor Piotr Borek oskarżył studenta Jakuba Gajdę, że ten groził władzom uczelni wystrzelaniem z kupionego przez siebie pistoletu, „co prawda na wodę”. Rektor zaalarmował policję i prokuraturę oraz podjął decyzję o zawieszeniu Gajdy w prawach studenta. Policja umorzyła postępowanie 30 grudnia, jednak uczelnia złożyła na to dwa zażalenia, jedno sygnowane przez kanclerza Krzysztofa Wąsowicza, drugie – przez prorektora ds. kształcenia i rozwoju Roberta Stawarza. Ostatecznie postępowanie umorzono w marcu 2022, jednak Jakub Gajda otwarcie mówił, że „Uniwersytet Pedagogiczny chciał go zniszczyć”^[16]. List do rektora Borka z poparciem dla szykanowanego studenta Gajdy podpisało 1494 osób, głównie ze środowiska akademickiego^[17], co jednak nie skłoniło władz uczelni do żadnych przeprosin pokrzywdzonego, a tym bardziej – do rekompensaty krzywd.

Także jesienią 2021 rektor Piotr Borek zaczął zwalniać wspomnianych związkowców z Inicjatywy Pracowniczej, m.in. z kierunku Pedagogika Specjalna wieloletnią Pełnomocniczkę ds. Osób Niepełnosprawnych dr Małgorzatę Trojańską (dyscyplinarnie, za domniemane nieprzestrzeganie procedur uczelnianych kilka lat wcześniej), a także – wbrew ustawie o związkach zawodowych – chronionych związkowców: wiceprzewodniczącą związku dr Annę Stolińską (która, wraz z dwoma innymi osobami, zrezygnowała z funkcji prorektorki przy rektorze Borku), członkinię chronioną dr Ewę Żmijewską, członkinię chronioną dr hab. Katarzynę Parys, a także przewodniczącą związku dr hab. Ninę Plutę Podleszańską, która otrzymała zwolnienia dyscyplinarne (główny powód jej zwolnienia – przeniesienie 60 minut zajęć na inny dzień)^[18][19][20]. Zagroził również zwolnieniem dyscyplinarnym wiceprzewodniczącemu związku – dr Michałowi Apollo, który pod naciskiem zwolnił się sam^[21].

W sądzie pracy toczy się obecnie kilkadziesiąt spraw założonych przez zwolnionych pracowników przeciwko UKEN (nazwa Uniwersytetu Pedagogicznego od 2023). W kilku sąd uznał już, że zwolnienia były prawnie wadliwe i nakazał wypłacenie rekompensaty. W żadnej sprawie UKEN dotychczas jeszcze nie wygrał, a wydatki uczelni w sprawach sądowych idą w setki tysięcy^[22][23]. O ukaranie grzywną rektora Borka za zwolnienie chronionych związkowców wystąpiła także Państwowa inspekcja Pracy. Rektor odwołał się od decyzji o ukaraniu w pierwszej instancji i sprawa jest nadal rozpatrywana (początek 2024) w Sądzie Karnym^[24]. Tymczasem 11 czerwca 2024 roku Sąd Okręgowy w Krakowie nakazał prawomocnym wyrokiem bezzwłoczne przywrócenie do pracy dr hab. Niny Pluty Podleszańskiej, pierwszej przewodniczącej Inicjatywy Pracowniczej przy UKEN (wówczas UP)^[25].

11 marca 2024 roku, Rada Uczelni (przewodniczący: Dariusz Rott)^[26] zablokowała możliwość startu w wyborach rektorskich jego kontrkandydatowi prof. Piotrowi Trojańskiemu, który uzyskał pozytywną opinię Senatu Uniwersytetu Komisji Edukacji Narodowej, tym samym Piotr Borek był jedynym kandydatem w wyborach rektorskich UKEN w 2024 roku^{[27][28][29][30][31][32][33]}. 21 marca został wybrany na rektora na kadencję 2024–2028. Opowiedziało się za nim 77 elektorów, 69 wstrzymało się od głosu, 3 głosy były nieważne (nie można było głosować przeciw)^[34]. Związkowcy z Inicjatywy Pracowniczej złożyli protesty wyborcze, a MNiSW prowadzi postępowanie kontrolne w sprawie sytuacji w UKEN^[35].

3 czerwca 2024 roku krakowski poseł Marek Sowa zgłosił do ministra nauki interpelację nr 3255 „w sprawie podjęcia pilnych działań interwencyjnych dotyczących nieprawidłowości w Uniwersytecie Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie”, m.in. z zapytaniem: „Czy jest prowadzone przez MNiSW postępowanie ws. odwołania rektora UKEN prof. Piotra Borka na podstawie art. 432 ust. 1 lub ust. 5 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz. U. z 2023 r. poz. 742 ze zm.) z uwagi na rażące lub uporczywe naruszenia prawa (w tym ustawy Kodeks pracy, ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, Statutu UKEN i innych przepisów prawa)”^[36].

2 września 2024 roku Minister Nauki wszczął postępowanie odwołania Piotra Borka z funkcji rektora UKEN, powodem wskazanym przez Ministra jest uporczywe łamanie prawa ^[37][38]. Piotr Borek wydał oświadczenie, w którym nie odniósł się merytorycznie do zarzutów, ale starał się upolitycznić decyzję. Wsparło go zaledwie kilkunastu pracowników trzymających hasła Autonomia^[39].

Życie prywatne

Żonaty z Agatą, mają córkę Martę i syna Jakuba^[1].

Odznaczenia

• Złoty Medal „Zasłużony dla Nauki Polskiej Sapientia et Veritas” (2023), przyznany przez ministra Przemysława Czarnka w ostatnich dniach jego urzędowania^[40].

Przypisy

1. Piotr Borek – sylwetka kandydata. [dostęp 2020-06-19].
2. Piotr Borek, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2020-06-19] .
3. Aleksandra Fajfer: Profesor Piotr Borek nowym rektorem Uniwersytetu Pedagogicznego. up.krakow.pl, 19 czerwca 2020. [dostęp 2020-06-19].
4. Wizyta Wiceprezesa Rady Ministrów w Uniwersytecie – Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie [online], www.uken.krakow.pl [dostęp 2023-12-31] .
5. Spotkanie z Sekretarzem Stanu Włodzimierzem Bernackim – Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie [online], www.uken.krakow.pl [dostęp 2023-12-31] .
6. Premier Mateusz Morawiecki odwiedził Uniwersytet Pedagogiczny – Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie [online], www.uken.krakow.pl [dostęp 2023-12-31] .
7. Robocze spotkanie Rektorskiego Zespołu ds. Współpracy z Ministerstwem Edukacji i Nauki z Małopolskim Kuratorem Oświaty Barbarą Nowak – Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie [online], www.uken.krakow.pl [dostęp 2023-12-31] .
8. Wyborcza.pl [online], krakow.wyborcza.pl [dostęp 2023-12-31] .
9. Bogaty Mikołaj w Instytucie de Republica. Tak urządza się nowa instytucja PiS [online], oko.press [dostęp 2023-12-31]  (pol.).
10. Rektor Uniwersytetu Pedagogicznego prof. dr hab. Piotr Borek powołany przez Premiera RP do Rady Naukowej Instytutu De Republica – Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie [online], www.uken.krakow.pl [dostęp 2023-12-31] .
11. Donald Tusk zabrał się za instytuty powołane przez PiS. Seria odwołań rad nadzorczych i to nie koniec [online], gazetapl, 30 grudnia 2023 [dostęp 2023-12-31]  (pol.).
12. Pracownicy UP im. KEN apelują do Rady Uczelni / Głosowano wniosek o odwołanie rektora – Forum Akademickie [online], 27 maja 2021 [dostęp 2023-11-15]  (pol.).
13. Wyborcza.pl [online], krakow.wyborcza.pl [dostęp 2023-05-03] .
14. RPO interweniuje ws. zwolnień na Uniwersytecie Pedagogicznym w Krakowie. Rektor odpowiada [online], Głos Nauczycielski, 15 czerwca 2021 [dostęp 2023-05-03]  (pol.).
15. Kraków/ Zawiadomienie do prokuratury w związku z sytuacją na Uniwersytecie Pedagogicznym [online], Nauka w Polsce [dostęp 2023-05-03]  (pol.).
16. Wyborcza.pl [online], krakow.wyborcza.pl [dostęp 2023-11-09] .
17. List poparcia w sprawie Jakuba Gajdy [online], Petycjeonline.com [dostęp 2023-11-09] .
18. Wyborcza.pl [online], krakow.wyborcza.pl [dostęp 2023-05-03] .
19. Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie. Profesorka zwolniona dyscyplinarnie za działalność związkową [online], oko.press [dostęp 2023-05-03]  (pol.).
20. Forum Akademickie – portal środowiska akademickiego i naukowego Spór zbiorowy – Forum Akademickie – portal środowiska akademickiego i naukowego [online] [dostęp 2023-05-03]  (pol.).
21. Wyborcza.pl [online], krakow.wyborcza.pl [dostęp 2023-11-10] .
22. Wyborcza.pl [online], krakow.wyborcza.pl [dostęp 2024-01-14] .
23. Wyborcza.pl [online], krakow.wyborcza.pl [dostęp 2024-01-14] .
24. Wyborcza.pl [online], krakow.wyborcza.pl [dostęp 2024-01-14] .
25. GrzegorzG. Przebindakomentarz GrzegorzG., Ważne zwycięstwo sądowe! – Komisja Międzyzakładowa Ogólnopolskiego Związku Zawodowego „Inicjatywa Pracownicza” [online], 21 czerwca 2024 [dostęp 2024-06-24]  (pol.).
26. Rada Uczelni – Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie [online], www.uken.krakow.pl [dostęp 2024-03-11] .
27. Facebook [online], www.facebook.com [dostęp 2024-03-11] .
28. Skandal wokół wyboru rektora Uniwersytetu Komisji Edukacji Narodowej: „dyktatura bezczelności” [online], Life in Kraków [dostęp 2024-03-11]  (pol.).
29. Wyborcza.pl [online], krakow.wyborcza.pl [dostęp 2024-03-12] .
30. Burza przed wyborami rektora UKEN. Kandydat opozycji wykluczony ze startu [online], Onet Wiadomości, 12 marca 2024 [dostęp 2024-03-14]  (pol.).
31. Wyborcza.pl [online], krakow.wyborcza.pl [dostęp 2024-03-14] .
32. Kontrowersje wokół wyborów na rektora Uniwersytetu Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie [online], www.radiokrakow.pl [dostęp 2024-03-14]  (pol.).
33. Afera o wybory rektora na uniwersytecie w Krakowie. „Panuje atmosfera strachu” [online], TOK FM, 12 marca 2024 [dostęp 2024-03-14]  (pol.).
34. Prof. Piotr Borek nadal na czele UKEN w Krakowie – Forum Akademickie [online], 21 marca 2024 [dostęp 2024-04-26]  (pol.).
35. Kuriozalne wybory na uczelni: wyciął konkurenta, rywalizował sam ze sobą i... ledwo wygrał [online], Life in Kraków [dostęp 2024-04-26]  (pol.).
36. Interpelacja nr 3255 [online], www.sejm.gov.pl [dostęp 2024-06-24] .
37. Telewizja PolskaT.P. S.A Telewizja PolskaT.P., Wszczęto procedurę odwołania prof. Borka z funkcji rektora UKEN [online], krakow.tvp.pl [dostęp 2024-09-06]  (pol.).
38. Minister chce odwołać rektora UKEN - Forum Akademickie [online], 4 września 2024 [dostęp 2024-09-06]  (pol.).
39. Naruszenie autonomii uczelni! - Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie [online], www.uken.krakow.pl [dostęp 2024-09-06] .
40. Wręczenie medali „Zasłużony dla Nauki Polskiej Sapientia et Veritas” – Ministerstwo Edukacji i Nauki – Portal Gov.pl [online], Ministerstwo Edukacji i Nauki [dostęp 2023-11-29]  (pol.).

Kontrola autorytatywna (osoba):

• ISNI: 0000000116683887
• VIAF: 71327739
• LCCN: nr2002023171
• GND: 1082254444
• SUDOC: 125705832
• PLWABN: 9810587085905606
• NUKAT: n02204826

Identyfikatory zewnętrzne:

• identyfikator osoby w serwisie „Nauka Polska”: 90717
• Ludzie Nauki: TEVrX5wi47D