Park „Buczyna” jesienią.Widok od parku na stawy.Altana w „Buczynie”.Dęby Katyńskie w parku „Buczyna”.Kaplica grobowa w „Buczynie”.Część rekreacyjna parku „Buczyna”.Ścieżka jesienią w „Buczynie”.
Park „Buczyna” – zespół pałacowo-parkowy w Górze Ropczyckiej, w południowej części gminy Sędziszów Małopolski w województwie podkarpackim. „Buczyna” obejmuje głęboki wąwóz, kiedyś będącego częścią założenia parkowego, rozciągającego się na wschód od pozostałości dworu. Jest to obszar o dużych walorach krajobrazowych. Park o kształcie prostokąta, przedzielonego na osi wschód-zachód głębokim wąwozem.
Geografia
Park obejmuje głęboki wąwóz i jego zbocza. Stawy podworskie położone są w wąskim wąwozie na południe od osiedla mieszkaniowego, wykonane zostały w tzw. układzie paciorkowym na przełomie XVIII i XIX wieku, o łącznej powierzchni 0,74 ha. Sam park leśny złożono na reliktach wcześniejszego geometrycznego układu przestrzennego i usytuowany jest we wschodniej części zespołu dworsko-parkowego, głębokim wąwozie. Całość złożenia zlokalizowana jest w malowniczym krajobrazie lekko pofałdowanego terenu. Wokół stawów zbocza łagodnieją i rozpościera się panorama na okoliczne pola.
Historia
Początki Góry Ropczyckiej sięgają przełomu XIII i XIV wieku. Po I rozbiorze Polskiwieś trafiła do rąk Gabriela Jaworskiego, który wzniósł na wzgórzu dwór i założył rozległy park, rozciągający się na wschód od pozostałości dworu wzniesionego w trzeciej ćwierci XVIII wieku. Kolejni właściciele, rodzina Starzeńskich, rozbudowali majątek, wiele uwagi poświęcając upiększeniu parku. Z tego okresu zachowała się również murowana oficyna z narożną wieżyczka i dziedzińcem, otoczonym murem ceglanym. Na części osiemnastowiecznego ogrodu w drugiej połowie XX wieku powstały budynki gospodarcze oraz bloki mieszkaniowe[1]. W 2006 roku sędziszowska gmina wykonała szereg prac renowacyjnych w starym parku i utworzyła ścieżkę przyrodniczo-dydaktyczną w Górze Ropczyckiej, która wiedzie atrakcyjną trasę m.in. przez „Buczynę”, w którym występuje sporo rzadkich grup starodrzewia, a także nowo nasadzonych krzewów i drzew. Pod jednym z sędziwych buków wzniesiono altanę w miejscu schadzek słynnej w całej Europie z urody i flirtów „Pięknej Gabrieli” – hrabiny Starzeńskiej[2].
Fauna i flora
Do rozwoju „królestwa górzańskiej fauny i flory” przyczynił się Franciszek Ksawery Mikołaj Starzeński, pochodzący z Grabownicy, który pobrał się w 1799 roku z Katarzyną Jaworską z Góry Ropczyckiej. Jego pasją życiową była ichtiologia. Sprawdzał różne gatunki ryb morskich, zakładał stawy i sadzawki prowadząc prace badawcze za granicami oraz w Polsce. W 1818 na stałe z żoną sprowadził się do Góry Ropczyckiej, gdzie prawdopodobnie kontynuował swe naukowe eksperymenty wykorzystując stawy, znajdujące się w dworskim parku. Obecnie żyją w nich liczne gatunki ryb (karasie, okonie, liny, płocie i inne), a na ich brzegach można dostrzec różne gatunki ślimaków. Spacerując wiosną warto jest obserwować stadia rozwojowe płazów tj.: żaby trawnej, ropuchy szarej czy ważek. Występuje tu również jaszczurka zwinka i zaskroniec. Park zamieszkują na dodatek liczne gatunki ptaków m.in. dzięcioł średni, sikorka, bogatka, zięba, kruk i myszołów zwyczajny stada kaczek krzyżówek.
Całość zabudowy wioski; Góry Ropczyckiej z kościołem, folwarkiem i parkiem podworskim stanowi ciekawą atrakcję turystyczną. Park można zwiedzać przez całą dobę o każdej porze roku. Urokliwą wędrówkę przez odnowioną dolinę (tzw. wąwóz) uatrakcyjniają ścieżki spacerowe, tablice informacyjne, nasadzono nowe krzewy i drzewa, umodelowano korony zabytkowych drzew, ławeczki, drabinki do wspinania, altana, w której dzieci mogą kontynuować zajęcia terenowe, czy organizować ogniska i spotkania integracyjne. Natomiast w letnie weekendy całe rodziny mogą spędzać czas w parku, między innymi na grillowaniu w przystosowanej do tego altanie.
Urok parku „Buczyna” w Górze Ropczyckiej sprawia, że właściciele sąsiednich działek prześcigują się w pomysłach na ich zagospodarowanie. Niektóre ogródki to prawdziwe perełki mogące stanowić inspirację nawet dla architektów krajobrazu[4].
Warto zagłębić się w historię barwnego parku i zajrzeć do odnowionej kaplicy grobowej Starzeńskich, czy odprężyć się przy odrestaurowanych stawach podworskich, jak też wsłuchać się w świergot ptaków. Tak o parku pisała znakomita tutejsza poetkaJózefa Róg w jednym ze swoich wierszy:
”...Czy chcesz więcej usłyszeć wieści? wstąp do Buczyny nocą w maju tam o wsi mojej liść szeleści,tam słowiki o niej śpiewają.”„Górzanka”
Od roku 2012[5]Rada Sołecka, Rada Rodziców, Koło Gospodyń Wiejskich, Ochotnicza Straż Pożarna w Górze Ropczyckiej oraz Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury w Sędziszowie Małopolskim każdego lata organizują w Parku „Buczyna” Święto Chleba. Zapewniają wiele atrakcji – Dla dzieci darmowe zjeżdżalnie i trampoliny, przejażdżki konikami i samochodzikami, dla smakoszy tradycyjne potrawy: swojski chleb, pierogi i kiełbaski[6].
Renowacja i waloryzacja
Projekt renowacji i waloryzacji zasobów przyrodniczo-kulturowych w zabytkowym parku w Górze Ropczyckiej zakładał wzorcowy model parku przeznaczony dla turystów w różnym wieku i z różnymi zainteresowaniami. Całkowita wartość projektu 368 244,68 zł z dofinansowaniem w kwocie 223 451,00 zł (73,15%) – środki z Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej oraz 144 793,68 zł (26,85%) – środkiGminy Sędziszów Małopolski[7].
Ścieżka przyrodniczo-dydaktyczna
Spacer po Buczynie to nie tylko relaks w zielonym tunelu, ale wspaniała okazja do spotkania z przyrodą na ścieżce przyrodniczo-dydaktycznej, która prezentuje naturę jako zespół elementów i procesów, tworzących wspaniały system, będący środowiskiem, w którym żyjemy.
