Dąbrówka rozłogowa

Dąbrówka rozłogowa
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

jasnotowce

Rodzina

jasnotowate

Rodzaj

dąbrówka

Gatunek

dąbrówka rozłogowa

Nazwa systematyczna
Ajuga reptans L.
Sp. pl. 2:561. 1753[3]
Multimedia w Wikimedia Commons

Dąbrówka rozłogowa (Ajuga reptans L.) – gatunek rośliny należący do rodziny jasnotowatych. Występuje w stanie dzikim na terenie północnej Afryki (Algieria i Tunezja), w całej Europie, Azji Zachodniej (Iran, Turcja) i na Kaukazie (Azerbejdżan, Gruzja, Dagestan)[4]. W Polsce jest rośliną pospolitą[5].

Morfologia

Pokrój
Tworzy kępy o wysokości do 30 cm. Ma płożące, zakorzeniające się nadziemne rozłogi, o długości do 30 cm[6].
Łodyga
Prosto wzniesiona, pojedyncza, o wysokości 15–30 cm. W dolnej części naga, w środkowej i górnej owłosiona, przeważnie na dwóch przeciwległych bokach. Jest czworokanciasta, zielona do czerwonawej[6].
Liście
Zebrane w rozetę. Odwrotnie jajowate, trwałe, ogonkowe, całobrzegie lub płytko karbowane. Liście łodygowe naprzeciwległe, krótkoogonkowe. Ciemnozielone, u odmian ogrodowych do czerwonopurpurowych[6].
Kwiaty
Zebrane w groniasty kwiatostan na szczycie łodygi, ułożone w 4–12 kwiatowe pozorne okółki. Kwiaty wyrastają z przysadek w kształcie liści, mają krótkie szypułki, dzwonkowaty i szorstko owłosiony kielich. Korona niebieskofioletowa, sporadycznie różowa lub biała, z górną wargą krótszą, dolną większą, trójklapową, zwisającą. W środku kwiatu 2 dwusilne pręciki i pojedynczy słupek z czterokomorową zalążnią i dwudzielnym znamieniem. Pręciki mają owłosione nitki i znacznie wystają z rurki korony[6][5].
Owoce
Jajowate, pomarszczone rozłupki. W miejscu przyczepu mają dużą bliznę z elajosomem[6].
Korzeń
Krótki korzeń główny, rozgałęzione korzenie boczne[6].
Kwiatostany

Biologia i ekologia

Bylina, hemikryptofit. Kwitnie od maja do sierpnia. Nasiona roznoszone są przez mrówki (myrmekochoria)[6]. Roślina miododajna, duży, złocistego koloru miodnik znajduje się przy nasadzie zalążni. Preferuje stanowiska słoneczne i półcieniste, chociaż dość dobrze radzi sobie w cieniu. Rośnie w lasach liściastych, na glebach świeżych, zasobnych w próchnicę i składniki mineralne[6]. W górach występuje po regiel górny[5]

Znaczenie dla zwierząt

Jest podstawowym źródłem nektaru dla motyli dostojki eufrozyny i dostojki selene[7].

Zastosowanie

  • Roślina ozdobna. Nadaje się na skalniaki i jako roślina okrywowa. Czerwonopurpurowe liście odmian ogrodowych ładnie komponują się z innymi roślinami[8].
  • Roślina okrywowa – porasta zacienione, trudno dostępne miejsca, także skarpy, przez co chroni glebę przed osuwaniem i erozją.
  • Dąbrówka rozłogowa jest proponowana jako jedna z roślin stanowiących florę tzw. "zielonego dachu".
  • Dawniej uznawana była za roślinę leczniczą, obecnie pod tym względem została zapomniana[6].

Zmienność

Odmiana 'Burgundy Glow'

Mieszańce: Tworzy mieszańce z dąbrówką kosmatą (A. x hybrida) i d. piramidalną[9].

Kultywary
  • 'Alba' – odmiana o białych kwiatach.
  • 'Atropurpurea' – odmiana dąbrówki rozłogowej częściowo zimozielona, o purpurowych liściach i wydłużonych, niebieskich kwiatostanach.
  • 'Braunherz' – liście eliptyczne o brązowo-purpurowej barwie.
  • 'Burgundy Glow' – odmiana o liściach biało-purpurowych.
  • 'Cameleon' – odmiana o ciemnozielonych liściach z czerwonymi i żółtymi przebarwieniami.
  • 'Multicolor' – wysokość 10–15 cm, kwiaty ciemnoniebieskie, liście z przebarwieniami.
  • 'Tricolor' – odmiana o liściach brązowo-purpurowych z żółtymi przebarwieniami.
  • 'Variegata' – wysokość 5–10 cm, kwiaty niebieskie.

Uprawa

Rozmnaża się jesienią, przez podział kęp. Jest w pełni mrozoodporna (strefy mrozoodporności 3-10). Nie ma specjalnych wymagań co do gleby. Rośnie szybko. Jest jednak bardzo ekspansywna – tworząc rozłogi wkrótce może zagłuszyć inne rośliny. Aby do tego nie dopuścić należy systematycznie usuwać te rozłogi i nadmiar ciągle pojawiających się nowych kęp rośliny[8].

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-31] (ang.).
  3. ↑ The Plant List. [dostęp 2014-11-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-05-23)].
  4. ↑ Ajuga reptans L. w bazie danych: GRIN (Germplasm Resources Information Network) na http://www.ars-grin.gov (ang.)
  5. ↑ a b c Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
  6. ↑ a b c d e f g h i František Činčura, Viera Feráková, Jozef Májovský, Ladislav Šomšák, Ján Záborský: Pospolite rośliny środkowej Europy. Jindřich Krejča, Magdaléna Záborská (ilustracje). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1990. ISBN 83-09-01473-2.
  7. ↑ UK Butterflies - Nectar Sources [online], www.ukbutterflies.co.uk [dostęp 2017-11-23].
  8. ↑ a b Geoffrey Burnie i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.
  9. ↑ Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.

Strategi Solo vs Squad di Free Fire: Cara Menang Mudah!