Nagroda za pierwszoplanową rolę kobiecą na Festiwalu Filmowym w Cannes

Nagroda za pierwszoplanową rolę kobiecą (fr. Prix d'interprétation féminine) − nagroda przyznawana corocznie na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Cannes dla najlepszej roli kobiecej spośród filmów konkursu głównego. Nagroda została przyznana po raz pierwszy już podczas pierwszej edycji imprezy w 1946^[1]. Wyróżnienie przyznaje międzynarodowe jury konkursu głównego. Nagrody nie przyznano w następujących edycjach festiwalu: 1947, 1954, 1968 i 2020.

Statystyki

Vanessa Redgrave, dwukrotna zdobywczyni nagrody.

Isabelle Huppert, jedna z czterech podwójnych laureatek nagrody.

Krystyna Janda, laureatka za rolę w filmie Przesłuchanie (1990).

Bérénice Bejo, laureatka za rolę w filmie Przeszłość (2013).

Julianne Moore, laureatka za rolę w filmie Mapy gwiazd (2014).

Renate Reinsve, laureatka za rolę w filmie Najgorszy człowiek na świecie (2021)

Najczęściej, jak do tej pory, nagradzane były role aktorek amerykańskich (23 wyróżnienia) i francuskich (15). W pięciu przypadkach jury przyznało nagrody dla aktorskiego kolektywu (od trzech aktorek wzwyż), a dotyczyło to filmów: Wielka rodzina (1955, sześć nagrodzonych aktorek), U progu życia (1958, trzy aktorki), Świat na uboczu (1988, trzy aktorki), Volver (2006, pięć aktorek) oraz Emilia Pérez (2024, cztery aktorki).

Dotychczas czterem aktorkom udało się zdobyć nagrodę dwukrotnie. W kolejności chronologicznej były to:

• Angielka Vanessa Redgrave (1966, 1969)
• Amerykanka Barbara Hershey (1987, 1988)
• Angielka Helen Mirren (1984, 1995)
• Francuzka Isabelle Huppert (1978, 2001)

Barbara Hershey jest jedyną aktorką, która otrzymała nagrodę rok po roku^[2], a Isabelle Adjani – jedyną zdobywczynią nagrody za role w dwóch różnych filmach (1981). Pierwszą czarnoskórą laureatką była pochodząca z RPA niezawodowa aktorka Linda Mvusi (1988). Najmłodszą zdobywczynią nagrody była Angielka Jodhi May (1988) – miała skończonych zaledwie 12 lat^[3]. Najstarszą laureatką była 75-letnia Hiszpanka Chus Lampreave (2006).

Francuzka Juliette Binoche i Amerykanka Julianne Moore to jedyne aktorki, które zdobyły nagrody aktorskie na wszystkich trzech najważniejszych europejskich festiwalach filmowych: Puchar Volpiego na MFF w Wenecji, Srebrnego Niedźwiedzia na MFF w Berlinie oraz nagrodę dla najlepszej aktorki na MFF w Cannes^[4]. Pięć ról nagrodzonych w Cannes przyniosło ich laureatkom również Oscara dla najlepszej aktorki (Shirley Booth, Simone Signoret, Sophia Loren, Sally Field i Holly Hunter).

Nagrodę otrzymały dwukrotnie polskie aktorki: Jadwiga Jankowska-Cieślak (1982) i Krystyna Janda (1990)^[5].

Laureatki nagrody

Rok	Aktorka	Tytuł polski	Tytuł oryginalny
1946	Michèle Morgan	Symfonia pastoralna	La symphonie pastorale
1947	Nagrody nie przyznano.
1949	Isa Miranda	Mury Malapagi	Au-delà des grilles
1951	Bette Davis	Wszystko o Ewie	All About Eve
1952	Lee Grant	Opowieści o detektywie	Detective Story
1953	Shirley Booth	Wróć, mała Shebo	Come Back, Little Sheba
1954	Nagrody nie przyznano.
1955	Ija Ariepina Jelena Dobronrawowa Wiera Kuzniecowa Łarisa Kronberg Kłara Łuczko Jekatierina Sawinowa	Wielka rodzina	Большая семья Bolszaja siemja
1956	Susan Hayward	Jutro będę płakać	I'll Cry Tomorrow
1957	Giulietta Masina	Noce Cabirii	Le notti di Cabiria
1958	Bibi Andersson Eva Dahlbeck Barbro Hiort af Ornäs Ingrid Thulin	U progu życia	Nära livet
1959	Simone Signoret	Miejsce na górze	Room at the Top
1960	Melina Mercouri	Nigdy w niedzielę	Ποτέ την Κυριακή Pote tin Kyriaki
	Jeanne Moreau	Moderato Cantabile	Moderato cantabile
1961	Sophia Loren	Matka i córka	La ciociara
1962	Katharine Hepburn	U kresu dnia	Long Day’s Journey into Night
	Rita Tushingham	Smak miodu	A Taste of Honey
1963	Marina Vlady	Ape Regina	L'Ape Regina
1964	Anne Bancroft	Zjadacz dyń	The Pumpkin Eater
	Barbara Barrie	Czarne i białe	One Potato, Two Potato
1965	Samantha Eggar	Kolekcjoner	The Collector
1966	Vanessa Redgrave	Morgan: przypadek do leczenia	Morgan!
1967	Pia Degermark	Miłość Elwiry Madigan	Elvira Madigan
1968	Festiwal odwołany w związku z wydarzeniami maja '68.
1969	Vanessa Redgrave	Isadora	Isadora
1970	Ottavia Piccolo	Metello	Metello
1971	Kitty Winn	Narkomani	The Panic in Needle Park
1972	Susannah York	Obrazy	Images
1973	Joanne Woodward	Bezbronne nagietki	The Effect of Gamma Rays on Man-in-the-Moon Marigolds
1974	Marie-José Nat	Skrzypce na balu	Les violons du bal
1975	Valerie Perrine	Lenny	Lenny
1976	Dominique Sanda	Dziedzictwo Ferramontich	L'eredità Ferramonti
	Mari Törőcsik	Gdzie pani jest, Déry?	Déryné, hol van?
1977	Shelley Duvall	Trzy kobiety	3 Women
	Monique Mercure	J.A. Martin fotograf	J.A. Martin Photographe
1978	Jill Clayburgh	Niezamężna kobieta	An Unmarried Woman
	Isabelle Huppert	Violette Nozière	Violette Nozière
1979	Sally Field	Norma Rae	Norma Rae
1980	Anouk Aimée	Skok w pustkę	Salto nel vuoto
1981	Isabelle Adjani	Kwartet Opętanie	Quartet Possession
1982	Jadwiga Jankowska-Cieślak	Inne spojrzenie	Egymásra nézve
1983	Hanna Schygulla	Historia Piery	Storia di Piera
1984	Helen Mirren	Cal	Cal
1985	Norma Aleandro	Wersja oficjalna	La historia oficial
	Cher	Maska	Mask
1986	Barbara Sukowa	Róża Luksemburg	Rosa Luxemburg
	Fernanda Torres	Kochaj mnie zawsze albo wcale	Eu Sei Que Vou Te Amar
1987	Barbara Hershey	Cisi ludzie	Shy People
1988	Barbara Hershey Jodhi May Linda Mvusi	Świat na uboczu	A World Apart
1989	Meryl Streep	Krzyk w ciemności	A Cry in the Dark
1990	Krystyna Janda	Przesłuchanie	Przesłuchanie
1991	Irène Jacob	Podwójne życie Weroniki	La double vie de Véronique
1992	Pernilla August	Dobre chęci	Den goda viljan
1993	Holly Hunter	Fortepian	The Piano
1994	Virna Lisi	Królowa Margot	La Reine Margot
1995	Helen Mirren	Szaleństwo króla Jerzego	The Madness of King George
1996	Brenda Blethyn	Sekrety i kłamstwa	Secrets & Lies
1997	Kathy Burke	Nic doustnie	Nil by Mouth
1998	Élodie Bouchez Natacha Régnier	Wyśnione życie aniołów	La vie rêvée des anges
1999	Séverine Caneele	Ludzkość	L’humanité
	Émilie Dequenne	Rosetta	Rosetta
2000	Björk	Tańcząc w ciemnościach	Dancer in the Dark
2001	Isabelle Huppert	Pianistka	La pianiste
2002	Kati Outinen	Człowiek bez przeszłości	Mies vailla menneisyyttä
2003	Marie-Josée Croze	Inwazja barbarzyńców	Les invasions barbares
2004	Maggie Cheung	Czysta	Clean
2005	Hanna Laslo	Free Zone	Free Zone
2006	Penélope Cruz Carmen Maura Lola Dueñas Chus Lampreave Blanca Portillo Yohana Cobo	Volver	Volver
2007	Jeon Do-yeon	Sekretne światło	밀양 Milyang
2008	Sandra Corveloni	Linha de Passe	Linha de Passe
2009	Charlotte Gainsbourg	Antychryst	Antichrist
2010	Juliette Binoche	Zapiski z Toskanii	Copie conforme
2011	Kirsten Dunst	Melancholia	Melancholia
2012	Cristina Flutur Cosmina Stratan	Za wzgórzami	După dealuri
2013	Bérénice Bejo	Przeszłość	Le passé
2014	Julianne Moore	Mapy gwiazd	Maps of the Stars
2015	Emmanuelle Bercot	Moja miłość	Mon roi
	Rooney Mara	Carol	Carol
2016	Jaclyn Jose	Mama Rosa	Ma' Rosa
2017	Diane Kruger	W ułamku sekundy	Aus dem Nichts
2018	Samał Jesliamowa	Ajka	Айка Ajka
2019	Emily Beecham	Kwiat szczęścia	Little Joe
2020	Festiwal odwołany z powodu pandemii koronawirusa.
2021	Renate Reinsve	Najgorszy człowiek na świecie	Verdens verste menneske
2022	Zar Amir Ebrahimi	Holy Spider	Holy Spider
2023	Merve Dizdar	Wśród wyschniętych traw	Kuru Otlar Üstüne
2024	Karla Sofía Gascón Selena Gomez Adriana Paz Zoe Saldaña	Emilia Pérez	Emilia Pérez

Zobacz multimedia związane z tematem: Nagroda za pierwszoplanową rolę kobiecą na Festiwalu Filmowym w Cannes

Przypisy

1. Alexis Thibault: September 1946: the first Cannes Film Festival. Numéro, 2020-04-16. [dostęp 2020-11-21]. (ang.).
2. Annette Insdorf: 'A World Apart' Looks Anew At Apartheid. "The New York Times", 1988-06-19. [dostęp 2020-11-19]. (ang.).
3. Emma Bartholomew: This week in history: Dalston schoolgirl Jodhi May, 12, wins best actress award at the Cannes Film Festival. "Hackney Gazette", 2018-05-22. [dostęp 2020-11-19]. (ang.).
4. Julianne Moore to Star in ‘When You Finish Saving The World’. Dan's Papers, 2020-05-02. [dostęp 2020-11-21]. (ang.).
5. Ewa Hevelke: Lata osiemdziesiąte. Jadwiga Jankowska-Cieślak i Krystyna Janda. "Dialog", 2019-10. [dostęp 2020-11-19]. (pol.).

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona festiwalu