Kościół Świętego Ducha w Sandomierzu – kompleks budynków poklasztornych i poszpitalnych z przylegającym do nich kościołem rzymskokatolickim znajdujący się w zabytkowej części Sandomierza. Obecnie jest to kościół rektoralny przynależny do parafii katedralnej.
Historia
Początki kościoła związane są z rokiem 1222. Wtedy to kasztelan krakowski Żegota herbu "Topór" ufundował w Sandomierzu kościół i klasztor dla zgromadzenia kanoników regularnych de Saxia, zwanych Duchakami. Kompleks wybudowany został ostatecznie ok. 1303 r. Zadaniem zakonników było prowadzenie szpitala i przytułku dla najuboższej części społeczności miejskiej. Na utrzymanie zakonników, kościoła, zabudowań i podopiecznych fundator darował wieś Żyć (obecnie Szewce)[2].
Oryginalny kościół spłonął w czasie najazdu Litwinów w 1349 roku. Odbudowany został w końcu XIV w. Następnie wielokrotne pożary niszczyły jego zabudowę: 1525, 1612, 1633, 1647, 1759. Kolejne duże zniszczenia to działania wojenne z 1809 r.
Architektura
Wnętrze kościoła jest późnobarokowe.
Duchacy i Szarytki
Kościół i klasztor św. Ducha był w rękach Duchaków do 1784 r., a ostatni zakonnik ks. Janowski zmarł w 1814 r. W 1819 r. szpital i kościół powierzono zgromadzeniu Sióstr Miłosierdzia św. Wincentego à Paulo – Szarytkom, które 8 grudnia 1819 r. przybyły do Sandomierza[3]. Szpital funkcjonował w tym miejscu do 1982 r.
Okno życia
25 marca 2009 r. nieopodal kościoła otwarto pierwsze w Sandomierzu „Okno Życia” pod patronatem Caritasu Diecezji Sandomierskiej[4].
Brama Opatowska – kościół zlokalizowany był pierwotnie na rogatkach miasta i służył pomocą biedocie miejskiej, stąd usytuowany był tuż przy bramie wjazdowej.