|
Katedra Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Gliwicach
Katedra św. Apostołów Piotra i Pawła w Gliwicach – kościół katedralny w Gliwicach w dzielnicy Śródmieście.
Historia
Kościół został wybudowany w latach 1896–1900. Autorem projektu był architekt Georg Kuczora, który zaprojektował w Gliwicach również m.in. budynek tzw. „Czerwonej chemii”.
Na początku świątynia była przez krótki czas kościołem filialnym gliwickiej parafii Wszystkich Świętych. W 1908 roku nastąpiło erygowanie parafii pod wezwaniem św. Apostołów Piotra i Pawła, a jej pierwszym proboszczem został ksiądz prałat Józef Jagło.
Organy wybudował Kurzer z Gliwic w 1900 roku, posiadały 42 głosy. Przebudowała je austriacka firma Rieger w 1936 roku, powiększając je do 54 głosów. Organy obecnie są po kapitalnym remoncie przeprowadzonym w 2009 roku.
W 1992 roku papież Jan Paweł II erygował diecezję gliwicką, a kościół parafialny pod wezwaniem św. Apostołów Piotra i Pawła podniósł do godności kościoła katedralnego.
Kalendarium
- 1890, 15 kwietnia – decyzja korporacji kościelnych o budowie nowego kościoła.
- 1896, 23 listopada – uroczyste położenie kamienia węgielnego
- 1897, maj – ukończenie fundamentów
- 1898, 12 listopada – uroczyste zatknięcie tradycyjnej wiechy na obelkowaniu dachowym
- 1899, 8 listopada – poświęcenie nowego kościoła i odprawienie pierwszej mszy przez proboszcza parafii ks.Pawła Buchali
- 1900, 16 maja – uroczysta konsekracja dokonana przez biskupa wrocławskiego ks. kardynała Jerzego Koppa
- 1908, 15 stycznia – erygowanie nowej parafii i mianowanie pierwszego proboszcza, ks. Józefa Jagłę
- 1917, 26 czerwca – zarekwirowanie dzwonów na cele wojenne
- 1922, 10 września – uroczyste poświęcenie nowych dzwonów
- 1934–1936 – renowacja wnętrza kościoła i remont organów
- 1945, 24 stycznia – ostrzał przez wojska sowieckie pozycji niemieckich w okolicach kościoła powodujący znaczne zniszczenia kościoła
- 1945–1946 – usuwanie szkód wojennych
- 1955–1956 – restauracja witraży
- 1978–1979 – prace malarskie wnętrza wykonane przez artystę J. Szmuca z Krakowa
- 1992, 25 marca – podniesienie kościoła do godności kościoła katedralnego dokonane przez Jana Pawła II
Wnętrze i wyposażenie
Wnętrze kościoła jest utrzymane w stylu neogotyckim.
- Ołtarz główny – wykonany przez Zakład Buhla (Wrocław) z drzewa sosnowego zawiera:
- Ołtarz boczny Najświętszego Serca Pana Jezusa – wykonany przez Zakład Buhla (Wrocław); zawiera:
- Ołtarz boczny Najświętszej Marii Panny, wykonany przez Zakład Buhla (Wrocław); zawiera:
- obraz przedstawiający Matkę Boską z Dzieciątkiem jako Królową Nieba, autorstwa Juliana Waldowskiego z Wrocławia,
- po bokach figury św. Józefa i św. Anny,
- powyżej figurę św. Alojzego,
- Ołtarz boczny Matki Boskiej Bolesnej ufundowany w 1910 r., a wykonany w Monachium, który zawiera relikwie św. Kandyda, św. Feliksa i św. Klemensji,
- Ołtarz boczny Matki Boskiej Częstochowskiej ufundowany w 1912 (jako akt za świętokradzką zbrodnię) a wykonany w Monachium zawiera:
- Ambona, którą zdobią:
- Droga Krzyżowa – rzeźbiona w drewnie będąca dziełem C. Buhla z Wrocławia,
- Chrzcielnica wykonana z marmuru zawiera:
- rzeźbioną na drewnianym wieku scenę chrztu Pana Jezusa,
- w przedsionku kościoła znajduje się:
- Witraże w prezbiterium wykonane w warsztacie A. Kliema z Raciborza (odrestaurowane w 1955/56), przedstawiające:
Organy
Organy wybudował w 1899 roku gliwicki organmistrz Ernst Kurzer. Projekt dyspozycji przygotował prof. Emil Bohn z Wrocławia, a szafę organową wykonał Zakład Sztuki Kościelnej Buhl również z Wrocławia. W lipcu 1917 roku organy Kurzera zostały zarekwirowane na cele wojenne. Zdemontowała je firma Klimosch und Dürschlag z Rybnika. Ta sama firma 5 lat później uzupełniła prospekt piszczałkami wykonanymi z cynku. W 1936 roku podjęto decyzję o przebudowie instrumentu przez firmę Rieger, która miała swój zakład w obecnej Kolonii-Mokrej koło Głubczyc. Firma Rieger wybudowała nowy instrument z wykorzystaniem szafy i niektórych głosów Kurzera. Poświęcenie organów miało miejsce 20 grudnia 1936 roku[2].
Dyspozycja instrumentu:
| Manuał I
|
Manuał II
|
Manuał III
|
Pedał
|
| 1. Prinzipal 16′
|
1. Bordun 16′
|
1. Schwebd. Aeol. 8′
|
1. Gambabass 16′
|
| 2. Gemshorn 8′
|
2. Salizional 8′
|
2. Viola di Gamba 8′
|
2. Subbass 16′
|
| 3. Doppelflöte 8′
|
3. Liebl. Gedackt 8′
|
3. Quintade 8′
|
3. Violonbass 16′
|
| 4. Gamba 8′
|
4. Flaut dolce 8′
|
4. Portunalflöte 8′
|
4. Prinzipalbass 16′
|
| 5. Hohlflöte 8′
|
5. Prinzipal minor 8′
|
5. Geigenprinzipal 8′
|
5. Quintbass 10 2/3′
|
| 6. Prinzipal 8′
|
6. Gemshorn 4′
|
6. Nachthorn ged. 4′
|
6. Bassflöte 8′
|
| 7. Rohrflöte 4′
|
7. Prästant 4′
|
7. Prinzipal 4′
|
7. Cello 8′
|
| 8. Spitzflöte 4′
|
8. Nazard 2 2/3′
|
8. Quintflöte 2 2/3′
|
8. Octavbass 8′
|
| 9. Octave 4′
|
9. Waldflöte 2′
|
9. Flageolette 2′
|
9. Prinzipal 4′
|
| 10. Quinte 2 2/3′
|
10. Terz 1 3/5′
|
10. Siff-flöte 1′
|
10. Nachthorn 2′
|
| 11. Octave 2′
|
11. Cymbel 3 fach.
|
11. Sesquialtera 2 fach.
|
11. Rauschpfeife 4 fach
|
| 12. Kornett 3-5 fach.
|
12. English Horn 8′
|
12. Mixtur 4 fach.
|
12. Posaune 16′
|
| 13. Rauschpfeife 2 fach.
|
|
13. Rankett 16′
|
13. Basstrompete 8′
|
| 14. Mixtur 5-6 fach.
|
|
14. Oboe 8′
|
|
| 15. Trompete 8′
|
|
|
|
| Harfe
|
|
|
Dzwony
Na wieży wiszą trzy staliwne dzwony[3]. Dawniej, do 1917 roku na wieży wisiały dzwony spiżowe, odlane w ludwisarni Braci Urlich w Apoldzie. Sygnaturka z tej odlewni natomiast dotrwała do 1941 r., kiedy to również została zarekwirowana na potrzeby wojenne[4]. Dzięki interwencji specjalistów oraz ekspertów z Politechniki Śląskiej w 2021 roku dzwony przeszły remont. Przy jego okazji zawieszono instrument z Odlewni Dzwonów w Gliwicach, który dotychczas znajdował się we wnętrzu katedry i wykorzystano go do odmierzania godzin. Dzwony osadzono na zębatkach, które zostały wykonane wzorując się na poprzednich, oryginalnych, stosowanych przez odlewnię w Bochum[5].
Galeria
Zobacz też
Przypisy
Bibliografia
- http://katedra.gliwice.pl/ Strona internetowa Parafii Katedralnej w Gliwicach
- Rocznik Muzeum w Gliwicach, tom IX: 1993, Józef Bonczol, Katedra pw. Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Gliwicach, s. 215–243
Linki zewnętrzne
|
|
.JPG)
