Kalendarium Wojska Polskiego 1914–1917

Kalendarium Wojska Polskiego 1914–1917 – wydarzenia w polskich formacjach wojskowych biorących udział w I wojnie światowej w latach 1914–1917.

1914

Przemarsz Pierwszej Kompanii Kadrowej przez Kielce w 1914

sierpień

• Rozpoczęto formowanie polskich oddziałów wojskowych we Francji (oddziały bajończyków)^[1].

2 sierpnia

• Siedmioosobowy patrol pod dowództwem Michała Prażmowskiego „Bylina” przeprowadził zwiad na terytorium Kongresówki.

3 sierpnia

• W krakowskich Oleandrach została sformowana Pierwsza Kompania Kadrowa.

6 sierpnia

• Pierwsza Kompania Kadrowa wymaszerowała z Krakowa w kierunku Miechowa^[1][2].

• 8 sierpnia
• Z Krakowa wymaszerował Oddział Telefoniczny Oddziałów Strzeleckich.

14 sierpnia

• Wielki książę Mikołaj Mikołajewicz Romanow, naczelny dowódca armii rosyjskiej wydał manifest do Polaków^[1][3].

16 sierpnia

• W Krakowie ukonstytuował się Naczelny Komitet Narodowy^[1][3].

27 sierpnia

• Powołano Legiony Polskie w ramach armii austro-węgierskiej^[1].

21 września

• W Mszanie Dolnej został rozwiązany Legion Wschodni^[1].

Październik

• Została utworzona II Brygada Legionów Polskich^[1].

9 października

• W Jakubowicach Józef Piłsudski nadał 136. „obywatelom” pełniącym służbę w 1 Pułku Piechoty Legionów stopnie oficerskie^[4][5][6].

15 października

• Została utworzona I Brygada Legionów Polskich^[1].

18 października

• Rosyjskie władze wojskowe wydały zezwolenie na tworzenie polskich ochotniczych oddziałów wojskowych^[1].

22 października

• W Królestwie Polskim utworzono militarną organizację piłsudczykowską pod nazwą Polska Organizacja Wojskowa^[3].

Listopad

• Stojące na gruncie odezwy Mikołaja Mikołajewicza stronnictwa tworzą w Warszawie Komitet Narodowy Polski^[3].

1915

Szarża pod Rokitną

12 stycznia

• utworzono Legion Puławski^[1][7]

Marzec

• rozpoczęto formowanie jednostki III Brygady Legionów Polskich^[1]

1 marca

• kapitan Andrzej Wais został zwolniony ze stanowiska dowódcy I batalionu 3 Pułku Piechoty Legionów i wyznaczony na stanowisko oficera placu Legionów Polskich przy c. i k. Komendzie Placu w Budapeszcie oraz dowódcą Batalionu Uzupełnień, który miał być zorganizowany przez Klub Polsko-Węgierski (Magyar Lengyel Club). W połowie marca do pomocy oficera placu został przydzielony porucznik żandarmerii Antoni Szwarc ze swoim synem, wachmistrzem żandarmerii^[8]

20 marca

• Legion Puławski wyruszył na front^[1]

Kwiecień

• w Budapeszcie została utworzona Ekspozytura Żandarmerii Polowej Legionów Polskich pod kierownictwem podporucznika Ignacego Musiałkowskiego^[9]

Maj

• Ministerstwo Obrony Krajowej wydało rozporządzenie w sprawie utworzenia pięciu Stacji Zbornych i Transportowych dla polskich Legionistów (niem. Sammel- und Transportstellen für polnische Legionäre) w Pradze, Wiedniu, Krakowie, Morawskiej Ostrawie i Budapeszcie, każda w składzie 4 oficerów, 10 podoficerów i 25 szeregowców^[9]

13 czerwca

• szarża polskich ułanów pod Rokitną^[1]

16 czerwca

• Likwidacja Oddziału Bajończyków^[10]

24 września

• sformowano Brygadę Strzelców Polskich w Rosji^[10]

1916

4–7 lipca

• Bitwa Legionów Polskich pod Kostiuchnówką^[10].

6 sierpnia

• W drugą rocznicę wyruszenia Pierwszej Kompanii Kadrowej, brygadier Józef Piłsudski odznacza po raz pierwszy zasłużonych żołnierzy I Brygady Legionów Polskich odznaką „Za wierną służbę”^[11].

20 września

• władca Austro-Węgier obiecał rozwinąć brygady legionowe w dwudywizyjny Polski Korpus Posiłkowy^[10].

26 września

• dowództwo austriackie udziela dymisji Józefowi Piłsudskiemu^[12].

9 listopada

• Odezwa niemieckich i austro-węgierskich władz wojskowych w sprawie utworzenie Wojska Polskiego^[10][12].

12 listopada

• ukazały się przepisy władz niemieckich o dobrowolnym wstępowaniu do wojska polskiego mężczyzn od 18 do 45 roku życia^[13].

1917

Plakat Armii Polskiej we Francji

24 stycznia (11 stycznia)^[a]

• szef rosyjskiego Sztabu Naczelnego Wodza wydał rozkaz Nr 48 o przeniesieniu Brygady Strzelców Polskich z frontu do Kijowskiego Okręgu Wojskowego^[14].

8 lutego (21 lutego)

• w Kijowie generał major Tadeusz Bylewski rozpoczął formowanie Dywizji Strzelców Polskich^[15][10].

Marzec

• Po rewolucji lutowej w Rosji żołnierze Dywizji Strzelców Polskich otrzymali zezwolenie na noszenie czapek „maciejówek” z polskim orłem zamiast „carskiego oka”^[16].

10 kwietnia

• przekazano Legiony Polskie do dyspozycji niemieckich władz wojskowych i utworzono Polską Siłę Zbrojną (Polnische Wehrmacht)^[10][13].

12 kwietnia

• komendant Legionów Polskich, pułkownik Sztabu Generalnego Stanisław Szeptycki zatwierdził „Listę starszeństwa oficerów Legionów Polskich w dniu oddania Legionów Polskich Wojsku Polskiemu (12 kwietnia 1917)”^[17].

14-30 kwietnia

• W Kijowie odbył się zjazd delegatów wszystkich oddziałów Dywizji Strzelców Polskich; delegaci uchwalili między innymi odezwę ideową.

maj

• zakonspirowano Polską Organizację Wojskową, a częściowo ujawniono ją po ustąpieniu armii rosyjskiej z Warszawy^[10].

4 czerwca

• ukazał się dekret prezydenta Francji w sprawie formowania polskich oddziałów wojskowych^[10][18].

7–22 czerwca

• odbył się I Ogólny Zjazd Wojskowych Polaków w Rosji. Powołano Naczelny Polski Komitet Wojskowy, a dowódcą I Korpusu został gen. Józef Dowbor-Muśnicki^[19][18].

lipiec

• Odmowa złożenia przysięgi przez żołnierzy I i III Brygady Legionów Polskich^[19].

2 lipca

• Józef Piłsudski wystąpił z Tymczasowej Rady Stanu^[18].

17 lipca

• utworzono I Korpus Polski w Rosji^[19].

22 lipca

• Józef Piłsudski i płk Kazimierz Sosnkowski zostali aresztowani przez Niemców i uwięzieni w twierdzy Magdeburg^[18].

6 sierpnia

• wypowiedzenie posłuszeństwa Tymczasowej Radzie Stanu przez Komendę Naczelną POW^[18].

7 sierpnia

• dowództwo I Korpusu Polskiego na Wschodzie wydało rozkaz do Polaków w armii rosyjskiej określający cele organizowania Polskiej Siły Zbrojnej^[20].

6 października

• Ministerstwo Wojny Stanów Zjednoczonych przyznało Polakom prawo do przeprowadzenia rekrutacji do polskich oddziałów wojskowych^[21].

Zobacz też

• Kalendarium Legionów Polskich 1914–1918

Uwagi

1. W nawiasach zostały podane daty według nowego stylu - kalendarza gregoriańskiego. Zobacz daty nowego i starego porządku.

Przypisy

1. Kozłowski i Wrzosek 1973 ↓, s. 555.
2. Kurkiewicz, Tatomir i Żurawski 1974 ↓, s. 206.
3. Kurkiewicz, Tatomir i Żurawski 1974 ↓, s. 207.
4. Mieczysław Wrzosek. Pierwszy oficerski akt nominacyjny przyszłego odrodzonego Wojska Polskiego [Rozkaz Józefa Piłsudskiego z 9.10.1914, Jakubowice pod Opatowem]. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3-4 (137-138), s. 252-255, 1991. Warszawa: Wojskowy Instytut Historyczny. ISSN 0043-7182. .
5. Wiktor Krzysztof Cygan. O rzetelniejszą pracę nad dokumentami. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 2 (140), s. 208-211, 1992. Warszawa: Wojskowy Instytut Historyczny. ISSN 0043-7182. .
6. Lista nominacji oficerskich w 1 pp Legionów Polskich, sygn. VIII.800.76.13. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-10-31].
7. Kurkiewicz, Tatomir i Żurawski 1974 ↓, s. 208.
8. Andrzej Wais, Komenda placu i stacji zbornej Legionów Polskich w Budapeszcie, „Panteon Polski” nr 12, Lwów 1 lipca 1925 roku, s. 6-7.
9. Andrzej Wais, Komenda placu ..., op. cit., s. 7.
10. Kozłowski i Wrzosek 1973 ↓, s. 556.
11. Witold Sienkiewicz (red.): Legenda Legionów. Opowieść o Legionach oraz ludziach Józefa Piłsudskiego. Warszawa: Demart SA, 2008, s. 373. ISBN 978-83-7427-444-9.
12. Kurkiewicz, Tatomir i Żurawski 1974 ↓, s. 209.
13. Kurkiewicz, Tatomir i Żurawski 1974 ↓, s. 210.
14. Bagiński 1921 ↓, s. 53.
15. Bagiński 1921 ↓, s. 54.
16. Bagiński 1921 ↓, s. 55.
17. Lista starszeństwa oficerów Legionów Polskich w dniu oddania Legionów Polskich Wojsku Polskiemu (12 kwietnia 1917). Komenda Legionów Polskich, 1917. Brak numerów stron w książce.
18. Kurkiewicz, Tatomir i Żurawski 1974 ↓, s. 211.
19. Kozłowski i Wrzosek 1973 ↓, s. 557.
20. Kurkiewicz, Tatomir i Żurawski 1974 ↓, s. 212.
21. Kurkiewicz, Tatomir i Żurawski 1974 ↓, s. 213.

Bibliografia

• Henryk Bagiński: Wojsko Polskie na Wschodzie 1914-1920. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1921.
• Eligiusz Kozłowski, Mieczysław Wrzosek: Dzieje oręża polskiego 1974-1938 cz.II. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1973.
• Władysław Kurkiewicz, Adam Tatomir, Wiesław Żurawski: Tysiąc lat dziejów Polski; Kalendarium. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1974.