Jan Nowicki
Jan Nowicki
Nagrania wierszy Cypriana Kamila Norwida (2017)
Data i miejsce urodzenia
5 listopada 1939 Kowal
Data i miejsce śmierci
7 grudnia 2022 Krzewent
Zawód
aktor , pedagog
Współmałżonek
Małgorzata Potocka (2009–2015, rozwód) Anna Kondratowicz(2016–2022, jego śmierć)
Lata aktywności
1956–2022
Zespół artystyczny
Stary Teatr w Krakowie
Odznaczenia
Jan Nowicki czyta „Fortepian Szopena ” (2017)
Jan Nowicki (ur. 5 listopada 1939 w Kowalu [1] , zm. 7 grudnia 2022 w Krzewencie [2] [3] ) – polski aktor teatralny , filmowy i telewizyjny , reżyser teatralny , pedagog , pisarz i poeta .
Zagrał niemal 200 ról w teatrze telewizji i filmowych, m.in. w Niepochowanym , Wielkim Szu , Magnacie , Spirali i Sanatorium pod Klepsydrą . Przez ponad 30 lat był aktorem Starego Teatru w Krakowie , gdzie zagrał dziesiątki ról, a kreacje Stawrogina w Biesach , Rogożyna w Nastazji Filipownej , Artura w Tangu czy księcia Konstantego w Nocy listopadowej przeszły do historii polskiego teatru [4] . Otrzymał Złoty Laur za mistrzostwo w sztuce aktorskiej, a także nagrodę za wkład w rozwój europejskiej kinematografii[5] . Był również autorem wierszy, tekstów piosenek, kolęd oraz felietonów[6] .
Życiorys
Uczęszczał do siedmiu różnych szkół średnich[7] , m.in. do Technikum Przemysłowo-Pedagogicznego Centralnego Urzędu Szkolenia Zawodowego w Radziejowie [7] i liceum kulturalno-oświatowego w Bydgoszczy [7] . Maturę ostatecznie zdał w jednym z łódzkich liceów[7] . W latach 1958–1960 studiował na Wydziale Aktorskim Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej w Łodzi , gdzie jednym z jego nauczycieli był Henryk Modrzewski . Po skreśleniu z listy studentów zatrudnił się w kopalni Bytom VIII – Miechowice [8] , gdzie pracował przez rok jako górnik [7] . Następnie podjął studia w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej w Krakowie , które ukończył w 1964. Pozostał związany z PWST w Krakowie jako wykładowca , a w latach 1973–1974 był prodziekanem wydziału aktorskiego[9] [4] .
7 października 1964 zadebiutował w Wariatce z Chaillot J Giradoux w reżyserii Zygmunta Hubnera w roli Piotra na deskach Starego Teatru w Krakowie. Na ekranie debiutował w 1963. Związany z kręgiem twórców kabaretu Piwnica pod Baranami [10] .
W 1998 podczas III Festiwalu Gwiazd w Międzyzdrojach odcisnął dłoń na Promenadzie Gwiazd [11] .
Reżyser Jerzy Jarocki nazwał go jedną z najbardziej wyrazistych osobowości aktorskich na polskiej scenie[12] .
W latach 1998–1999 był felietonistą „Przekroju ”, felietony dedykował przyjacielowi, Piotrowi Skrzyneckiemu [13] . W latach 2015–2019 był felietonistą w Kieleckim Magazynie Kulturalnym „Projektor”[14] .
Był autorem kilku książek, tekstów piosenek i kolęd. W 2000 wydał książkę „Między niebem a ziemią” – zbiór felietonów/listów publikowanych w latach 1998–2000 na łamach „Przekroju”. Później powstały jeszcze: „Piosenki” (2002), „Droga do domu” (2009), „Mężczyzna i one” (2012), „Białe walce” (2014), „Dwaj Panowie” (2015), „Piosenki czasem wiersze” (2018), „Moje psie myśli" (2019). Głównym tematem swojego pisarstwa Jan Nowicki uczynił przemijanie. Był członkiem krakowskiego oddziału Stowarzyszenia Pisarzy Polskich [15] .
W wyborach parlamentarnych w 2005 roku kandydował do Senatu w okręgu krakowskim z ramienia Partii Demokratycznej – demokraci.pl [16] .
W 2006 został członkiem rady programowej Fundacji Centrum Twórczości Narodowej [17] . 1 czerwca 2007 był narratorem w premierowym wykonaniu kantaty Zakochani w Krakowie . Przedstawienie miało miejsce na Rynku Głównym w Krakowie i skomponowane zostało z okazji obchodów 750-lecia lokacji miasta[18] . W czerwcu 2011 wziął udział w kampanii reklamowej sieci T-Mobile , występując w pierwszych spotach tej sieci tuż po jej wejściu na polski rynek[19] . W 2013 wziął udział w benefisie teatrała Dariusza Domańskiego w Teatrze Ludowym w Nowej Hucie.
Był druhem Ochotniczej Straży Pożarnej w Kowalu [20] , a w 1999 został pierwszym po II wojnie światowej honorowym obywatelem tego miasta[21] .
Życie prywatne
Nowicki i Małgorzata Potocka na FPFF w Gdyni (2008)
Był synem Marianny i Antoniego[22] . Ze związku z Barbarą Sobottą miał syna, Łukasza Nowickiego [23] , który również został aktorem[24] . Z Ireną Paszyn miał córkę Sajanę[25] . Przez blisko 30 lat związany był z reżyserką Mártą Mészáros . 16 maja 2009 zawarł związek małżeński z Małgorzatą Potocką , z którą rozwiódł się 6 lipca 2015[26] . W 2017 poślubił Annę Kondratowicz, z którą związany był do śmierci. Był ojcem chrzestnym Macieja Stuhra [27] .
Był katolikiem [28] . Mieszkał w Krakowie, Krzewencie i Kielcach, na Baranówku nieopodal Hali Legionów, gdzie często bywał na meczach piłki ręcznej Vive Kielce , których był wielkim fanem.[29]
Jan Nowicki (2015)
Interesował się sportem, a w szczególności piłką nożną [30] . Podczas swojego pobytu w Bydgoszczy uczęszczał na mecze żużlowców Polonii [31] . Był kibicem Wisły Kraków , aktywnie działającym w społeczności klubu[32] . W 2003 roku przed meczem Pucharu UEFA pomiędzy Wisłą a Lazio , pomógł przy odśnieżaniu murawy stadionu przy Reymonta [33] [34] .
Śmierć i pogrzeb
Grób Jana Nowickiego w Kowalu w 2022 r.
Zmarł nagle 7 grudnia 2022 roku w swoim domu w Krzewencie , wskutek zawału serca , w wieku 83 lat[2] [3] . Zgodnie z wolą artysty, po śmierci został on ubrany w mundur strażacki oraz skremowany[35] [36] , a następnie 14 grudnia pochowany w grobowcu rodzinnym na cmentarzu w Kowalu [37] [38] .
Filmografia
Przygoda noworoczna (1963 ) – uczestnik zabawy sylwestrowej (nie występuje w napisach)[39]
Pierwszy dzień wolności (1964 ) – Anglik
Popioły (1965 ) – kapitan Wyganowski
Trzynaste piętro (1966 ) – uwięziony w windzie
Bariera (1966 ) – bohater
Hasło Korn (1968 ) – kapitan Nawrot vel Marek Olszewski
Pan Wołodyjowski (1969 ) – Ketling-Hassling of Elgin
Doktor Ewa (serial telewizyjny ) (1970 ) – inżynier Borecki (odc. 5. Przeoczenie , odc. 6. Dwie prawdy , odc. 7. Stawka o życie i odc. 8. Porwanie )
Dziura w ziemi (1970 ) – Andrzej Orawiec
Życie rodzinne (1970 ) – Marek
Trzecia część nocy (1971 ) – Jan, pierwszy mąż Heleny
Anatomia miłości (1972 ) – Adam
Siedem czerwonych róż, czyli Benek Kwiaciarz o sobie i o innych (1972 ) – kierownik budowy ośrodka „Zimna Woda” (nowela Zimna Woda )
Skorpion, Panna i Łucznik (1972 ) – Jakub
Sanatorium pod Klepsydrą (1973 ) – Józef
Stracona noc (1973 ) – Konstanty, szofer Kisieleckiego
Godzina za godziną (1974 ) – Jan, współpracownik Pawła
Pozwólcie nam do woli fruwać nad ogrodem (1974 ) – Andrzej
Opowieść w czerwieni (1974 ) – plutonowy Kuryło
Czterdziestolatek (serial telewizyjny) (1975 ) – profesor Zygmunt Koziełło (odc. 10. Pocztówka ze Spitzbergenu, czyli oczarowanie )
Dyrektorzy (serial telewizyjny) (1975 ) – inż. Adam Stokłos, kierownik wydziału, następnie z-ca dyrektora ds. technicznych, później dyrektor „Fabelu”, od 1970 dyrektor naczelny zjednoczenia (odc. 1. Swój chłop , odc. 2. Bokser , odc. 5. Pełniący obowiązki i odc. 6. Ryzykant )
Noce i dnie (1975 ) – Preusker, oficer pruski w Kalińcu
Tylko Beatrycze (1976 ) – Napoleon Orsini
Czerwone ciernie (1976 ) – Stefan Wojnicz
Krótka podróż (1976 ) – Paweł
Zaklęty dwór (serial telewizyjny) (1976 ) – komisarz
Spirala (1978 ) – Tomasz Piątek
Zmory (1978 ) – profesor Chwostek
Golem (1979 ) – „przodownik snu” z „kapeluszem”
Krab i Joanna (1980 ) – Zygmunt Brzeziński, technolog na „Rybaku Morskim”
W biały dzień (1980 ) – adwokat, mąż Ewy
Z biegiem lat, z biegiem dni… (serial telewizyjny) (1980 ) – aktor Jan Kozicki (odc. 2. Kraków 1886 )
Anna (1981 ) – Janos Balint
Spokojne lata (1981 ) – Mag
Noc poślubna w biały dzień (1982 ) – magister
Wielki Szu (1982 ) – „Wielki Szu”
O-bi, o-ba. Koniec cywilizacji (1984 ) – inżynier
Dziewczęta z Nowolipek (1985 ) – Różycki
Ga, ga. Chwała bohaterom (1985 ) – sutener Al, opiekun Once
Biała wizytówka (1986 ) – książę Hans Heinrich XV Von Teuss
Magnat (1986 ) – książę Hans Heinrich XV Von Teuss
Zygfryd (1986 ) – Waldo, dyrektor cyrku
Schodami w górę, schodami w dół (1988 ) – malarz
Bal na dworcu w Koluszkach (1989 ) – aktor
Żegnaj, Czerwony Kapturku (Piroska és a farkas , 1989 ) – ornitolog
Napoleon (serial telewizyjny) (1990 ) – Barras (odc. 1. Le 18 Brumaire )
Superwizja (1990 ) – Robert Moren
Panny i Wdowy (1991 ) – Cyprian Lechicki, mąż Eweliny
Magneto (1993 ) – Zanik
Kraj świata (1993 ) – literat Ryszard
Pajęczarki (1993 ) – Ryszard Brun
Matki, żony i kochanki (serial telewizyjny) (1995 –1998 ) – rzeźbiarz Adam, kochanek Doroty
Młode wilki (1995 ) – Jerzy Chmielewski, ojciec Cleo
Opowieść o Józefie Szwejku i jego najjaśniejszej epoce (1995 ) – kapitan
Wielki człowiek do małych interesów (1995 ) – Jenialkiewicz
Deszczowy żołnierz (1996 ) – Jan Szymański, ojciec Anny
Dzieci i ryby (1996 ) – Marek, reżyser teatralny, mąż Eweliny
Poznań 56 (1996 ) – profesor w wagonie
Młode wilki 1/2 (1997 ) – Jerzy Chmielewski
Sztos (1997 ) – Eryk
Historia kina w Popielawach (1998 ) – dziedzic
Córy szczęścia (1999 ) – Robert
Mała Vilma (2000 ) – Zdenek
Listy miłosne (2001 ) – właściciel lunaparku, szef Janusza
Marszałek Piłsudski (serial telewizyjny) (2001 ) – Hans von Beseler, generał-gubernator Warszawy (odc. 3)
Przedwiośnie (2001 ) – wuj Leon Skalnicki w Nawłoci
Zostać miss (2001 ) – Alfred Kleber, organizator konkursu "miss Venus" (odc. 3, 11-13)
Bałagan (2001 ) – pacjent
E=mc² (2002 ) – Edward „doktor X” Nowicki, ojciec „Ramzesa”
Strefa zmierzchu (2004 ) – Jan
Zostać miss 2 (2003 ) – Alfred Kleber, organizator konkursu „Miss Venus” (odc. 1-13)
Niepochowany (2004 ) – Imre Nagy
Tulipany (2004 ) – „Matka”
Nie ma takiego numeru (2005 ) – „Wielki Szu”
Apetyt na miłość (serial telewizyjny) (2006 ) – Władysław Halberg
Fundacja (2006 ) – Mieczysław Małecki
Kochaj mnie, kochaj! (serial telewizyjny) (2006 ) – Grzegorz Dajewski, ojciec Darka
Egzamin z życia (serial telewizyjny) (2007 –2008 ) – Emil Stokłosa, kolega Jadwigi Kleiberg (odc. 83, 85, 87, 89, 91, 97, 99, 102, 105, 111)
Magda M. (serial telewizyjny) (2007 ) – Tomasz Korzecki, ojciec Piotra
Jeszcze nie wieczór (2008 ) – Jerzy „Wielki Szu”
Ojciec Mateusz (2010 ) – pisarz Ludwik Olszyński (odc. 34)
Układ Warszawski (2011 ) – Remigiusz Pawłow (odc. 5)
Daas (2011 ) – Nogai, teść Kleina
Pokaż, kotku, co masz w środku (2011 ) – mecenas Kowalski
Sztos 2 (2012 ) – Eryk
11 minut (2015 ) – malarz
Fanatyk (2017 ) – wędkarz Bogdan
Pan T. (2019 ) – handlarz kombatant
Taksiarz (2021 ) – tytułowy taksówkarz Staszek
Liczba doskonała (2022 ) – żebrak
Xsięga (2022 ) – kapitan żeglugi morskiej
Występy gościnne
Reżyseria przedstawień teatralnych
Książki
Między niebem a ziemią (Wydawnictwo Tower Press 2000 ; Codexmedia 2002, opracowanie graficzne i wybór ilustracji: Marek Wajda, ISBN 83-9006-344-1 );
Piosenki (Oficyna Konfraterni Poetów – Wydawnictwo DjaF 2002 , ISBN 83-8677-420-7 );
Mężczyzna i one Bellona – Agora 2012 , ISBN 978-83-11-12414-1 ; zawiera płytę CD z piosenkami do słów Jana Nowickiego);
Białe Walce (Bellona – Agora 2014 , ISBN 978-83-11-13158-3 );
Dwaj panowie (poszerzona wersja książki Między niebem a ziemią ; Bellona we współpracy z Agorą 2015 , ISBN 978-83-11-13758-5 );
Piosenki czasem wiersze (wybór: Zbigniew Książek , Agata Orłowska; Oficyna Jana 2018 , ISBN 978-83-952159-0-2 );
Moje psie myśli (Oficyna Jana 2019 , ISBN 978-83-952159-1-9 );
Spotkania w Raju (Oficyna Jana 2020 , ISBN 978-83-952159-2-6 );
Szczęśliwy bałagan. Część I (Oficyna Jana 2021 , ISBN 978-83-952159-3-3 ).
Jan Nowicki otrzymuje od Aleksandra Kwaśniewskiego Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (1999)
Odznaczenia i nagrody
Odcisk dłoni w Alei Gwiazd w Międzyzdrojach
Książki o Janie Nowickim
Zofia Szczygielska, Jan Nowicki (Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe 1984 ; seria: „Sylwetki Współczesnych Artystów Polskich”);
Jan Nowicki (oprac. Dariusz Domański; Wydawnictwo Baran i Suszczyński 1995 , ISBN 978-83-8584-525-6 );
Jan Nowicki – „Sztuka życia, życie w sztuce” (autor tekstu: Andrzej Wajda ; Nowohuckie Centrum Kultury – DKF Dyskusyjny Klub Filmowy „Zgaga” 1999 , ISBN 83-9116-771-2 );
Rafał Wojasiński, Jan Nowicki – droga do domu (Wydawnictwo Nowy Świat 2008 , 2009 , ISBN 978-83-7386-37-50 );
Jan Nowicki (tekst: Jacek Szczerba; Agora – Studio Filmowe „Kadr” 2011 , ISBN 978-83-268-0460-1 ; książka z filmem Wielki Szu na DVD; seria: „Mistrzowie polskiego kina”);
Jan Nowicki czyta „Znachora” Tadeusza Dołęgi-Mostowicza (tekst: Dorota Wyżyńska; Bellona – Agora 2012 , ISBN 978-83-111-2463-9 ; książka z płytą MP3; seria: „Mistrzowie słowa”).
Przypisy
↑ Nina Terentiew: Zwierzenia kontrolowane . Warszawa: Prószyński i S-ka, 2004, s. 30. ISBN 83-7337-452-3 .
↑ a b Jan Nowicki w bazie filmpolski.pl
↑ a b Nie żyje znany aktor Jan Nowicki . tvp.info, 2022-12-07. [dostęp 2022-12-07]. (pol. ) .
↑ a b Jan Nowicki , [w:] Twórcy [online], Culture.pl [dostęp 2024-03-21] .
↑ Jan Nowicki uhonorowany za wkład w europejskie kino [online], Culture.pl [dostęp 2022-12-10] (pol. ) .
↑ Nie żyje Jan Nowicki – Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego – Portal Gov.pl [online], Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego [dostęp 2022-12-08] (pol. ) .
↑ a b c d e Nina Terentiew: Zwierzenia kontrolowane . Warszawa: Prószyński i S-ka, 2004, s. 22. ISBN 83-7337-452-3 .
↑ Zmarł Jan Nowicki. Wybitny aktor zagrał w ważnym śląskim filmie i pracował w kopalni w Bytomiu [online], Ślązag.pl [dostęp 2022-12-08] (pol. ) .
↑ Dariusz D. Domański Dariusz D. , Jan Nowicki , Kraków: Baran i Suszczyński, 1995, s. 46, OCLC 652268935 (pol. ) .
↑ Jan Nowicki o przyjaźni z Piotrem Skrzyneckim . dzieje.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-06-30)].
↑ Wakacje gwiazd: Jan Nowicki nigdy niczego nie planuje . rmfclassic.pl, 2014-07-11. [dostęp 2020-06-30].
↑ Jan Nowicki | Życie i twórczość | Artysta [online], Culture.pl [dostęp 2022-12-08] (pol. ) .
↑ Jan Nowicki – Archiwum , [w:] Przekrój [online], przekroj.pl [dostęp 2020-07-06] (pol. ) .
↑ Wspieram.to: Magazyn kulturalny Projektor [online], wspieram.to [dostęp 2023-07-30] .
↑ Jan NOWICKI – Stowarzyszenie Pisarzy Polskich [online], www.sppkrakow.pl [dostęp 2023-07-30] .
↑ Instytut I. Teatralny Instytut I. , Kowal. Jan Nowicki kandydatem demokratów.pl | e-teatr.pl [online], Teatr w Polsce – polski wortal teatralny [dostęp 2022-12-10] (pol. ) .
↑ Jesienny pan – Jan Nowicki . rmfclassic.pl. [dostęp 2020-06-30].
↑ Piotr Rubik – „Zakochani w Krakowie” . muzyka.onet.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-01-02)]. muzyka.onet.pl [dostęp 2020-06-30].
↑ a b Jan Nowicki twarzą T-Mobile . pb.pl, 5 czerwca 2011. [dostęp 2013-01-05].
↑ Alicja A. Nowosielska Alicja A. , Tak chciał być pochowany Jan Nowicki. Chrześniak zdradził szczegóły [online], film.wp.pl, 8 grudnia 2022 [dostęp 2022-12-08] (pol. ) .
↑ Instytut I. Teatralny Instytut I. , Kowal. Burmistrz: Odszedł nagle bliski memu sercu, Honorowy Obywatel Miasta Kowala, nasz wybitny rodak | e-teatr.pl [online], Teatr w Polsce – polski wortal teatralny [dostęp 2022-12-08] (pol. ) .
↑ Jan Nowicki przed śmiercią ekshumował swoją rodzinę. Powód był ważny [online], MSN [dostęp 2022-12-10] (pol. ) .
↑ Agata A. Malczewska Agata A. , Jan Nowicki nie żyje. Wybitny aktor zmarł w wieku 83 lat w swoim domu na Kujawach [online], styl.fm, 7 grudnia 2022 [dostęp 2022-12-07] (pol. ) .
↑ Nina Terentiew: Zwierzenia kontrolowane . Warszawa: Prószyński i S-ka, 2004, s. 23–24. ISBN 83-7337-452-3 .
↑ Tygodnik Życie na gorąco nr 41, 9 października 2014, s. 10–11.
↑ Jan Nowicki i Małgorzata Potocka na rozwód przyszli, trzymając się za ręce . rozrywka.dziennik.pl. [dostęp 2016-07-19].
↑ Maciej Stuhr, Beata Nowicka: Stuhrmówka, czyli gen wewnętrznej wolności . Kraków: Znak, 2015, s. 283. ISBN 978-83-240-4051-3 .
↑ Jan Nowicki. Oswajam śmierć własną [online], zlotowskie.pl, 11 maja 2012 [dostęp 2023-04-16] (pol. ) .
↑ Marcelina M. Różycka Marcelina M. , Zmarł Jan Nowicki. Znany aktor od trzech lat mieszkał w Kielcach. Miał 83 lata , „Telemagazyn”, 2022 . Brak numerów stron w czasopiśmie
↑ LoveKraków , Nie żyje Jan Nowicki. 30 lat grał na deskach Starego Teatru, kibicował Wiśle [online], LoveKraków [dostęp 2022-12-07] .
↑ Wyborcza.pl [online], bydgoszcz.wyborcza.pl [dostęp 2022-12-10] .
↑ Zmarł Jan Nowicki [online], Wisła Kraków [dostęp 2022-12-10] (pol. ) .
↑ a (red.), Nie jestem kretynem, żeby kochać klub. Kochać mogę Pana Boga [online], weszlo.com, 31 marca 2019 [dostęp 2024-07-10] (pol. ) .
↑ Jan Nowicki: Z piłką nożną jest jak z teatrem [online], www.sfp.org.pl [dostęp 2024-07-10] (pol. ) .
↑ Adriana Słowik: Jan Nowicki pogrzeb. Aktor zostanie pochowany w mundurze? Poznaliśmy zaskakujące szczegóły . TeleMagazyn, 2022-12-08. [dostęp 2022-12-12]. (pol. ) .
↑ Monika Tumińska: Włożyli TO do trumny Jana Nowickiego. Za życia się z tym nie rozstawał . SuperExpres, 2022-12-09. [dostęp 2022-12-12]. (pol. ) .
↑ Jan Nowicki nie spocznie w Warszawie. Miejsce pochówku wybrał na długo przed śmiercią [online], plejada.pl [dostęp 2022-12-07] .
↑ Pogrzeb Jana Nowickiego. Aktor spoczął w rodzinnej miejscowości [online], wirtualnemedia.pl [dostęp 2022-12-18] (pol. ) .
↑ Przygoda noworoczna w bazie filmpolski.pl
↑ Jan Nowicki i Andrzej Grabowski w Akademii Sztuk Przepięknych . wosp.org.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)]. wosp.org.pl [dostęp = 2013-01-05].
↑ Rozmowy z Piotrem , [w:] Encyklopedia teatru polskiego (sztuki) [dostęp 2022-12-07] .
↑ M.P. z 2000 r. nr 5, poz. 102
↑ Medal Gloria Artis dla twórców i działaczy kultury . wiadomosci.wp.pl, 5 października 2005. [dostęp 2013-01-05].
↑ Jan Nowicki [online], Filmweb [dostęp 2022-12-11] (pol. ) .
Bibliografia
Jan Nowicki, Między niebem a ziemią . Gdańsk: Wydawnictwo Tower Press, 2000.
Tadeusz Lubelski : Historia kina polskiego. Twórcy, filmy, konteksty . Chorzów: Videograf II, 2009. ISBN 978-83-7183-666-4 .
Linki zewnętrzne
Identyfikatory zewnętrzne: