PROFILBARU.COM

Bogufał II
Data i miejsce śmierci	9 lutego 1253 ; Solec
	Biskup poznański
Okres sprawowania	1242–1253
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Nominacja biskupia	1242
Sakra biskupia	1242

Bogufał II (łac. Boguphalus II) lub Boguchwał II (zm. 9 lutego 1253 roku) – biskup poznański w latach 1242-1253. Przebudował katedrę oraz ofiarował kościołowi poznańskiemu swój księgozbiór. Zainicjował powstanie Rocznika kapituły poznańskiej i do swojej śmierci redagował go. W XVIII i XIX wieku przypisywano mu autorstwo Kroniki wielkopolskiej i wydawano to dzieło pod jego imieniem.

Życie

Nieznana jest data urodzin Bogufała. Na podstawie imienia przypuszcza się, że był Polakiem i należał do rodu Porajów-Różyców^[1]. Już jako biskup mianował kanonikiem przyszłego biskupa Bogufała III, który prawdopodobnie był jego krewnym^[2].

Używał tytułu magistra, jednak nie wiadomo, gdzie się kształcił. W 1211 roku został scholastykiem poznańskim, w 1231 kustoszem i kanonikiem, a w 1242 biskupem poznańskim. Istnieje wprawdzie dokument datowany na 21 lipca 1240, w którym Bogufał występuje już jako biskup, jest to jednak późniejszy falsyfikat^[3].

W roku 1244 lub 1245 z jego polecenia rozebrano romańskie, spękane prezbiterium poznańskiej katedry, rozpoczynając wznoszenie w jego miejscu nowej konstrukcji. W roku 1244 Bogufał odstąpił księciu Przemysłowi I osadę wokół nieistniejącego współcześnie kościoła św. Gotarda, gdzie powstał lokowany na prawie magdeburskim lewobrzeżny Poznań. Był również sygnatariuszem aktu lokacji tego miasta. W roku 1246 otrzymał od Przemysła I immunitet wraz z prawem do lokacji osad biskupich na prawie magdeburskim. W roku 1248 był uczestnikiem synodu we Wrocławiu^[3].

Zmarł 9 lutego 1253 roku w Solcu koło Środy Wielkopolskiej, w posiadłości biskupów poznańskich. Jego duży księgozbiór przekazany został bibliotece katedralnej^[3].

W Kronice wielkopolskiej jego rządy zostały podsumowane zgodnie z ówczesnym ideałem pobożnego biskupa, który winien dbać o dobra duchowe i materialne Kościoła: rozkoszował się zaś dniem i nocą czytaniem ksiąg Pisma świętego, których niemały posiadał zbiór i więcej niż skarb jakiś nadzwyczaj gorąco miłował. Umierając pozostawił je wszystkie kościołowi poznańskiemu. Ten błogosławiony biskup w drugim roku swojego episkopatu kazał z powodu jakichś rysów chór kościoła poznańskiego do gruntu, czyli całkowicie, zburzyć i na nowo zbudować. Żył zaś na swoim biskupstwie dziesięć lat i dwadzieścia sześć tygodni^[4].

Dzieła

Bogufała uznaje się za inicjatora powstania Rocznika kapituły poznańskiej. Uchodzi też za autora pochodzących z lat 1231–1253 wpisów w Roczniku^[5].

W XVIII i XIX wieku badacze i wydawcy Kroniki wielkopolskiej twierdzili, że dzieło to, przynajmniej do roku 1249, było autorstwa Bogufała. Dlatego pod jego imieniem powstały pierwsze wydania i tłumaczenia Kroniki na język polski. Uczeni XX-wieczni odrzucili tezę, jakoby Boguchwał pozostawił po sobie rozpoczęte już dzieło i był autorem znacznej części zachowanego tekstu Kroniki wielkopolskiej. Według ich badań, w części opowiadającej o wydarzeniach sprzed roku 1249 wykorzystano źródła z drugiej połowy XIII stulecia, a rozdziały wykraczające poza granice życia Bogufała nie różnią się stylistycznie od poprzednich^[6].

W napisanej w pierwszej osobie zapisce z 1249 roku, Bogufał zanotował ku pamięci potomnych swój proroczy sen, w którym jakiś zakonnik miał mu przepowiedzieć „wypełnienie się” losów Polski w najbliższych 25 latach. Tekst ten został wpierw wpisany do Rocznika kapituły poznańskiej, a następnie przepisany do Kroniki wielkopolskiej, gdzie zachował się w nieco różniących się, dwóch redakcjach^[5]. Notatka miała charakter typowej ówczesnej zapiski o cudach, sformułowanej jako świadectwo zaprzysięgane przed sądem i była prawdopodobnie przepowiednią dotyczącą przyszłego zjednoczenia Polski:^[7]

Ego Boguphalus episcopus Posnaniensis, audivi, licet pecator,
visum quendam religiosum mihi dicere:
"infra XXV annos tota Polonia consumabitur".
Et dum a loquente interpretationem diligenter inquirerem:
"utrum in bono am in malo deberet consumari?"
- non mihi respondit.
Dixit tamen, et papa deberet consumari^[8].

Ja, biskup poznański Boguchwał, słyszałem, choć grzeszny,
w widzeniu pewnego zakonnika mówiącego do mnie:
„W przeciągu dwudziestu pięciu lat cała Polska zostanie wypełniona”.
A gdy mówiącego usilnie prosiłem o wytłumaczenie,
czy w szczęściu czy w nieszczęściu będzie wypełniona,
nie odpowiedział mi.
Powiedział jednak, że i papieża losy się wypełnią^[9].

Przypisy

↑ Starnawska 1989 ↓, s. 35.
↑ Starnawska 1989 ↓, s. 41.
↑ ^a ^b ^c Maciejewski 2003 ↓, s. 256.
↑ Kürbis 2010 ↓, s. 167-168.
↑ ^a ^b Kürbis 2010 ↓, s. 19.
↑ Kürbis 2010 ↓, s. 19-20.
↑ Kürbis 2010 ↓, s. 20.
↑ Bielowski 1872 ↓, s. 567.
↑ Abgarowicz 2010 ↓, s. 164.

Bibliografia

Wydania Kroniki Wielkopolskiej z Bogufałem jako autorem

Boguphali II. episcopi Poznaniensis Chronicon Poloniae: cum continuatione Pasconis custodis Posnaniensis. W: Scriptores rerum Silesiacarum, T. 2. Friedrich Wilhelm Sommersberg (ed.). Wrocław: Michaelus Hubertus, 1730, s. 18-78. (łac.).
Boguphali. II. de armis et Domo Rosarum Episcopi Posnaniensis Chronicon Poloniae cum Continuatione, à pag. 132. Baszkonis Custodis Pos.. Friedrich Wilhelm Sommersberg (ed.), Józef Andrzej Załuski (red.). Warszawa: XX. Pijarzy, 1752. (łac.).
Boguphali II episcopi Posnaniensis Chronicon Poloniae, cum continuatione Basconis custodis Posnaniensis. W: Monumenta Poloniae Historica, T. 2. Wacław Alexander Maciejowski (ed.), August Bielowski (red.). Lwów: August Bielowski, 1872, s. 467-598. (łac.).

Literatura

Kronika wielkopolska. Kazimierz Abgarowicz (tł.), Brygida Kürbis (red.). Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, 2010. ISBN 97883-242-1275-0.
Brygida Kürbis: Wstęp. W: Kronika wielkopolska. Kazimierz Abgarowicz (tł.), Brygida Kürbis (red.). Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, 2010, s. 7-33. ISBN 97883-242-1275-0.
Jacek Maciejewski: Episkopat polski doby dzielnicowej. Bydgoszcz–Kraków: Towarzystwo Naukowe Societas Vistulana, 2010. ISBN 83-88385-28-3.
Maria Starnawska. O składzie społecznym kapituły poznańskiej w okresie rozbicia dzielnicowego. „Kwartalnik Historyczny”. 96 (3/4), s. 31-48, 1989. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.