Andrzej Bniński

Andrzej Bniński

Andrzej Opaliński z Bnina

Data urodzenia	1396
Data i miejsce śmierci	5 stycznia 1479[1] Poznań
Biskup diecezjalny poznański
Okres sprawowania	1438–1479
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Nominacja biskupia	21 lipca 1438[1]
Sakra biskupia	15 stycznia 1439

Stany pruskie (prałaci, możni, rycerze, mieszczanie i mieszkańcy ziemi pruskiej, pomorskiej, chełmińskiej i michałowskiej) składają przysięgę na układy krakowskie, na ręce przedstawicieli króla polskiego: Andrzeja Bnińskiego, biskupa poznańskiego i Jana Koniecpolskiego, kanclerza koronnego, 15 kwietnia 1454 roku

Andrzej z Bnina, Andrzej Bniński herbu Łodzia lub Andrzej Opaliński z Bnina^[2] (ur. w 1396 roku – zm. 5 stycznia 1479 roku w Poznaniu) – biskup rzymskokatolicki, sekretarz królewski, senator I Rzeczypospolitej.

Życiorys

Wywodził się z wpływowego rodu Łodziów, był potomkiem wojewody poznańskiego Przedpełka. Jego ojcem był Mikołaj, a braćmi Jan (kasztelan międzyrzecki), Piotr (kasztelan gnieźnieński), Wojciech (tenutariusz żbikowski) i Mikołaj.

W 1422 roku uzyskał stopień bakałarza na Akademii Krakowskiej. Był sekretarzem króla Władysława Jagiełły i kanonikiem poznańskim, w 1438 został biskupem poznańskim^[1]. Znany był z wytrwałego zwalczania husytyzmu w swojej diecezji, stąd nadano mu przydomek "husytobójca". We współpracy z papieskim inkwizytorem Mikołajem z Łęczycy przeprowadził kilkadziesiąt procesów przeciwko zwolennikom husytyzmu. Skazał na śmierć pięciu husyckich kapłanów i burmistrza Zbąszynia Mikołaja Grunberga^[3]. W 1440 dokonał zbrojnego najazdu na Zbąszyń i zmusił^[4] i skutecznie zmusił miejscowego możnowładcę Abrahama ze Zbąszynia do wyrzeczenia się husytyzmu.

Był dobrym administratorem w swoim biskupstwie, odbył kilkanaście synodów diecezjalnych, walczył z nieobyczajnym życiem kleru. Opiekował się wdowami i sierotami, hojnie uposażał ubogie kościoły. Fundował wiele świątyń, zbudował w swoich dobrach biskupich kilka zamków m.in. w Krobi. Lokował wiele nowych wsi, szczególnie na Mazowszu. Poświęcił w Warszawie, 4 grudnia 1454, kościół św. Anny i klasztor bernardynów (drugi w Polsce po krakowskim)^[5]. W 1447 dwa razy brał udział w poselstwie panów polskich, które zaoferowało koronę Polski Bolesławowi IV warszawskiemu, a później Kazimierzowi Jagiellończykowi. Od czasu jego pontyfikatu datuje się ustanowienie na stałe urzędu biskupa pomocniczego (sufragana) w diecezji poznańskiej. Był gwarantem pokoju toruńskiego 1466 roku^[6].

Kalendarium

• 4 marca 1422 – uzyskanie bakalaureatu artes liberales na Akademii Krakowskiej^[7]
• 29 stycznia 1438 – wybór na stolicę biskupią w Poznaniu^[7]
• 16 lipca 1438 – zatwierdzenie wyboru przez papieża Eugeniusza IV^[7]
• 1438 – fundacja kościoła św. Mikołaja w Krobii^[8]
• 15 lutego 1439 – święcenia biskupie w Kaliszu z rąk abp. Wincentego Kota^[7]
• 1445 – erygowanie parafii pw. św. Anny w Długiej Kościelnej^[9]
• 19 stycznia 1454 – erygowanie prepozytury kanoników regularnych przy kościele św. Jerzego w Warszawie^[7]
• 1454 nabycie wsi Żabikowo^[7]
• 3 lipca 1454 – erygowanie parafii w Raszkowie^[10]
• 1455 – fundacja klasztoru bernardynów w Poznaniu^[11]
• 1460 – fundacja kościoła św. Michała w Dolsku^[12]
• 24 maja 1462 – wyrok w sprawie sporu o granice między diecezją poznańską a diecezją płocką^[7]
• 8 października 1470 – ugoda z księciem Henrykiem IX głogowskim^[7]
• 5 lipca 1471 – erygowanie kapituły kolegiackiej przy kościele św. Marii Magdaleny w Poznaniu^[7]
• 5 stycznia 1479 – śmierć^[7]
• 9 stycznia 1479 – pogrzeb w kaplicy św. Andrzeja (obecnie Trójcy Świętej) w katedrze poznańskiej^[7]

Przypisy

1. Konrad Eubel Hierarchia Catholica, vol. II, 1914, s. 219.
2. Bishop Andrzej Opaliński (z Bnina). www.catholic-hierarchy.org. [dostęp 2016-05-04]. (ang.).
3. Szymon Wrzesiński, Inkwizycja ziemiach polskich, Wyd. Replika 2009, s. 143-153.
4. Encyklopedia Polska. T. I. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008, s. 18. ISBN 978-83-7558-436-3.
5. Julian Bartoszewicz: Kościoły Warszawskie rzymsko-katolickie opisane pod względem historycznym, Warszawa 1855 str. 80
6. Antoni Gąsiorowski, Polscy gwaranci traktatów z Krzyżakami XIV-XV wieku, w: Komunikaty Mazursko-Warmińskie nr 2-3, 1971, s. 258.
7. JózefJ. Nowacki JózefJ., Dzieje Archidiecezji Poznańskiej. Archidiecezja Poznańska w historycznych granicach i jej ustrój., t. 2, Poznań: Księgarnia Świętego Wojciecha, 1964  (pol.). Brak numerów stron w książce
8. Historia [online], Parafia św. Mikołaja w Krobi, 10 czerwca 2023 [dostęp 2023-06-12]  (pol.).
9. DŁUGA KOŚCIELNA, Parafia św. Anny [online], Diecezja Warszawsko-Praska [dostęp 2023-06-10]  (pol.).
10. Historia parafii | Parafia p.w. Podwyższenia Krzyża Świętego w Raszkowie [online], www.parafia.raszkow.pl [dostęp 2023-06-10] .
11. Franciszkanie w Poznaniu [online], www.franciszkanie.poznan.pl [dostęp 2023-06-10] .
12. Kościoły w Dolsku - O parafii - Parafia pw. św. Michała Archanioła w Dolsku Archidiecezja Poznańska [online], www.parafia.dolsk.info.pl [dostęp 2023-06-12] .

Literatura dodatkowa

• Ks. Józef Nowacki: Bniński Andrzej. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 2: Beyzym Jan – Brownsford Marja. Kraków: Polska Akademia Umiejętności – Skład Główny w Księgarniach Gebethnera i Wolffa, 1936, s. 143–145. Reprint: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków 1989, ISBN 83-04-03291-0

Kontrola autorytatywna (osoba):

• VIAF: 311246263
• GND: 1066954143
• PLWABN: 9810560481005606
• NUKAT: n2006112658

Encyklopedie internetowe:

• PWN: 3878657