Najstarszy spisany żywot św. Łucji pochodzi z V wieku, powstał w języku greckim, zaś w VI wieku powstała wersja łacińska[1].
Łucja pochodziła z bogatej rzymskiej rodziny z Syrakuz. Po wczesnej śmierci ojca była wychowywana przez matkę, Eutychię. Już w dzieciństwie złożyła w tajemnicy śluby czystości. Wyruszając na pielgrzymkę i modląc się do św. Agaty, wyprosiła uzdrowienie ciężko chorej matki[potrzebny przypis]. W kilka lat później, kiedy matka zaaranżowała małżeństwo Łucji z młodzieńcem tego samego stanu, ta odmówiła. Odtrącony zalotnik zemścił się, donosząc władzom, że dziewczyna jest chrześcijanką. Aresztowana i torturowana Łucja odmówiła porzucenia swej wiary. Mocą wyroku miała być zamknięta w domu publicznym i zmuszona do prostytucji. Według jednej z wersji, aby się oszpecić, sama wydłubała sobie oczy.
Została ścięta, mając 23 lata, miało to nastąpić 13 grudnia 304 roku[2].
Legendy
Piękne oczy Łucji miały być cudownie przywrócone. W innej wersji zaprzęgnięty w woły wóz, który miał ją zawieźć do zamtuza, przymarzł do ziemi i nie dało się go ruszyć. Zdesperowani oprawcy polewali Łucję wrzącym olejem bez widocznego skutku. W końcu jeden z nich wbił miecz w szyję dziewczyny, ta jednak żyła jeszcze, aż nie zjawił się współwyznawca i udzielił jej ostatniego namaszczenia.
13 grudnia to dzień przynoszącej światło Świętej Łucji (Sankta Lucia), który tradycyjnie świętuje się w Szwecji pochodem ubranych na biało dziewcząt z wiankiem z płonącymi świecami.
Kanon rzymski
Święta ta wymieniana jest w Modlitwie Eucharystycznej (łac.Communicantes) Kanonu rzymskiego.
Ikonografia
W sztuce wschodniej Łucja przedstawiana jest jako młoda kobieta w jasnoczerwonym płaszczu, z krzyżem w dłoni.
W zachodniej ikonografii – w stroju rzymskiej niewiasty z palmą męczeństwa w ręce i z tacą, na której leży para oczu.
Atrybuty
Atrybutami Świętej są: oczy na tacy, palma męczeństwa, lampka oliwna lub świeca; przedstawiana również z mieczem lub sztyletem i raną na szyi.
Patronat
Łucja jest patronką Syrakuz, Sycylii i całej Italii, chorych dzieci, skruszonych prostytutek, ociemniałych a także wszystkich tych, którzy potrzebują dobrego wzroku: pisarzy, krawców, tkaczy, szwaczek, rolników. Wzywa się ją w przypadku bólu oczu, gardła, przy zakażeniach, krwotokach i biegunkach[4].
Relikwie i sanktuaria
W 718 roku, kiedy niszczone były ikony i relikwie, szczątki św. Łucji ukrywano przed pogańskimi i muzułmańskimi władcami Sycylii. Przeniesiono je do Corfino (Abruzzy), potem powróciły do Syrakuz, a w 1038 wywieziono je do Konstantynopola. W Syrakuzach zostało tylko żebro św. Łucji i lewe ramię. Po splądrowaniu Konstantynopola (1204) w czasie IV wyprawy krzyżowejdożaEnrico Dandolo zabrał relikwie do Wenecji. Tam złożono je w kościele pod wezwaniem Świętej (Santa Lucia). Kościół zburzono w 1861 roku, a na jego miejscu zbudowano dworzec kolejowy (Venezia Santa Lucia). Relikwie świętej przeniesiono do pobliskiego kościoła San Geremia. W 1955 roku biskup Wenecji Angelo Roncalli (późniejszy papieżJan XXIII), kazał przykryć zmumifikowaną twarz świętej srebrną maską. W listopadzie 1981 roku do kościoła wdarli się dwaj uzbrojeni osobnicy, rozkazali wszystkim obecnym położyć się na ziemi i zapakowali zmumifikowane ciało świętej do worka. W trakcie załadunku głowa Łucji oderwała się od karku i potoczyła po posadzce; złodzieje zgubili także zakrywającą twarz srebrną maskę pośmiertną. Miesiąc później, w dzień św. Łucji - 13 grudnia, skradzione ciało odnaleziono w domku myśliwskim niedaleko Wenecji.
Przysłowia
Ciało św. Łucji
Po świętej Łucji dzień trwa najkrócej
Święta Łucja dnia przyrzuca
Kiedy na świętą Łucję mróz, to smaruj wóz
Na świętą Łucję noc się z dniem tłuce
Po świętej Łucji i kot na marchew mruczy
Święta Łucja głosi, jaką pogodę styczeń przynosi
Po świętej Łucji pogoda na koniec grudnia śnieg poda
Od Łucji do Wilii licz dwanaście dni, a w jakim to sobie toku, słonko we dnie, w nocy gwiazdy, światłem tuż po sobie lśni, takim będzie miesiąc każdy, w nadchodzącym tobie roku
wersja skrócona: Od Łucyi dni dwanaście policz sobie do Wilii, patrz na słonko i na gwiazdy, a przepowiesz miesiąc każdy