Jalhay

Jalhay
Gelhaag

Gemeente in België
(Details)
Geografie
Gewest	Wallonië
Provincie	Luik
Arrondissement	Verviers
Oppervlakte – Onbebouwd – Woongebied – Andere	106,94 km² (2022) 89,22% 4,22% 6,56%
Coördinaten	50° 34' NB, 5° 58' OL
Bevolking (bron: Statbel)
Inwoners – Mannen – Vrouwen – Bevolkings­dichtheid	8.777 (01/01/2024) 49,7% 50,3% 82,08 inw./km²
Leeftijdsopbouw – 0-17 jaar – 18-64 jaar – 65 jaar en ouder	(01/01/2024) 18,54% 59,27% 22,19%
Buitenlanders	2,36% (01/01/2024)
Politiek en bestuur
Burgemeester	Michel Fransolet (MR-IC-EJS)
Bestuur	MR-IC-EJS
Zetels MR-IC-EJS CH.-Ensemble OSER	19 13 4 2
Economie
Gemiddeld inkomen	23.198 euro/inw. (2021)
Werkloosheids­graad	6,06% (jan. 2019)
Overige informatie
Postcode 4845 4845	Deelgemeente Jalhay Sart
Zonenummer	087
NIS-code	63038
Politiezone	Des Fagnes
Hulpverlenings­zone	Vesdre - Hoëgne & Plateau
Website	www.jalhay.be
Detailkaart
ligging binnen het arrondissement Verviers in de provincie Luik
Foto's
Portaal    België

Jalhay (Nederlands: Gelhaag, Waals: Djalhé) is een plaats en gemeente in de provincie Luik in België. De gemeente telt ruim 8.000 inwoners. De Gileppestuwdam ligt in deze gemeente. In het oosten ligt de Baraque Michel.

De Sint-Michielskerk met gedraaide toren.

Op oude Nederlandstalige kaarten wordt deze plaats soms 'Gelhaag' of 'Gellet' genoemd. Geen van beide namen is nu nog gebruikelijk. Ook in het Duits is er de verouderde term 'Galbach'. Drie à vier eeuwen geleden werd in Jalhay nog het platdietse (Limburgse) dialect gesproken.

Inwoners van het Nederlandse Valkenburg konden het dialect van het tegenwoordig Franstalige dorp verstaan. Net zoals het stadje Limburg verfranste dit gebied 200 jaar eerder dan het Land van Herve.^[bron?]

In 1952 verliezen zes arbeiders het leven wanneer ze worden meegesleurd bij een plotse overstroming van de Soor.

Kernen

Naast Jalhay zelf ligt in de gemeente nog de deelgemeente Sart (ook wel Sart-lez-Spa). Het riviertje de Hoëgne vormt een stuk van de grens tussen de twee deelgemeenten. In de deelgemeenten liggen nog diverse kleine dorpjes en gehuchtjes verspreid. De Vallei van de Hoëgne, een Natura 2000-gebied ligt langs de oevers van de Hoëgne.

In deelgemeente Jalhay liggen rond het centrum de gehuchten Foyr, Herbiester, Surister en Charneux. In Sart liggen naast het centrum zelf nog onder meer de dorpjes en gehuchten zoals Solwaster, Tiège, Wayai, Royompré en Nivezé. Nivezé is een vrije grote kern in het zuiden van de gemeente, vlak bij het centrum van het naburige Spa.

Deelgemeenten

#	Naam	Opp. (km²)	Inwoners (2020)	Inwoners per km²	NIS-code
1	Jalhay	52,98	3.771	71	63038A
2	Sart	53,96	4.957	92	63038B

Demografische ontwikkeling

Demografische evolutie voor de fusie

• Bron:NIS - Opm:1831 t/m 1970=volkstellingen op 31 december

Demografische ontwikkeling van de fusiegemeente

Alle historische gegevens hebben betrekking op de huidige gemeente, inclusief deelgemeenten, zoals ontstaan na de fusie van 1 januari 1977.

• Bronnen:NIS, Opm:1831 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari

Inwoners van jaar tot jaar op 1 januari 1992 tot heden
jaar	Aantal[1]	Evolutie: 1992=index 100
1992	6.415	100,0
1993	6.505	101,4
1994	6.687	104,2
1995	6.764	105,4
1996	6.996	109,1
1997	7.098	110,6
1998	7.231	112,7
1999	7.351	114,6
2000	7.497	116,9
2001	7.617	118,7
2002	7.712	120,2
2003	7.705	120,1
2004	7.812	121,8
2005	7.867	122,6
2006	7.953	124,0
2007	8.004	124,8
2008	8.040	125,3
2009	8.095	126,2
2010	8.189	127,7
2011	8.302	129,4
2012	8.394	130,8
2013	8.444	131,6
2014	8.450	131,7
2015	8.497	132,5
2016	8.566	133,5
2017	8.563	133,5
2018	8.590	133,9
2019	8.585	133,8
2020	8.728	136,1
2021	8.679	135,3
2022	8.700	135,6
2023	8.759	136,5
2024	8.777	136,8

Politiek

Gemeentehuis

Resultaten gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976

Partij		10-10-1976[2]		10-10-1982		9-10-1988		9-10-1994		8-10-2000		8-10-2006[3]		14-10-2012[4]		14-10-2018		13-10-2024
Stemmen / Zetels		%	15	%	17	%	17	%	17	%	19	%	19	%	19	%	19	%	19
	IC^1 / MR-IC^2 / MR-IC-EJS^A	67,6^1	11	77,04^1	15	83,4^1	15	66,73^1	13	36,45^1	8	29,38^2	7	46,96^A	10	55,16^A	13	67,87^A	14
	EJS^1 / MR-IC-EJS^A	-		-		-		-		20,64^1	4	9,39^1	1
	P.A.R.I.^1 / Ensemble^2 / CH.-Ensemble^3 / Vision^4	-		-		-		21,07^1	3	30,33^1	6	39,35^2	9	35,35^3	8	22,64^3	4	27,69^4	5
	ECOLO^1 / OSER^2	-		-		-		-		10,66^1	1	7,22^1	0	10,9^2	1	14,69^2	2	-
	JSD	-		-		-		-		-		-		3,81	0	7,52	0	-
	IC Choisir	-		-		-		-		-		12,34	2	-		-		-
	Ren.J.S.	-		-		16,6	2	10,69	1	-		-		-		-		-
	PS	-		10,76	1	-		-		-		-		-		-		-
	AC	-		12,19	1	-		-		-		-		-		-		-
	VIC	32,4	4	-		-		-		-		-		-		-		-
Anderen^(*)		-		-		-		1,51	0	1,92	0	2,32	0	2,97	0	-		4,44	0
Totaal stemmen		3087		3709		4037		4494		5039		5523		5796		6147		6128
Opkomst %						94,68		93,7		92,41		93,09		89,89		90,57		88,10
Blanco en ongeldig %		3,01		4,04		4,06		4,23		5,97		4,16		5,02		5,21		4,88

(*) 1994: NIC (1,51%) / 2000: PIC (1,92%) / 2006: PIC (2,32%) / 2012: PIC (1,63%), Jean Pirnay (1,34%) / 2024: AC (4,44%)

Natuur

Een deel van het grote bos Hertogenwoud valt in het oostelijk deel van deze gemeente.

• 
  De dikke eik "Les Sept Frères de Gospinal" van Solwaster.
• 
  Zonsondergang in Royompré
• 
  Hoogveenlandschap tussen Belle Croix en Jalhay
• 
  Hoogveenlandschap tussen Belle Croix en Baraque Michel

Bezienswaardigheden

• Clawé Fawe
• Dolmen van Solwaster
• Lijst van beschermd erfgoed in Jalhay
• Sint-Theresiakapel in Nivezé

• 
  Sint-Michielskerk in Jalhay
• 
  Sint-Theresiakapel in Nivezé
• 
  Sint-Antoniuskerk van Solwaster
• 
  Sint-Lambertuskerk in Sart-lez-Spa
• 
  Onze-Lieve-Vrouw der Overwinningenkerk in Tiège

Externe link

• Website van de gemeente

Bronnen, noten en/of referenties

1. https://view.officeapps.live.com/op/view.aspx?src=https%3A%2F%2Fstatbel.fgov.be%2Fsites%2Fdefault%2Ffiles%2Ffiles%2Fdocuments%2Fbevolking%2F5.1%2520Structuur%2520van%2520de%2520bevolking%2FBevolking_per_gemeente.xlsx&wdOrigin=BROWSELINK
2. 1976-2000:Verkiezingsdatabase Binnenlandse Zaken. Gearchiveerd op 10 januari 2022.
3. Gegevens 2006: elections2006.wallonie.be:. Gearchiveerd op 9 januari 2018. Geraadpleegd op 26 januari 2013.
4. Gegevens 2012: elections2012.wallonie.be. Gearchiveerd op 28 juli 2013.

Mediabestanden

Zie de categorie Jalhay van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.