Լեզուները համացանցում

Ժամանակակից համացանցում որոշակի լեզուների ժողովրդականության հարցը շարունակում է մնալ վիճահարույց և հաճախ կախված է տվյալ պարամետրերից։ Վիճակագրության հաշվարկը բարդանում է նաև կայքերի և նույնիսկ էջերի աճող բազմալեզվությամբ։ Այս հոդվածը ներառում է լեզուների բաշխումը համացանցում, դրանց տոկոսը վեբ կայքերում, օգտագործողների վրա` բնիկ խոսնակներ և այլն, քանի որ համակարգչային ցանցը, այնուհետև համացանցն իր ժամանակակից ձևով, հայտնվել է ԱՄՆ-ում, որտեղ աշխարհի մասշտաբով ամենատարածված լեզուն է։ Պետությունների մեծ մասի միակ պաշտոնական լեզուն անգլերենն է։ Սակայն համաշխարհային ասպարեզ մուտք գործելուց հետո կայքերում անգլերեն լեզվի բաժինը սկսել է սրընթաց նվազել այն պատճառով, որ աշխարհում կան մի քանի լեզուներ, որոնց կրողների թիվը կամ գերազանցում է անգլախոսների թիվը (իսպաներեն, հինդի), կամ աճում է ավելի արագ տեմպերով (արաբերեն, թուրքերեն, թաիլանդերեն)։ Բացի այդ, բոլոր մակարդակների կառավարական կայքերում ինտերնետի ակտիվ օգտագործումը առաջ է տանում աշխարհի խոշորագույն պետությունների (Ռուսաստան, Չինաստան, Բրազիլիա) լեզուները։ Համացանցի ամենատարածված լեզուների հնգյակում ներկայում ընդգրկված են անգլերենը, ռուսերենը, որը 2013 թվականից զբաղեցնում է 2-րդ տեղը, ճապոներենը, գերմաներենը և իսպաներենը։ Հատկանշական է նաև այն, որ ամենատարածված լեզուներից միայն ռուսերենը, և, շատ ավելի փոքր չափով իսպաներենը, միևնույն ժամանակ, ամենաարագ աճն է՝ զբաղեցնելով համապատասխանաբար 2-րդ և 5-րդ տեղերը՝ նրանց վրա կայքերի աճի տեմպերով։ Կայքերի աճի տեմպի ռեկորդակիրը արաբերենն է, չնայած դրանում կայքերի ընդհանուր բաժինը դեռ փոքր է (0,7%)։ Ավելին, օգտագործողների թվի աճի ամենաբարձր տեմպերը ցույց են տալիս ռուսաստանցիները, չինացիները, պորտուգալացիները և իսպանացիները։

Կայքերի լեզուներ

Համացանցում վեբ-կայքերի և վեբ-էջերի ավելի քան կեսը դեռ օգտագործում են անգլերենը որպես իրենց հիմնական լեզու, բայց դրա մասնաբաժինը հակված է աստիճանաբար նվազել` այլ լեզուներով ինտերնետային սեգմենտների արագ աճի պատճառով։ W3Techs-ի կողմից անցկացված ուսումնասիրության համաձայն, աշխարհի բոլոր կայքերում անգլերենի մասնաբաժինը 2011 թվականի ապրիլից 2017 թվականի նոյեմբեր ընկած ժամանակահատվածում նվազել է 57,6%-ից մինչև 51.2%^[1]։ Ռուսերեն, գերմաներեն, ճապոներեն, իսպաներեն, չինարեն, ֆրանսերեն, իտալերեն, պորտուգալերեն, և այլ լեզուներ օգտագործվում են կայքերի առնվազն 2,0%-ում։ W3Techs-ի ուսումնասիրության համաձայն, 2013 թվականի մարտին ռուսաց լեզուն երկրորդ տեղում է համացանցում կիրառվելու մասով^[2][3]՝ գերմաներենից առաջ, և այդ ժամանակից ի վեր շարունակում է աստիճանաբար առաջանցիկ աճը։ 2013 թվականի մարտից մինչև 2017 թվականի դեկտեմբեր ընկած ժամանակահատվածում ռուսաց լեզվի մասնաբաժինը ինտերնետ կայքերում աճել է 5,9%-ից մինչև 6,8%^[1] (հիմնականում ռուսերենով փոքր երթևեկության կայքերի աճի պատճառով)։ .ru դոմենով կայքերի 89.8%-ը և .su դոմենով կայքերի 88.7%-ը գործում են ռուսերենով։ 2013 թվականին ուկրաինական կայքերի 79.0%-ը, Բելառուսի 86.9%-ը, Ղազախստանում 84.0%-ը, Ուզբեկստանում 79,6 -ը, Ղրղզստանում 75.9% -ը և Տաջիկստանում 81.8%-ը։ 2013 թվականին աշխարհի ամենաշատ այցելված 1000 կայքերից 6-ը հիմնականում ունեցել են ռուսերեն բովանդակություն։

Ստորև ներկայացված է 2011-2019 թվականներին կայքերում օգտագործված լեզուների դինամիկայի մանրամասն աղյուսակը^[4][5].

Լեզու	21.07.2019,%	1.01.2019,%	2011,%
Անգլերեն	54,0	54,0	57,6[6]
Ռուսերեն	6,1	6,0	4,8
Գերմաներեն	5,7	6.0	4,7
Իսպաներեն	5,0	4.9	6,5
Ֆրանսերեն	3,9	4.0	4,6
Ճապոներեն	3,5	3.4	3,9
Պորտուգալերեն	2,9	2.9	2,0
Իտալերեն	2,4	2,3	2,1
Պարսկերեն	2,0	2,0	4,5
Լեհերեն	1,7	1.7	1,4
Չինարեն	1,6	1,7	1,1
Թուրքերեն	1,3	1.2
Հոլանդերեն	1,1	1,2	1,1
Չեխերեն	1,0	1,0
Կորեերեն	1,0	0,9
Վիետնամերեն	0,7	0,6
Արաբերեն	0,6	0,6
Հունարեն	0,6	0,5
Հունգարերեն	0,5	0,5
Շվեդերեն	0,5	0,5
Ռումիներեն	0,5	0,4
Սլովակերեն	0,4	0,4
Ինդոնեզերեն	0,4	0,3
Դանիերեն	0,3	0,3
Թայերեն	0,3	0,3
Ֆիններեն	0,3	0,3
Բուլղարերեն	0,2	0,2
Ուկրաիներեն	0,2	0,2
Եբրայերեն	0,2	0,2
Բուկմոլ	0,2	0,2
Խորվաթերեն	0,2	0,2
Սերբերեն	0,1	0,1
Լիտվերեն	0,1	0,1
Սլովեներեն	0,1	0,1
Նյունորսկ	0,1	0,1
Կատալաներեն	0,1	0,1
Լատիշերեն	0,1	0,1
Հինդի	0,1	0,1
Էստոներեն	0,1	0,1
Ադրբեջաներեն	<0.1%	0,1

Մնացած բոլոր լեզուները օգտագործվում են կայքերի ավելի քիչ, քան 0,1%-ում։ Սակայն վիճակագրության հաշվարկը բարդ է նաև կայքերի և նույնիսկ էջերի աճող բազմալեզվությամբ։ Ինտերնետի ներթափանցումը, կրթության մակարդակը, որոշակի համայնքների իրական քաղաքաշինության աստիճանը և հետինդուստրիզացումը, անկասկած, իրենց սեփական ճշգրտումներն են կատարում ինտերնետում որոշակի լեզուների օգտագործման դինամիկայի մեջ՝ առաջացնելով ուժեղ անհավասարակշռություններ։ Օրինակ, ռուսերենով շատ ավելի շատ կայքեր կան (6,7%), քան իսպաներենով (5.1%), չնայած որ աշխարհում իսպանացիների մասնաբաժինը առնվազն երկու անգամ ավելի շատ է, քան ռուսախոսներինը։ Իսկ 2017 թվականին չինարեների (2.0%) կայքերի բաժինը գրեթե նույնական էր լեհերենում նրանց բաժինին (1,7%), չնայած որ աշխարհում գրեթե 40 անգամ ավելի շատ անգլերեն խոսողներ կան, քան լեհերեն։ Բրիտանական Հնդկերենում անգլերենի ավանդական գերադասելիության պատճառով հինդին դեռևս շատ քիչ է օգտագործվում ինտերնետում և որևէ առաջընթաց չի արձանագրվել տեխնոլոգիաների աշխարհում։ Ինտերնետային բովանդակության ստեղծման ժամանակ այնպիսի շատ լավ հայտնի կամ ժամանակակից բազմաթիվ պետական լեզուներ, ինչպիսիք են ալբաներենը, հայերենը, աֆրիկաանսերեն, տագալերեն, ղազախերեն, ուզբեկերեն, բենգալերեն, մոնղոլերեն, ուրդու, սուահիլի, տաջիկերեն, մալայերեն և այլն, դեռ մեծ պահանջարկ չունեն։

Լեզուները ըստ կրողների

Ինտերնետից օգտվողների տոկոսը ըստ լեզվի^[7]

Համացանցի հիմնական օգտագործողները 2011 թվականի դրությամբ եղել են անգլերեն և չինարեն բնիկ խոսնակներ (համապատասխանաբար, 26.8% և 24.2% բոլոր օգտվողներից)։ Մայրենի լեզվով խոսողների թվաքանակի առումով ռուսաց լեզուն դասում է իններորդը, իսկ ռուսախոսները բաժին էին ընկնում բոլոր օգտագործողների 3%-ը։ Այնուամենայնիվ, ռուսալեզու օգտագործողներին հաջողվել է ստեղծել ընդարձակ Ռունետ՝ ընդգրկելով աշխարհի կայքերի ավելի քան 6,5%-ը։ Դա մասամբ պայմանավորված է այն հանգամանքով, որ Ռուսաստանը աշխարհում ամենամեծ պետությունն է, որը ունի մեծ թվով կառավարական կայքեր՝ տարբեր մակարդակներով:

2009 թվականին ամբողջ բնակչության համացանցից օգտվողների տոկոսը ըստ երկրների

Համացանցի օգտատերերն ըստ երկրների 2007 թվականին (ԿՀՎ-ի տեղեկատվության համաձայն)

Անցած տաս տարվա ընթացքում օգտագործողների թվի ամենամեծ աճը բաժին է ընկել արաբերենին (2501.2%), ռուսերենին (1825.8%), չինարենին (1478.7%), պորտուգալերենին (990.1%) և իսպաներենին (807.4%):

Ստորև ներկայացված է համացանցում տարածված տասը ամենատարածված լեզուների մանրամասն աղյուսակը` 2011 թվականի դրությամբ խոսողների քանակով^[8]։

Հորիզոնական	Լեզու	Համացանցից օգտվողներ	%
1	Անգլերեն	565 004 126	26,8
2	Չինարեն	509 965 013	24,2
3	Իսպաներեն	164 968 742	7,8
4	Ճապոներեն	99 182 000	4,7
5	Պորտուգալերեն	82 586 600	3,9
6	Գերմաներեն	75 422 674	3,6
7	Արաբերեն	65 365 400	3,3
8	Ֆրանսերեն	59 779 525	3,0
9	Ռուսերեն	59 700 000	3,0
10	Կորեերեն	39 440 000	2,0
	Առաջին տասնյակ	1 615 957 333	82,2
	Այլ լեզուներ	350 557 483	17,8
	Բոլոր լեզուները	2 099 926 965	100

Ստորև ներկայացված է համացանցում տասը ամենատարածված լեզուների մանրամասն աղյուսակը ՝ 2019 թվականի դրությամբ^[9]․

Հորիզոնական	Լեզու	Համացանցից օգտվողներ	%
1	Անգլերեն	1,105,919,154	25,2
2	Չինարեն	863,230,794	19,3
3	Իսպաներեն	344,448,932	7,9
4	Արաբերեն	226,595,470	5,2
5	Պորտուգալերեն	171,583,004	3,9
6	Մալայերեն	169,685,798	3,9
7	Ֆրանսերեն	144,695,288	3,3
8	Ճապոներեն	118,626,672	2,7
9	Ռուսերեն	109,552,842	2,5
10	Գերմաներեն	92,304,792	2,1
	Առաջին տասնյակ	3,346,642,747	76,3
	Այլ լեզուներ	1,039,842,794	23,7
	Բոլոր լեզուները	4,386,485,541	100

Տես նաև

• Լեզուների ցանկ ըստ լեզվով խոսողների ընդհանուր թվի
• Աշխարհի լեզուներ
• Ռունետ
• Յունիկոդ

Ծանոթագրություններ

1. Historical trends in the usage of content languages, January 2019
2. «Русский язык стал вторым по популярности в интернете». lenta.ru. 21 марта 2013. Վերցված է 2013 թ․ մարտի 22-ին.
3. Russian is now the second most used language on the web
4. «Usage of content languages for websites». W3Techs.com (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ ապրիլի 18-ին. Վերցված է 1-01-2016-ին.
5. «Historical trends in the usage of content languages for websites». W3Techs.com (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ սեպտեմբերի 11-ին. Վերցված է 1-01-2016-ին.
6. Usage Statistics and Market Share of Content Languages for Websites, January 2019
7. «Number of Internet Users by Language»
8. Miniwatts Marketing Group. «Top 10 Languages». Internet World Stats (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ ապրիլի 26-ին. Վերցված է 06-01-2012-ին.
9. «Արխիվացված պատճենը». Արխիվացված է օրիգինալից 2019-09-07-ին. Վերցված է 2020-02-20-ին.