Կենտրոնական հետախուզական վարչություն

Կենտրոնական հետախուզական վարչություն
ԿՀՎ զինանշանը
Տեսակ	foreign intelligence service? և ԱՄՆ-ի կառավարության անկախ գործակալություն և կորպորացիա
Երկիր	ԱՄՆ[1][2]
Հապավում	CIA (ԿՀՎ)
Կարգախոս	«Ազգի աշխատանք։ Հետախուզության կենտրոն» Ոչ պաշտոնական՝ «Եվ ճշմարտությունը կճանաչեք. և ճշմարտությունը կազատե ձեզ» (Հովհաննես 8:32)[3]
Նախորդող	Ռազմավարական ծառայությունների հիմնարկ[4]
Հիմնադրված	Սեպտեմբերի 18, 1947
Գլխադասային գրասենյակ	Ջ. Բուշի անվան հետախուզական կենտրոն
Տեղագրություն	Լենգլի, Վիրջինիա, ԱՄՆ
Տարածաշրջան	ԱՄՆ[2]
Գլխավոր քարտուղար	William J. Burns?
Տնօրեն	Ջոն Օ. Բրենան
Փոխտնօրեն	Դեյվիդ Ս. Քոհեն
Վերադաս կազմակերպություն	Չկա
Անձնակազմ	21 575
Կամավորներ	15 միլիարդ ԱՄՆ դոլար (2013)[5]
Հիմնադիր	Դուայթ Էյզենհաուեր, Ուիլյամ Դոնովան, Ալեն Ու․ Դալես և Հարի Թրումեն
Պարգևներ	«Դաբլսպիկ» մրցանակ
Կայք	cia.gov

Կենտրոնական հետախուզական վարչություն, ԿՀՎ (անգլ.՝ Central Intelligence Agency, CIA), ԱՄՆ դաշնային կառավարության արտասահմանյան հետախուզության կենտրոնական ծառայություն։ Կոչված է ողջ աշխարհում ազգային անվտանգության տեղեկատվության հավաքման, մշակման և վերլուծության համար։ Որպես ԱՄՆ հետախուզական համայնքի (IC) անդամ, հաշվետու է Ազգային հետախուզության տնօրենին, ինչպես նաև մասնագիտացված է ԱՄՆ նախագահի և կառավարության համար հետախուզական ծառայություններ մատուցելու մեջ։

Ստեղծվել է 1947 թվականին՝ Ալեն Դալասի կողմից։ ԿՀՎ-ի միջուկն են կազմում 5 վարչությունները՝ թվային նորարարության, վերլուծության, օպերատիվ (հետախուզական միջոցառումների նախապատրաստում), գիտատեխնիկական (ռադիոալիքակալում, օդային և տիեզերական հետախուզություն և այլն) և օժանդակության։ ԿՀՎ տնօրենը նշանակում է նախագահի, և հաստատվում սենատի կողմից։ Գրասենյակը գտնվում է Լենգլի բնակավայրում (Վիրջինիա նահանգ)։

Գործունեության ողջ ընթացքում ԿՀՎ-ն հաճախ է հայտնվել քննադատությունների կիզակետում։ ԿՀՎ-ի նախաձեռնությամբ տարիների ընթացքում կատարվել են փորձարկումներ մարդկանց վրա, արտահերթ արտահանձնումներ, ֆիզիկական բռնությամբ կիրառվել հարցաքննություններ, կազմակերպվել թիրախային սպանություններ, մահափորձեր, ինչպես նաև ֆինանսավորվել և մարզվել են զինյալների խմբեր, որոնք ավելի ուշ վերածվել են դասալիքների^[6][7][8]։

Ծանոթագրություններ

1. Global Research Identifier Database — 2015.
2. National Archives Identifier // National Archives Catalog
3. «CIA Observes 50th Anniversary of Original Headquarters Building Cornerstone Laying – Central Intelligence Agency». Central Intelligence Agency. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ մարտի 24-ին. Վերցված է 2012 թ․ սեպտեմբերի 18-ին.
4. «History of the CIA, CIA official Web site». Cia.gov. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ դեկտեմբերի 22-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 28-ին.(անգլ.)
5. Gellman, Barton; Greg Miller (2013 թ․ օգոստոսի 29). «U.S. spy network's successes, failures and objectives detailed in 'black budget' summary». Վաշինգտոն Փոստ. Վերցված է 2013 թ․ օգոստոսի 29-ին.(անգլ.)
6. Resolution 1507 (2006). Alleged secret detentions and unlawful inter-state transfers of detainees involving Council of Europe member states(անգլ.)
7. DeYoung, Karen; Walter Pincus (2007 թ․ հունիսի 22). «CIA to Air Decades of Its Dirty Laundry». Վաշինգտոն Փոստ. Վերցված է 2007 թ․ հունիսի 22-ին.(անգլ.)
8. Priest, Dana (նոյեմբերի 2, 2005), CIA Holds Terror Suspects in Secret Prisons, Վաշինգտոն Փոստ, Վերցված է փետրվարի 19, 2007-ին(անգլ.)

Արտաքին հղումներ

• Պաշտոնական կայք(անգլ.)

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 5, էջ 379)։