Πάπας Βενέδικτος ΙΣΤ΄

Πάπας Βενέδικτος ΙΣΤ΄
Από	19 Απριλίου 2005
Έως	28 Φεβρουαρίου 2013
Προκάτοχος	Ιωάννης Παύλος Β΄
Διάδοχος	Φραγκίσκος
Προσωπικά στοιχεία
Κοσμικό Όνομα	Γιόζεφ Άλοϊς Ράτσινγκερ
Γέννηση	16 Απριλίου 1927 (1927-04-16) Μαρκτλ, Γερμανία
Θάνατος	31 Δεκεμβρίου 2022 (95 ετών) Πόλη του Βατικανού
Εθνικότητα	Γερμανική (με βατικανή υπηκοότητα)
Υπογραφή
Πρώην τίτλος	Καρδινάλιος-Επίσκοπος της Όστια (2002-2005)

Προσφωνήσεις του Πάπα Βενέδικτου ΙΣΤ΄
Προσφώνηση αναφοράς	Αγιότατος
Προφορική προσφώνηση	Αγιότατε
Θρησκευτική προσφώνηση	Άγιος Πατέρας

Ο Βενέδικτος ΙΣΤ΄ (λατινικά: Benedictus XVI, κατά κόσμον Γιόζεφ Άλοϊς Ράτσινγκερ, γερμανικά: Joseph Alois Ratzinger, 16 Απριλίου 1927 – 31 Δεκεμβρίου 2022) διετέλεσε 265ος Πάπας, Επίσκοπος Ρώμης, επικεφαλής της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας και ανώτατος άρχοντας του ανεξάρτητου κράτους-πόλεως του Βατικανού.

Έπειτα από την παραίτησή του, στις 28 Φεβρουαρίου 2013, έλαβε τον τίτλο «Επίτιμος Πάπας» (Pontifex emeritus) και συνέχισε να προσφωνείται ως «Η Αγιότητά σας, Βενέδικτε ΙΣΤ'».

Βιογραφικό

Ο καρδινάλιος Γιόζεφ Ράτσινγκερ το 1988

Ο Γιόζεφ Ράτσινγκερ γεννήθηκε στις 16 Απριλίου 1927 στο Μαρκτλ αμ Ινν, στη Βαυαρία της Γερμανίας, όπου ο πατέρας του ήταν αστυνομικός. Τα αδέρφια του ήταν η Μαρία και ο Γκέοργκ Ράτσινγκερ. Όταν έκλεισε τα 14 έγινε, όπως του επέβαλλε ο νόμος, υποχρεωτικά μέλος της χιτλερικής νεολαίας. Από την αρχή όμως δεν πήγαινε στις συναντήσεις και έκανε αίτηση για να παραιτηθεί από μέλος. Το 1943, σε ηλικία 16 ετών, υποχρεώθηκε από το Τρίτο Ράιχ να υπηρετήσει με τους υπόλοιπους συμμαθητές του στα αντιαεροπορικά πυροβόλα για την υπεράσπιση ενός εργοστασίου της BMW, έξω από το Μόναχο. Έκανε τη βασική εκπαίδευση και στάλθηκε στην Ουγγαρία, από όπου το 1944 ρισκάροντας τη θανατική ποινή κατάφερε να διαφύγει.

Από το 1946 μέχρι το 1951 σπούδασε θεολογία και φιλοσοφία. Το 1951 δέχτηκε το μυστήριο της Ιεροσύνης μαζί με τον μεγαλύτερο αδερφό του, Γκέοργκ Ράτσινγκερ. Το 1953 πήρε διδακτορικό στη θεολογία και το 1957 υπέβαλε την υφηγεσία του στο πανεπιστήμιο του Μονάχου. Ένα χρόνο αργότερα, το 1958, ο Ράτσινγκερ έγινε καθηγητής δογματικής θεολογίας στην Ανώτατη Φιλοσοφική Θεολογική Σχολή του Φράιζιγκ. Μέχρι το 1977 εργάστηκε σε αυτόν τον τομέα στα Πανεπιστήμιο του Μονάχου, του Μίνστερ, του Τίμπιγκεν και του Ρέγκενσμπουρκ. Από το 1962 μέχρι το 1965 ήταν παράλληλα και σύμβουλος του Αρχιεπίσκοπου Κολονίας, του Καρδινάλιου Γιόζεφ Φρινγκς.

Το 1977 ο Παύλος ΣΤ΄ ανακήρυξε τον Ράτσινγκερ καρδινάλιο. Το 1978 ο Καρδινάλιος Ράτσινγκερ συμμετείχε στην εκλογή του Ιωάννη Παύλου Α΄ και του Ιωάννη Παύλου Β΄. Ο Ιωάννης Παύλος Β΄ τον κάλεσε το 1981 να μείνει στη Ρώμη σαν ανώτερος σύμβουλος για θεολογικά θέματα.

Μετά το θάνατο του Ιωάννη Παύλου Β΄, ο Ράτσινγκερ εξελέγη από το συμβούλιο των καρδιναλίων (κονκλάβιο) στις 19 Απριλίου 2005, και έγινε μετά τον Αδριανό ΣΤ΄ ο πρώτος Γερμανός Πάπας της Καθολικής Εκκλησίας μετά από 482 χρόνια. Τρεις μέρες πριν εκλεγεί Πάπας έκλεισε τα 78. Έτσι από το 1730 και μετά είναι ο μεγαλύτερος σε ηλικία εκλεγμένος Πάπας. Το όνομα που επέλεξε για την ενθρόνισή του ήταν Βενέδικτος ΙΣΤ΄.

Γενικά στοιχεία

Ο Βενέδικτος ΙΣΤ΄ είχε ως μητρική του γλώσσα τα γερμανικά και μιλούσε σε πολύ καλό επίπεδο ιταλικά, γαλλικά, λατινικά, αγγλικά και τα ισπανικά. Εκτός αυτού διάβαζε τα αρχαία ελληνικά και τα εβραϊκά.^{[εκκρεμεί παραπομπή]}

Σύμφωνα με τον ιστορικό Άντονυ Γκράφτον, ο πάπας Βενέδικτος ήταν «ο πιο σημαντικός λόγιος που ανέβηκε στην κορυφή της εκκλησιαστικής ιεραρχίας από την εποχή του Ιννοκέντιου Γ΄».^[1]

Έργο ως Πάπας

Ο Βενέδικτος ΙΣΤ΄ θεωρήθηκε Πάπας που έμεινε προσηλωμένος στις παραδοσιακές απόψεις της καθολικής εκκλησίας. Δέχτηκε κριτική για την αμετακίνητη θέση της Καθολικής Εκκλησίας κατά της χρήσης προφυλακτικών, που θεωρείται από τους ειδικούς καίριας σημασίας για την αναχαίτιση της εξάπλωσης της επιδημίας του AIDS στην Αφρική. Δήλωσε ότι ήθελε να συνεχίσει τις προσπάθειες διαλόγου με άλλες θρησκείες, καθώς και με τα υπόλοιπα χριστιανικά δόγματα.

Κρίση με το Ισλάμ

Τον Σεπτέμβριο του 2006 βρέθηκε στο στόχαστρο του μουσουλμανικού κόσμου. Όλα ξεκίνησαν από τις δηλώσεις του που έγιναν κατά την επίσκεψή του στη Γερμανία, στις 14 Σεπτεμβρίου 2006. Δανειζόμενος αυτούσιο τμήμα διαλόγου του Βυζαντινού αυτοκράτορα Μανουήλ Β΄ Παλαιολόγου με Πέρση λόγιο και θέμα τις αλήθειες του Ισλάμ και του Χριστιανισμού, είπε: «Ο αυτοκράτορας μιλά για το θέμα του τζιχάντ, του ιερού πολέμου. Έλεγε, και μεταφέρω αυτούσια τη φράση: Δείξε μου τι νέο έφερε ο Μωάμεθ και εκεί θα βρεις μόνον πράγματα διαβολικά και απάνθρωπα, όπως η διαταγή του να διαδοθεί η πίστη που κήρυττε με το σπαθί». Αντιλαμβανόμενος ξεκάθαρα το πόσο λεπτό είναι το θέμα, σημειώνουν διεθνή πρακτορεία, ο Πάπας είπε δύο φορές τη φράση «μεταφέρω αυτούσια τη φράση», δίχως να σχολιάσει θετικά ή αρνητικά την παράθεση. Τη «βαθιά λύπη» του, για τις αντιδράσεις που προκάλεσαν στο μουσουλμανικό κόσμο οι δηλώσεις του στη Γερμανία, εξέφρασε ο Πάπας, στις 18 Σεπτεμβρίου 2006, πολλοί όμως ήταν αυτοί που δεν ικανοποιήθηκαν. Διαδηλώσεις, βανδαλισμοί, αλλά και μια δολοφονία Ιταλίδας μοναχής στη Σομαλία φέρεται να αποτέλεσαν απάντηση στην «προσβολή».

Ταξίδια

Τουρκία, Νοέμβριος 2006

Εν μέσω πολλών αντιδράσεων, ο Πάπας Βενέδικτος ΙΣΤ΄ πραγματοποίησε επίσημη επίσκεψη στην Τουρκία κατόπιν πρόσκλησης του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου Α΄.

Κατά τη διάρκεια της επίσκεψης αυτής, παρέστη στους εορτασμούς για τη θρονική εορτή του Οικουμενικού Πατριαρχείου και υπέγραψε κοινή διακήρυξη με τον Πατριάρχη Βαρθολομαίο. Επισκέφτηκε την Αγία Σοφία, αλλά και το Μπλε Τζαμί, σε μια προσπάθεια κατευνασμού των αντιδράσεων του μουσουλμανικού κόσμου απέναντι στο πρόσωπό του, λόγω των δηλώσεών του, δύο μήνες νωρίτερα. Αντιδράσεις, όμως, καταγράφονται και από μέλη της κοινότητας του Αγίου Όρους για τα όσα διαδραματίστηκαν στον Πατριαρχικό ναό του Αγίου Γεωργίου στις 30 Νοεμβρίου, την ημέρα μνήμης του Αγίου Ανδρέα (θρονική εορτή για το Οικουμενικό Πατριαρχείο), δηλαδή τη συμμετοχή του Πάπα στην τέλεση Θείας Λειτουργίας και τις τιμές που του αποδόθηκαν εντός του Ιερού Ναού^[2].

Παραίτηση

Στις 11 Φεβρουαρίου 2013, ημέρα της εορτής της Παναγίας της Λούρδης, που το 1992 είχε θεσπιστεί από τον πάπα Ιωάννη Παύλο Β΄ ως παγκόσμια ημέρα των αρρώστων,^[3] ο Πάπας Βενέδικτος ΙΣΤ΄ ανακοίνωσε σε ιδιωτικό εκκλησιαστικό συμβούλιο ότι θα παραιτείτο του αξιώματός του στις 28 Φεβρουαρίου 2013, λόγω της επιδεινούμενης υγείας του. Στην ανακοίνωσή του ανέφερε ότι «στον σημερινό κόσμο, στον οποίο λαμβάνουν χώρα τόσες ταχείες αλλαγές και που ταράζεται από βαθύτατα ερωτήματα επί της πίστης, για να είναι δυνατή η διακυβέρνηση από τον θρόνο του Αγίου Πέτρου και να τελούνται οι λειτουργίες, τόσο οι πνευματικές όσο και οι σωματικές αντοχές είναι απαραίτητες».^[4] Την ίδια ημέρα το Βατικανό επιβεβαίωσε την είδηση και ανέφερε ότι ο Παπικός Θρόνος θα είναι κενός (Sede Vacante) από τις τις 28 Φεβρουαρίου 2013 στις 20:00 (τοπική ώρα) έως την ανάδειξη του διαδόχου από το Κονκλάβιο του 2013.^[5][6]

Η κίνηση αυτή ήταν εντελώς απρόσμενη^[7] για τους σύγχρονους καιρούς, καθώς όλοι οι Πάπες διατηρούσαν το αξίωμά τους μέχρι τον θάνατό τους. Είναι ο πρώτος Πάπας από τον Γρηγόριο ΙΒ΄ το 1415^[8] που παραιτήθηκε του αξιώματός του, και ο δεύτερος Πάπας Βενέδικτος, με τον προηγούμενο να είναι ο Πάπας Βενέδικτος Θ΄.

Ο Βενέδικτος ΙΣΤ΄ δήλωσε ότι μετά την παραίτησή του, θα συνέχιζε να υπηρετεί την εκκλησία «μέσω μιας ζωής αφιερωμένης στην προσευχή^[9]».

Θάνατος

Απεβίωσε στις 31 Δεκεμβρίου 2022 σε ηλικία 95 ετών στο Βατικανό.^[10]Κηδεύτηκε στις 5 Ιανουαρίου 2023 στην κρύπτη της Βασιλικής του Αγίου Πέτρου.

Εργασίες

• Unterwegs zu Jesus Christus, Augsburg 2003.
• Glaube - Wahrheit - Toleranz. Das Christentum und die Weltreligionen, 2. Aufl., Freiburg i. Brsg. 2003.
• Gott ist uns nah. Eucharistie: Mitte des Lebens. Hrsg. von Horn, Stephan Otto/ Pfnür, Vinzenz, Augsburg 2001.
• Gott und die Welt. Glauben und Leben in unserer Welt. Ein Gespräch mit Peter Seewald, Köln 2000.
• Der Geist der Liturgie. Eine Einführung, 4. Aufl., Freiburg i. Brsg. 2000.
• Vom Wiederauffinden der Mitte. Texte aus vier Jahrzehnten, Freiburg i. Brsg. 1997.
• Salz der Erde. Christentum und katholische Kirche an der Jahrtausendwende. Ein Gespräch mit Peter Seewald, Wilhelm Heyne Verlag, München, 1996, ISBN 3-453-14845-2
• Wahrheit, Werte, Macht. Prüfsteine der pluralistischen Gesellschaft, Freiburg/ Basel/ Wien 1993.
• Zur Gemeinschaft gerufen. Kirche heute verstehen, Freiburg/ Basel/ Wien 1991.
• Auf Christus schauen. Einübung in Glaube, Hoffnung, Liebe, Freiburg/ Basel/ Wien 1989.
• Abbruch und Aufbruch. Die Antwort des Glaubens auf die Krise der Werte, München 1988.
• Kirche, Ökumene und Politik. Neue Versuche zur Ekklesiologie [Robert Spaemann zum 60. Geburtstag zugeeignet], Einsiedeln 1987.
• Politik und Erlösung. Zum Verhältnis von Glaube, Rationalität und Irrationalem in der sogenannten Theologie der Befreiung (= Rheinisch-Westfälische Akademie der Wissenschaften: G (Geisteswissenschaften), Bd. 279), Opladen 1986.
• Theologische Prinzipienlehre. Bausteine zur Fundamentaltheologie (= Wewelbuch, Bd. 80), München 1982.
• Das Fest des Glaubens. Versuche zur Theologie des Gottesdienstes, 2. Aufl., Einsiedeln 1981.
• Eschatologie, Tod und ewiges Leben, Leipzig 1981.
• Glaube, Erneuerung, Hoffnung. Theologisches Nachdenken über die heutige Situation der Kirche. Hrsg. von Kraning, Willi, Leipzig 1981.
• Umkehr zur Mitte. Meditationen eines Theologen, Leipzig 1981.
• Zum Begriff des Sakramentes (= Eichstätter Hochschulreden, Bd. 79), München 1979.
• Die Tochter Zion. Betrachtungen über den Marienglaube der Kirche, Einsiedeln 1977.
• Der Gott Jesu Christi. Betrachtungen über den Dreieinigen Gott, München 1976.
• Das neue Volk Gottes. Entwürfe zur Ekklesiologie (Topos-Taschenbücher, Bd. 1) Düsseldorf 1972.
• Die Einheit der Nationen. Eine Vision der Kirchenväter, Salzburg u.a. 1971.
• Das Problem der Dogmengeschichte in der Sicht der katholischen Theologie (= Arbeitsgemeinschaft für Forschungen des Landes Nordrhein-Westfalen: Geisteswissenschaften, Bd. 139), Köln u.a. 1966.
• Die letzte Sitzungsperiode des Konzils (= Konzil, Bd. 4), Köln 1966.
• Ereignisse und Probleme der dritten Konzilsperiode (= Konzil, Bd. 3), Köln 1965.
• Die erste Sitzungsperiode des Zweiten Vatikanischen Konzils. Ein Rückblick (= Konzil, Bd. 1), Köln 1963.
• Das Konzil auf dem Weg. Rückblick auf die 2. Sitzungsperiode des 2. Vatikanischen Konzils (= Konzil, Bd. 2), Köln 1963.
• Die christliche Brüderlichkeit, München 1960.
• Die Geschichtstheologie des heiligen Bonaventura (habilisasjonsavhandling), München u.a. 1959.
• Volk und Haus und Gottes in Augustins Lehre von der Kirche (diss. 1951), München 1954.
• Dogma und Verkündigung
• Einführung in das Christentum (2000)

Υποσημειώσεις

1. Anthony Grafton (20 Απριλίου 2010). «The Pope and the Hedgehog». NYR Daily - The New York Review of Books. http://www.nybooks.com/blogs/nyrblog/2010/apr/20/pope-and-hedgehog/. 
   ελληνική μετάφραση: Άντονυ Γκράφτον (Ιούλιος-Αύγουστος 2010). «Ο πάπας και ο σκαντζόχοιρος». Νέα Εστία 1835: 43. 
2. Εφημερίδα Στύλος Ορθοδοξίας, τεύχος 4 Ιανουαρίου 2007, διαθέσιμο εδώ Αρχειοθετήθηκε 2007-09-27 στο Wayback Machine., στον ιστότοπο orthodoxia.gr
3. Σταύρος Ζουμπουλάκης (2015). «Βενέδικτος ΙΣΤ΄». Χριστιανισμός της χαράς: Η μαρτυρία του Πάπα Φραγκίσκου. Αθήνα: Πόλις. σελ. 83. 
4. «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Φεβρουαρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 11 Φεβρουαρίου 2013. 
5. «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Φεβρουαρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 11 Φεβρουαρίου 2013. 
6. http://www.bbc.co.uk/news/world-21411304
7. «Pope Benedict XVI in shock resignation». BBC. 11 Φεβρουαρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 11 Φεβρουαρίου 2013. 
8. Messia, Hada (11 Φεβρουαρίου 2013). «Pope Benedict to resign at the end of the month, Vatican says». CNN. Ανακτήθηκε στις 11 Φεβρουαρίου 2013. 
9. «Pope Benedict XVI announces his resignation at end of month». Vatican Radio. 11 Φεβρουαρίου 2013. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Φεβρουαρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 11 Φεβρουαρίου 2013. 
10. «Πέθανε ο πρώην Πάπας Βενέδικτος σε ηλικία 95 ετών». NewsIT. 31 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 31 Δεκεμβρίου 2022. 

Πηγές

• 21/04/2005 Ο Πάπας Βενέδικτος υπόσχεται διάλογο με άλλα δόγματα, Φωνή της Αμερικής
• 19/09/2006 Απαιτούν τη συγγνώμη του πάπα, ΕΡΤ^{[νεκρός σύνδεσμος]}
• 18/09/2006 Ο Πάπας εκφράζει τη λύπη του για το επίμαχο απόσπασμα της ομιλίας του, Deutsche Welle^{[νεκρός σύνδεσμος]}
• 18/09/2006 Ζήτησε συγγνώμη στους μουσουλμάνους ο Πάπας Βενέδικτος

Επιπλέον ανάγνωση

Προτεινόμενη Βιβλιογραφία

• John L. Allen: Cardinal Ratzinger. The Vatican's enforcer of the faith. Continuum, New York 2000, ISBN 0-8264-1361-7

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Commons logo

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα    Πάπας Βενέδικτος ΙΣΤ΄

• Επίσημη βιογραφία του Πάπα στη σελίδα του Βατικανού (Αγγλικά)