Graffito (αρχαιολογία)

Το Graffito (πληθυντικός «graffiti») στα πλαίσια της αρχαιολογίας, είναι ένα σημάδι, π.χ. μια εγχάραξη ή ένα σκάλισμα που έγινε ηθελημένα σε μια μεγάλη επιφάνεια, όπως για παράδειγμα σε έναν τοίχο. Τα σημάδια μπορεί να σχηματίζουν (αποτελούν) εικόνα ή γραφή. Ο όρος συνήθως δεν περιλαμβάνει τις εγχάρακτες διακοσμήσεις σε μικρά αντικείμενα όπως κόκαλα, οι οποίες εντάσσονται στην Τέχνη της Ανώτερης Παλαιολιθικής περιόδου. Μπορεί όμως να χρησιμοποιηθεί ως όρος για εγχάρακτες ζωγραφιές, συνήθως ζώων, που απαντώνται σε σπήλαια, αλλά λιγότερο γνωστές από τις Ζωγραφιές των Σπηλαίων της ίδιας περιόδου. Συχνά και τα δύο «είδη» αυτών των ζωγραφιών βρίσκονται στα ίδια σπήλαια. Στην αρχαιολογία, ο όρος μπορεί επίσης να περιλαμβάνει ή όχι και γκράφιτι με την μοντέρνα έννοια του όρου σε μνημεία (π.χ. επισκέπτης του 8ου αιώνα μ.Χ. που έγραψε το όνομά του σε ένα αρχαίο μνημείο). Η τεχνική διακόσμησης με την οποία ξύνεται ο γύψος ή άλλο υλικό για να αποκαλυφθεί από κάτω το υλικό που έχει διαφορετικό χρώμα είναι γνωστή ως sgraffito.

Είδη graffiti

Βασικές κατηγορίες graffiti στην αρχαιολογία είναι:

• Γκράφιτι λέξεων, ή ανεπίσημες επιγραφές.
• Εικόνες γκράφιτι.
• Γκράφιτι σε όστρακα, με εικόνες.
• Σύνθετα, ανακατεμένες ή διάφορες κατηγορίες γκράφιτι.

Graffito στην Αρχαία Αίγυπτο

Η ιστορία της Αρχαίας Αιγύπτου έχει συγκροτηθεί από επιγραφές, τη λογοτεχνία, τη Βίβλο των Νεκρών, αρχεία των φαραώ, και από ανάγλυφα. Τα παραπάνω προέρχονται από καταγραφές που βρέθηκαν σε ναούς και σε πολυάριθμα αντικείμενα, και αφορούν είτε φαραώ είτε απλούς πολίτες. Ο 20ος αιώνας οδήγησε στην ανακάλυψη λιγότερο συνηθισμένων πηγών που ρίχνουν φως στις σχέσεις δολοπλοκίας των Φαραώ, στις τοποθετήσεις αξιωματούχων και στα ζητήματα των απλών πολιτών.

Τρεις τέτοιες πηγές έχουν βοηθήσει να συνδεθούν τα επιμέρους μέρη των κοινωνικών σχέσεων στην Αρχαία Αίγυπτο. Όστρακα, σκαραβαίοι, και πολυάριθμοι ναοί, ορυχεία κ.τ.λ. Τα ανάγλυφα και οι επιγραφές τους συχνά συνοδεύονται graffito, συχνά σε ιερατική γραφή, και έχουν ανακαλυφθεί σε μέρη που δεν είναι εμφανή, όπως σε παραστάδα πόρτας, σε διαδρόμους, εισόδους, ή στο πλαϊνό ή πίσω μέρος ενός αντικειμένου.

Graffito στην δημώδη γραφή

Δείγμα δημώδους γραφής από τη Στήλη της Ροζέττας, 198 π.Χ.

Η ύστερη δημώδης γραφή χρησιμοποιούνταν μόνα σε όστρακα, ετικέτες σε μούμιες, υποσημειώσεις σε ελληνικά κείμενα και graffiti. Το τελευταίο δείγμα δημώδους γραφής είναι από το ναό της Ίσιδος στη πόλη Φιλαί, με ημερομηνία 11 Δεκεμβρίου 452 μ.Χ.

Τετράγωνο Sator

Τετράγωνο Sator στην Oppède της Γαλλίας

.

Το τετράγωνο Sator είναι ένα λατινικό graffito που έχει βρεθεί σε πολλές τοποθεσίες ανά την Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία (π.χ. Πομπηία, Δούρα Ευρωπός) και αλλού (π.χ. Βρετανία).

Θρησκευτικά γκράφιτι στο Deir el-Bahri

Προσκυνητές σε ιερά μέρη είναι υπεύθυνοι για πολλά γκράφιτι, πολλά παραδείγματα των οποίων υπάρχουν στο Deir el-Bahri της Αιγύπτου. Οι προσκυνητές ανήκαν στην μεσαία μορφωτική τάξη^[1].

• 
  Graffito που απεικονίζει ψείρα σε πόρτα, Ρώμη.
• 
  Graffito σε ναό στη Μάλτα: Mnajdra
• 
  Graffito στην Πυραμίδα του Χέοπα, με το όνομα τού σε βασιλική δέλτο.

Γκράφιτι στην αρχαία Αθήνα

Πάρα πολλά γκράφιτι έχουν βρεθεί στην Αθήνα κατά της ανασκαφές της Αμερικανικής Σχολής, και περίπου 850 από αυτά έχουν καταγραφεί από την Mabel Lang το 1976^[2]. Σε αυτά περιλαμβάνονται πολλών ειδών γκράφιτι, όπως abecedaria (σειρές γραμμάτων συνήθως για εξάσκηση), επιγραφές Καλός, προσβολές, σημάδια ιδιοκτησίας, εμπορικές σημειώσεις, μηνύματα, λίστες, και σκίτσα. Χρονολογούνται από τον 8ο αιώνα προ Χριστού μέχρι την ύστερη ρωμαϊκή περίοδο.

Γκράφιτι σε μεσαιωνικές εκκλησίες

Πρόσφατα έχουν μελετηθεί γκράφιτι του 14ου-17ου αιώνα στο Νόρφολκ. Τα παραδείγματα παρακάτω είναι από την ενοριακή εκκλησία του Αγίου Νικολάου στο Blakeney του Νόρφολκ^[3].

• 
  Graffito πλοίου
• 
  Graffito με περίτεχνο πρώτο κεφαλαίο γράμμα
• 
  Σημάδι λιθοδόμου

Δείτε επίσης

• Γκράφιτι
• Όστρακο (αρχαιολογία)
• Τεχνουργήματα σκαραβαίων

Παραπομπές

1. Parkinson, R. Cracking Codes, the Rosetta Stone, and Decipherment, Richard Parkinson, with W. Diffie, M. Fischer, and R.S. Simpson, (University of California Press), c. 1999. Section: page 92, "Graffiti" from a temple at Deir el-Bahri. British Museum pieces, EA 1419, 47962, 47963, 47971.
2. M. Lang, 1976. The Athenian Agora Volume XXI: Graffiti and Dipinti. Princeton: The American School of Classical Studies at Athens.
3. «Norfolk medieval graffiti survey». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Αυγούστου 2011. Ανακτήθηκε στις 26 Σεπτεμβρίου 2012. 

Βιβλιογραφία

• Ceram, C.W. The March of Archaeology, C.W.Ceram, translated from the German, Richard and Clara Winston, (Alfred A. Knopf, New York), c 1958.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Commons logo

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα    Graffito (αρχαιολογία)

• Sator Square, inscribed, Article; the article uses: «Rotas square»