Τοπόλτζον Σερρών

Συντεταγμένες: 41°10′19.70″N 23°37′48.29″E

Τοπόλτζον
Τοπόλτζον Τοπόλτζον
Διοίκηση
Χώρα	Ελλάδα
Περιφέρεια	Κεντρικής Μακεδονίας
Περιφερειακή Ενότητα	Σερρών
Δήμος	Σερρών
Δημοτική Ενότητα	Σερρών
Γεωγραφία
Γεωγραφικό διαμέρισμα	Μακεδονίας
Νομός	Σερρών
Υψόμετρο	840 μέτρα

Το Τοπόλτζον είναι εγκαταλελειμμένος οικισμός στον σημερινό Δήμο Σερρών της Περιφερειακής Ενότητας Σερρών της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας. Βρισκόταν σε υψόμετρο 840 μέτρων,^[1] στη νότια πλαγιά του λόφου Καπακλή ή Μπάνιτσα, δυτικά του Μενοίκιου όρους, σε απόσταση 3 χλμ. βορειοανατολικά από τον σημερινό οικισμό Μαρμαράς και 2,5 χλμ. βόρεια από τον εγκαταλελειμμένο οικισμό Λάκκος.^[2][3][4] Απαντάται σε πηγές και με τις ονομασίες Τοπόλτζος, Τοπόλσκος ή Τοπόλσκον. Κατά το παρελθόν, είχε ταυτιστεί λανθασμένα από αρκετούς ιστορικούς με την Τοπολιάνη (Χρυσό) του Δήμου Εμμανουήλ Παππά και την Τοπόλνιτσα του Δήμου Σιντικής.

Ιστορία

Κατά την περίοδο της Σερβοκρατίας, το Τοπόλτζον, μαζί με τους οικισμούς Μονόσπητο, Κεράνιτσα, Λάκκος και Ραχωβίτσα, ανήκαν στην κατοχή της Μονής Τιμίου Προδρόμου Σερρών. Από αυτοκρατορικά χρυσόβουλα του Σέρβου βασιλιά Στέφανου Δουσάν, που είναι καταχωρημένα στη Συλλογή Β΄ της Μονής Τιμίου Προδρόμου, προκύπτει ότι το έτος 1345 ο οικισμός συμπεριλαμβανόταν στις κτήσεις της μονής, με 20 παροίκους. Σε λίστα του 15^ου αιώνα, καταγράφονται 16 πάροικοι που κατέβαλλαν στη μονή, ως τέλος, 4 υπέρπυρα και 24 εξάγια.

Με την αλλαγή του ιδιοκτησιακού και του τιμαριωτικού καθεστώτος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η μονή απώλεσε την ιδιοκτησία των χωριών αυτών. Με βασιλικό διάταγμα της 26^ης Απριλίου 1460 του Μωάμεθ Β΄ του Πορθητή, εξαιρέθηκαν τα χωριά αυτά από το μοναστηριακό τιμάριο της Μονής Τιμίου Προδρόμου.^[5]

Σε μεταβυζαντινές πηγές, ο οικισμός μνημονεύεται το έτος 1617 από τον Σερραίο κληρικό και χρονικογράφο Παπασυνοδινό. Αναφέρεται, επίσης, το έτος 1649 από τον μητροπολίτη Σερρών Δανιήλ, σε έγγραφο με το οποίο χορήγησε την άδεια στους χριστιανούς κατοίκους του οικισμού, να ανεγείρουν ξανά την τότε ερειπωμένη εκκλησία της Κοίμησης της Θεοτόκου. Τα ερείπια εκείνου του ναού, διασώζονται έως σήμερα. Ο οικισμός αναφέρεται και σε σουλτανικό φιρμάνι του 1889, που εκδόθηκε για χάρη της Μονής Τιμίου Προδρόμου.^[6][7][8]

Σύμφωνα με την προφορική παράδοση, το Τοπόλτζον εγκαταλείφθηκε στα μέσα του 18^ου αιώνα, εξαιτίας κάποιας επιδημικής αρρώστιας.^[9] Οι κάτοικοι μετοίκησαν στο γειτονικό χωριό Ραχωβίτσα, το οποίο πυρπολήθηκε από τους Βουλγάρους το 1913 και στη θέση του οικοδομήθηκε ο σημερινός οικισμός Μαρμαράς. Την πληροφορία αυτή, λαμβάνουμε και από τον ιερομόναχο Χριστόφορο Προδρομίτη, σύμφωνα με την οποία, μετά την ερήμωση του οικισμού, την περιοχή άρχισαν να εκμεταλλεύονται οι κάτοικοι του παρακείμενου χωριού Ραχωβίτσα.^[10]

Χάρτης

Η θέση του εγκαταλελειμμένου οικισμού Τοπόλτζον.

Φωτογραφίες

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

Παραπομπές

1. «Gov.gr - Θέαση». gov.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Απριλίου 2023. Ανακτήθηκε στις 4 Νοεμβρίου 2023. 
2. Φύλλο χάρτη ΣΕΡΡΑΙ - Επιτελικός Χάρτης της Ελλάδος (Κλίμακα 1:100 000). Γεωγραφική Υπηρεσία Στρατού, Ψηφιακή Βιβλιοθήκη του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (United Nations Library & Archives). 1931. Ανακτήθηκε στις 5 Νοεμβρίου 2023. 
3. Φύλλο χάρτη SERRAI, GSGS 4439. 1st ed. Reproduced from M.D.R. 610/10344. (Κλίμακα 1:100 000) (στα Αγγλικά). Great Britain. War Office. General Staff. Geographical Section, Ψηφιακό αρχείο του McMaster University. 1944. Ανακτήθηκε στις 5 Νοεμβρίου 2023. 
4. Φύλλο χάρτη Petritsch IX 3, Deutsche Heereskarte (Κλίμακα 1:100 000). 1944. Ανακτήθηκε στις 5 Νοεμβρίου 2023. 
5. Παπακυριάκου, Κυριάκος (2013). Ιστορία του Νομού Σερρών - Από αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι και της απελευθέρωσής του το 1912-1913 (PDF). Θεσσαλονίκη. σελ. 375. ISBN 978-960-92213-8-2. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 31 Οκτωβρίου 2023. Ανακτήθηκε στις 5 Νοεμβρίου 2023. 
6. Σαμσάρης, Πέτρος (2004). Βυζαντινοί τόποι και μνημεία της κάτω κοιλάδας του Στρυμόνα. Ο σημερινός νομός Σερρών: συμβολή στη μελέτη της ιστορικής γεωγραφίας και μνημειακής τοπογραφίας της περιοχής. Ιωάννινα: Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. σελ. 619-620. Ανακτήθηκε στις 4 Νοεμβρίου 2023. 
7. Bénou, Lisa; André, Guillou; Odorico, Paolo (1998). Le codex B du monastère Saint-Jean-Prodrome (Serrès). Παρίσι: Association Pierre Belon. σελ. 90-91. Ανακτήθηκε στις 4 Νοεμβρίου 2023. 
8. Σάθας, Κωνσταντίνος (επιστασία) (1872). Μεσαιωνική Βιβλιοθήκη ή Συλλογή ανεκδότων μνημείων της Ελληνικής Ιστορίας. Βενετία: Τύποις του Χρόνου. σελ. 237. Ανακτήθηκε στις 4 Νοεμβρίου 2023. 
9. Χρηστίδης, Νικόλαος (1958). Σερραϊκόν ύπαιθρον και ορειβασία. Σέρρες. 
10. Προδρομίτης, Χριστόφορος (1904). Προσκυνητάριον της εν Μακεδονία παρά τη πόλει των Σερρών Σταυροπηγιακής Ιεράς Μονής του αγίου Ιωάννου του Προδρόμου. Λειψία. σελ. 8. Ανακτήθηκε στις 7 Νοεμβρίου 2023.