Είναι η έβδομη μεγαλύτερη πόλη της Σερβίας και τέταρτη της αυτόνομης επαρχίας της Βοϊβοντίνας μετά το Νόβι Σαντ, τη Σουμπότιτσα και το Ζρένιανιν. Είναι χτισμένη στις όχθες των ποταμών Δούναβη και Τίμις. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της απογραφής του 2011 συνολικά 76.203 κάτοικοι ζουν στην αστική περιοχή, ενώ η μητροπολιτική περιοχή του Πάντσεβο έχει 123.414 κατοίκους.
Όνομα
Στα Σερβικά και τα Σλαβομακεδονικά η πόλη είναι γνωστή ως Pančevo (Панчево), στα Ουγγρικά ως Pancsova, στα Σλοβάκικα ως Pánčevo, στα Ρουμανικά ως Panciova και στα Γερμανικά ως Pantschowa. Το όνομα του τόπου πιθανότατα προέρχεται από έναν παλαιό Σλαβονικό όρο και σήμαινε την τοποθεσία του βάλτου[1].
Γεωγραφία
Το ποτάμιο νησί Φορκόντουματς
Το Πάντσεβο βρίσκεται σε επίπεδη πεδιάδα σε γεωγραφικές συντεταγμένες 44 ° 52'14" Β και 20 ° 38'25" Α, περίπου 17 χλμ ΒΑ από τη Γέφυρα του Πάντσεβο στο Βελιγράδι και 43 χλμ. ΒΔ του Σμεντέρεβο. Το υψόμετρο πάνω από τη θάλασσα είναι 77 μέτρα. Οι νότιες συνοικίες της πόλης βρίσκονται στην όχθη του Δούναβη και οι δυτικές στην όχθη του Τίμις. Η πόλη βρίσκεται κοντά στο υγρότοπο Παντσέβατσκι Ριτ, στο νότιο τμήμα της γεωγραφικής περιοχής του Βανάτου. Τα ποτάμια νησιά Φορκόντουματς και Τσάκλιανατς είναι το νοτιότερο τμήμα της αστικής περιοχής.
Ιστορία
Στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ού αιώνα βρέθηκαν πολλά αρχαιολογικά ευρήματα της Λίθινης Εποχής, υπολείμματα οικισμών και θέσεις ταφών της Εποχής του Χαλκού και της Αρχαίας Ρώμης στην αστική περιοχή. Τα περισσότερα αντικείμενα εκτίθενται στο Εθνικό Μουσείο της πόλης[2][3].
Εθνικά Αρχεία της Αυστρίας, Χάρτης της Ιωσηφίνειας Κτηματογράφησης (1769-1772), η πόλη χωρίς την ακόμη υπάρχουσα οχύρωση
Το 1153 ο Μουσουλμάνος γεωγράφος Μουχάμαντ αλ-Ιντρίσι περιέγραψε τον οικισμό ως σημαντικό εμπορικό μέρος και αυτή είναι η πρώτη ιστορική αναφορά της πόλης. Δεν υπάρχει πράξη ή άλλη απόδειξη της ίδρυσης της πόλης. Η σημερινή αστική περιοχή διοικείτο από την Α΄ Βουλγαρική Αυτοκρατορία μέχρι τις αρχές του 11ου αιώνα και στη συνέχεια από το Βασίλειο της Ουγγαρίας μέχρι το 16ο αιώνα, όταν έγινε τμήμα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας το 1521. Κατά την Οθωμανική κυριαρχία η πόλη ανήκε στο Βιλαέτι της Τεμεσβάρ και κατοικείτο κυρίως από Σέρβους. Κατά τον Αυστροτουρκικό Πόλεμο η οχύρωση καταλήφθηκε από τον Κόμη Κλοντ Φλοριμόν ντε Μερσί και τα στρατεύματά του το 1716. Υπάρχει μια αποτύπωση της παλιάς πόλης και της οχύρωσής της καταγεγραμμένη σε χάρτες του 1717 και του 1720, που βρίσκονται στην Εθνική Βιβλιοθήκη Σέτσενι και στο Ινστιτούτο Στρατιωτικής Ιστορίας της Βουδαπέστης[4][5][6].
Μετά τη Συνθήκη του Πασάροβιτς η πόλη ανήκε στο Βανάτο του Τέμεσβαρ των Αψβούργων. Η πόλη ήταν φρουραρχείο των προσωρινά σταθμευόντων Συνταγμάτων του Αυτοκρατορικού Στρατού. Το Δεκέμβριο του 1764 μια στρατιωτική επιτροπή του Hofkriegsrat {Αυλικού Πολεμικού Συμβουλίου) της Βιέννης κατέγραψε 564 Σέρβους που ζούσαν σε κατοικίες. Από τότε η διοίκηση των Αψβούργων ενθάρρυνε τη μαζική μετανάστευση Γερμανών εποίκων για την ανάπτυξη της νέας περιφέρειας της Στρατιωτικής Μεθορίου, που ιδρύθηκε το 1765. Τον Ιανουάριο του 1794 ο Φραγκίσκος Β΄ υπέγραψε τον χάρτη των δικαιωμάτων του δήμου του Πάντσεβο. Περίπου στα μέσα του 19ου αιώνα η οχύρωση άρχισε να κατεδαφίζεται για την αστική επέκταση. Το 1873 καταργήθηκε η Στρατιωτική Μεθόριος και το Πάντσεβο περιελήφθη στην επαρχία Tόρονταλ της Αυστροουγγαρίας. Το 1902 συντάχθηκαν κτηματολογικοί χάρτες της πόλης που βρίσκονται στα Εθνικά Αρχεία της Ουγγαρίας[7][8][9][10][11].
Ιστορική Συναγωγή, κτίριο και οικόπεδο κατασχέθηκαν από τη Γερμανική Διοίκηση της Σερβίας κατά το Β΄ Παγκόσμιο ΠόλεμοΜεταξουργείο-Ψαραγορά, που χρησιμοποιήθηκαν από Γερμανούς SS του Βανάτου από το Μάιο του 1941 και από την OZNA (Οργάνωση Λαϊκής Προστασίας) από τον Οκτώβριο του 1944.
Μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο η πόλη αποτέλεσε τμήμα της προσωρινής županja (επαρχίας) Βανάτο, Μπάτσκα και Μπαράνια (Συνθήκη του Τριανόν), το 1922 της όμπλαστ του Βελιγραδίου και από το 1929 της Μπανόβινας του Δούναβη στο Βασίλειο της Γιουγκοσλαβίας. Τον Απρίλιο του 1941, το Πάντσεβο κατελήφθη από τη Γερμανία. Οι στρατιώτες της Μεραρχίας Grossdeutschland διέπραξαν στην πόλη έγκλημα πολέμου, όταν 36 Σέρβοι πολίτες εκτελέστηκαν με απαγχονισμό και τυφεκισμό σε αντίποινα για το θάνατο 9 ντόπιων Γερμανών, μελών του παραστρατιωτικού σχηματισμού Deutsche Mannschaft, ενός μέλους της Μεραρχίας SS Das Reich και τον τραυματισμό ενός μέλους της, που πυροβολήθηκαν από άγνωστους στρατιώτες του Βασιλικού Γιουγκοσλαβικού Στρατού μετά την παράδοση της Γιουγκοσλαβίας. Προπαγανδιστικές φωτογραφίες και ταινίες των εκτελέσεων χρησιμοποιήθηκαν δεκαετίες μετά το γεγονός για να βοηθήσουν να καταγραφεί η ενοχή της Βέρμαχτ στις γερμανικές φρικαλεότητες κατά τη διάρκεια του πολέμου[12][13][14][15].
Κατά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο στη Γιουγκοσλαβία το Πάντσεβο ήταν τμήμα του Αυτόνομου Βανάτου εντός της κατεχόμενης από τους Γερμανούς Σερβίας. Εθνικιστές και Κομμουνιστές πολιτικοί κρατούμενοι σκοτώθηκαν στη θέση Στράτιστε, κοντά στη Γιάμπουκα. Οι περισσότεροι ντόπιοι άνδρες Γερμανοί στρατολογήθηκαν στα Waffen-SS, οι περισσότεροι στη Μεραρχία Das Reich, στη Γερμανική Αστυνομία και στη Μεραρχία SS Freiwilligen Gebirgsjäger Division Prinz Eugen. Σχεδόν όλοι οι ντόπιοι Γερμανοί γυναίκες και νέοι οργανώθηκαν στους σχηματισμούς Deutsche Frauenschaft και Deutsche Jugend και αφοσιώθηκαν στον εθνικοσοσιαλισμό. Η πόλη ήταν περιφερειακό κέντρο αυτού του εξτρεμιστικού κινήματος. Το 1944, μετά την ήττα της Γερμανικής Βέρμαχτ και των Waffen-SS κατά την Επίθεση στο Βελιγράδι των Συμμαχικών Δυνάμεων, ένα τμήμα των ντόπιων Γερμανών έφυγε από την πόλη μαζί με τον ηττημένο Γερμανικό στρατό. Οι υπόλοιποι παρέμειναν στη χώρα και εστάλησαν σε στρατόπεδα εγλεισμού, που διατηρήθηκαν μέχρι το 1948. Μετά τη διάλυση των στρατοπέδων αυτών πολλοί από τους Γερμανούς αυτούς εγκατέλειψαν τη Γιουγκοσλαβία για οικονομικούς λόγους. Από το 1945, η πόλη ανήκε στην ομώνυμη επαρχία της Σοσιαλιστικής Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γιουγκοσλαβίας και στη συνέχεια της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γιουγκοσλαβίας. Η πόλη ήταν το διοικητικό κέντρο της περιοχής όλους αυτούς τους αιώνες μέχρι σήμερα[16][17].
Διοίκηση
Κεντρικό δημοτικό κτίριο
Η διοίκηση του δήμου του Πάντσεβο είναι διαρθρωμένη σε 9 τοπικές κοινότητες (Mesna zajednica, συντομογραφία MZ) επτά χωριά, δύο πόλεις και την πόλη του Πάντσεβο, αποτελούμενη από οκτώ οκτώ διαμερίσματα[18].
Διοικητική δομή
Κοινότητα (MZ)
Μπάνατσκι Μπρέστοβατς
Μπάνατσκο Νόβο Σέλο
Ντόλοβο
Γκλόγκον
Ιβάνοβο
Γιάμπουκα
Κατσάρεβο
Ομόλιτσα
Στάρτσεβο
Πόλη του Πάντσεβο
Εκταση (km2)
61,905
98,955
117,176
42,775
42,567
51,786
39,706
77,262
62,066
161,373
Τα σημερινά διοικητικά όρια του δήμου διαφέρουν από τα παλαιότερα. Από το 1946 ως το 1959 ο δήμος αποτελείτο από 23 κοινότητες, συμπεριλαμβανομένων των σημερινών κοινοτήτων και των χωριών και πόλεων Μπάραντα, Μπόρτσα, Κρέπαγια, Ντεμπέλιατσα, Iντβορ, Κοβάτσιτσα, Oποβο, Όβτσα, Πάντινα, Σάκουλε, Σέφκεριν, Ούζντιν και Βοϊλόβιτσα. Η συνοικία Βοϊλόβιτσα προστέθηκε στην πόλη το 1978.
Ο παλαιότερος και πιο παραδοσιακός πολιτιστικός θεσμός της πόλης είναι η Σερβική Εκκλησιαστική Χορωδία, που ιδρύθηκε το 1838, η παλαιότερη χορωδία στη σημερινή Σερβία. Από την ίδρυσή της ίσως ο πιο διάσημος από όλους τους διευθυντές της είναι ο Ντάβοριν Γένκο, που διηύθυνε τη χορωδία από το 1863 έως το 1865. Σήμερα η χορωδία διευθύνεται για τέταρτη φορά συνεχώς από μια γυναίκα. Το σημαντικότερο Πολιτιστικό Κέντρο της πόλης (Kulturni Centar Pančeva) βρίσκεται στο πρώην κτίριο του θεάτρου της πόλης, που ιδρύθηκε το 1947 και ονομάστηκε Εθνικό Θέατρο και ανέβαζε παραστάσεις σε συνεργασία με το Εθνικό Θέατρο του Νόβι Σαντ. Το 1956 οι πολιτικές αρχές της πόλης αποφάσισαν τη δημιουργία ενός πολιτιστικού κέντρου, όπου παρουσιάζονται πολλές τέχνες. Το κέντρο διαθέτει μια πινακοθήκη Μοντέρνας τέχνης και υποστηρίζει φεστιβάλ όπως τη Μπιενάλε Τέχνης (Bijenale umetnosti), το μουσικό φεστιβάλ Ethno.com και το Φεστιβάλ Τζαζ Pančevački με καλλιτέχνες από όλο τον κόσμο. Επιπλέον ορισμένες θεατρικές παραστάσεις ανεβάζονταιζονται ετησίως σε συνεργασία με το Εθνικό Θέατρο του Βελιγραδίου και άλλους γνωστούς φορείς. Το 2012 το κέντρο δημοσίευσε όλες τις δημοφιλείς ιστορίες των Κόμικς Zigomar σε μια συλλεκτική έκδοση. Από το 1977 στο Σπίτι της Νεολαίας (Dom omladine) γίνεται η εκδήλωση Rukopisi (Χειρόγραφα), όπου παρουσιάζονται νέοι συγγραφείς κάθε χρόνο. Το κέντρο υποστηρίζει επίσης πολλές άλλες εκδηλώσεις. Υπάρχει επίσης το άξιο αναφοράς Φεστιβάλ ΚινηματογράφουPAFF, που έχει καλή φήμη πέρα από την περιοχή. Στο παρελθόν η πόλη υπήρξε τόπος γυρισμάτων για πολλές εθνικές και διεθνείς κινηματογραφικές παραγωγές, συμπεριλαμβανομένων γνωστών ταινιών όπως Οι Μογγόλοι, Συνάντησα και Ευτυχισμένους Τσιγγάνους, Μπαλκάν Εξπρές, Μαύρη Γάτα, Ασπρος Γάτος, Κοριολάνος[19][20][21][22].
Από το 2004 κάθε χρόνο τον Ιούνιο γίνεται το Καρναβάλι του Πάντσεβο[23], το πιο σημαντικό γεγονός αυτού του είδους στη Σερβία. Το επίκεντρο της εκδήλωσης είναι η παρέλαση που διέρχεται από το κέντρο με περισσότερους από 3.000 διεθνείς συμμετέχοντες και έως 100.000 επισκέπτες ετησίως. Η πόλη είναι μέλος της Ομοσπονδίας Ευρωπαϊκών Καρναβαλτικών Πόλεων.
Εθνικό Μουσείο
Το Εθνικό Μουσείο[24] ιδρύθηκε το 1923 και στεγάζεται στο νεοκλασικό πρώην δημαρχείο μερικές δεκαετίες. Έχει μια πολύτιμη μόνιμη έκθεση και είναι ένα από τα σημαντικότερα μουσεία της Βοϊβοντίνα. Η Ζυθοποιία Βάιφερτ βρίσκεται στο κέντρο της πόλης και είναι η παλαιότερη σήμερα στη Σερβία, που ιδρύθηκε το 1722 από τον Aμπραχαμ Κέπις από τη Μπρατισλάβα. Η ζυθοποιία διευθύνεται από την οικογένεια Βάιφερτ επί αρκετές γενιές και ο πιο διάσημος εκπρόσωπός της ήταν ο Τζόρτζε Βάιφερτ[25]. Μετά το κλείσιμό της 2008 και μια πυρκαγιά το 2010, το κτιριακό συγκρότημα ήταν ερείπιο τα τελευταία χρόνια. Το 2015 η πόλη άρχισε να υλοποιεί ένα σχέδιο αναβίωσης της βιομηχανικής κληρονομιάς και το επόμενο έτος εγκαινιάστηκε το Μουσείο Ζυθοποιίας Τζόρτζε Βάιφερτ παρουσία του Αυστριακού και του Γερμανού πρεσβευτή[26]. Και τέλος υπάρχουν τα Δημοτικά Αρχεία[27], που ιδρύθηκαν το 1947 και βρίσκονται σε πρώην στρατώνες του Αυστροουγγρικού Στρατού. Τα αρχεία συλλέγουν και διατηρούν υλικό της ιστορίας της πόλης από όλους τους αιώνες.
Πολιτιστικά μνημεία
Το μοναστήρι του Πάντσεβο Βοϊλόβιτσα, που πρωτοαναφέρεται το 1536, είναι ένα από τα παλαιότερα μοναστήρια της περιοχής και κηρυγμένο Πολιτιστικό Μνημείο Εξαιρετικής Σημασίας. Οι παλαιότερες εκκλησίες στην πόλη είναι η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία του Αγίου Κάρλο Μπορρομέο, που χτίστηκε από το 1756 ως το 1757 και η Σερβική Ορθόδοξη Εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου[28], χτισμένη από το 1807 έως το 1811. Το τέμπλο της εκκλησίας σχεδιάστηκε από το ζωγράφο Κωνσταντίνο Δανίλ από το 1828 έως το 1833. Το Ινστιτούτο Προστασίας των Πολιτιστικών Μνημείων[29] υποστηρίζει τη συντήρηση και την αποκατάσταση της Πολιτιστικής Κληρονομιάς του Πάντσεβο[30][31][32].
Τοπικά μέσα μαζικής ενημέρωσης
Η εβδομαδιαία εφημερίδα Pančevac[33], που ιδρύθηκε το 1869, είναι το παλαιότερο, ακόμη υπάρχον, έντυπο ενημέρωσης στη Σερβία. Η εβδομαδιαία εφημερίδα Libertatea[34], που εκδόθηκε για πρώτη φορά το Μάιο του 1945, είναι ένα από τα σημαντικότερα έντυπα μέσα ενημέρωσης των Ρουμάνων της Σερβίας. Το ΜΜΕ με τη μεγαλύτερη τηλεθέαση είναι είναι ο τηλεοπτικός σταθμός RTV Pančevo[35], που άρχισε να εκπέμπει το 1992.
Το Πάντσεβο είναι το οικονομικό κέντρο της Επαρχίας του Νότιου Βανάτου. Υπάρχουν πολλές βιομηχανικές εταιρείες επεξεργασίας πετρελαίου, χάλυβα, αλουμινίου, γυαλιού, καλαμποκιού και σιτηρών, μεταλλικών κατασκευών, πετροχημικών, λιπασμάτων, εμπορικών συσκευασιών, ρούχων, αλλαντικών και άλλων τροφίμων, κατασκευής αεροσκαφώ και ατμοηλεκτρικοί σταθμοί. Τα διυλιστήρια πετρελαίου NIS είναι τα μεγαλύτερα στη Σερβία και το 1999 βομβαρδίστηκαν από το ΝΑΤΟ κατά την Επιχείρηση Allied Force. Οι στόχοι ακριβείας περιελάμβαναν τα διυλιστήρια, το αεροδρόμιο της πόλης, τη βιομηχανία αεροσκαφών Utva και το (πετροχημικό) εργοστάσιο HIP. Το UNEP αναφέρθηκε σε μελέτες σχετικά με τη μόλυνση του εδάφους και των υπόγειων υδάτων που προκλήθηκαν από τους βομβαρδισμούς του ΝΑΤΟ, που αποτελεί μακροπρόθεσμη απειλή για το φυσικό περιβάλλον και την ανθρώπινη υγεία. Υπάρχουν δύο προστατευόμενοι φυσικοί πόροι που βρίσκονται στην περιοχή της πόλης, το μνημείο της φύσης Νησί Ιβάνοφ (Σερβικά Ivanovačka ada) και το Εθνικό Πάρκο Πονιάβιτσα[36][37].
Μεταφορές
Σιδηροδρομικός σταθμός Pančevo Varoš
Ο σημαντικότερος δρόμος που διέρχεται από το Πάντσεβο είναι η Ευρωπαϊκή διαδρομή E70, που παρακάμπτει το κέντρο της πόλης και τη συνδέει με το Βελιγράδι. Εδώ ξεκινά η εθνική οδός IB-14 προς το Σμεντέρεβο μέσω του Κόβιν, όπως και η εθνική οδός IIA-130 προς το Ετσκα.
Αν και έχει σχετικά μικρό πληθυσμό το Πάντσεβο διαθέτει τέσσερις επιβατικούς σιδηροδρομικούς σταθμούς: τους Pančevo Glavna stanica, Pančevo Varoš, Pančevo Strelište και Pančevo Vojlovica. Εκτός από αυτούς, οι Σερβικοί σιδηρόδρομοι εξυπηρετούν επίσης μερικές σημαντικές βιομηχανίες, όπως τα διυλιστήρια πετρελαίου NIS και την HIP Azotara.
Ο δήμος βρίσκεται στην αριστερή όχθη του Δούναβη, πουείναι μία από τις σημαντικότερες πλωτές οδούς της Ευρώπης. Το νέο λιμάνι χτίστηκε το 1947. Ο ποταμός Τίμις εκβάλλει στο Δούναβη λίγο έξω από την πόλη του Πάντσεβο[38].
↑«Erik Roth - Academia.edu». web.archive.org. 21 Ιουνίου 2019. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Ιουνίου 2019. Ανακτήθηκε στις 22 Οκτωβρίου 2021.CS1 maint: Unfit url (link)
↑Felix Milleker, Geschichte der Stadt Pantschowa, Pančevo 1925, σελ. 55-90.
