Το Νόβι Σαντ (σερβικάκυριλλικά: Нови Сад, σερβικάλατινικά: Novi Sad) είναι η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Σερβίας, πρωτεύουσα της αυτόνομης επαρχίας της Βοϊβοντίνα και το διοικητικό κέντρο της επαρχίας Νότια Μπάτσκα. Βρίσκεται στο νότιο τμήμα της Πεδιάδας της Παννονίας, στα σύνορα των γεωγραφικών περιοχών Μπάτσκα και Σρεμ. Κοντά στις όχθες του ποταμού Δούναβη, η πόλη έχει απέναντί της τις βόρειες πλαγιές της οροσειράς Φρούσκα Γκόρα.
Σύμφωνα με την απογραφή του 2011 το κυρίως Νόβι Σαντ έχει πληθυσμό 250.439,[2] ενώ ολόκληρη η αστική περιοχή του (με τους παρακείμενους αστικούς οικισμούς Πετροβαραντίν και Σρέμσκα Καμένιτσα) περιλαμβάνει 277.522 κατοίκους. Ο πληθυσμός της διοικητικής περιοχής της πόλης, συμπεριλαμβανομένων των προαστίων, ανέρχεται σε 341.625 άτομα.[3]
Το Νόβι Σαντ ιδρύθηκε το 1694, όταν Σέρβοι έμποροι δημιούργησαν μια αποικία στη βόρεια όχθη του Δούναβη, απέναντι από το Φρούριο Πετροβαραντίν, στρατηγική στρατιωτική θέση των των Αψβούργων. Κατά τον 18ο και 19ο αιώνα έγινε σημαντικό εμπορικό και βιοτεχνικό κέντρο, καθώς και κέντρο του Σερβικού πολιτισμού, κερδίζοντας το προσωνύμιο Αθήνα της Σερβίας.[4][5] Η πόλη υπέστη καταστροφές κατά την Επανάσταση του 1848, αλλά αργότερα ανοικοδομήθηκε και αποκαταστάθηκε. Σήμερα, μαζί με την πρωτεύουσα του Βελιγραδίου, το Νόβι Σαντ είναι βιομηχανικό και οικονομικό κέντρο σημαντικό για την οικονομία της Σερβίας. Επιλέχθηκε ως μία από τις «Ευρωπαϊκές Πολιτιστικές Πρωτεύουσες» για το έτος 2021.[6]
Όνομα
Το όνομα Νόβι Σαντ σημαίνει "Nέα Φυτεία" (ουσιαστικό) στα Σερβικά. Το λατινικό του όνομα, που αναφέρεται στην κατοχύρωση των δικαιωμάτων του ως πόλης, είναι "Νεοπλάντα". Τα επίσημα ονόματα του Νόβι Σαντ που χρησιμοποιούνται από την τοπική διοίκηση είναι:[7][8]
Τόσο στα Κροατικά όσο και στα Ρουμανικά, που χρησιμοποιούνται επίσημα στην τοπική διοίκηση, η πόλη ονομάζεται "Novi Sad". Στο παρελθόν ονομαζόταν επίσης "Neusatz" στα Γερμανικά.
Με την ευρύτερη έννοια το όνομα Grad Novi Sad αναφέρεται στην Πόλη του Νόβι Σαντ, που είναι μια από τις επιπέδου πόλης διοικητικές ενότητες της Σερβίας. Το Νόβι Σαντ θα μπορούσε επίσης να αναφέρεται αυστηρά στην αστική περιοχή της Πόλης του Νόβι Σαντ (συμπεριλαμβανομένου του "κυρίως Νόβι Σαντ" και των πόλεων Πετροβαραντίν και Σρέμσκα Καμένιτσα), καθώς και μόνο στον ιστορικό πυρήνα που βρίσκεται στην αριστερή όχθη του Δούναβη, δηλαδή το "κυρίως Νόβι Σαντ" (εξαιρουμένων των Πετροβαραντίν και Σρέμσκα Καμένιτσα).
Ιστορία
Παλαιότεροι οικισμοί
Ανθρώπινη κατοίκηση, στην περιοχή του σημερινού Νόβι Σαντ, έχει εντοπιστεί ήδη από τη Λίθινη Εποχή. Χρονολογούμενοι από το 5000 π.Χ., αποκαλύφθηκαν αρκετοί οικισμοί και νεκροπόλεις κατά την κατασκευή μιας νέας λεωφόρου στη συνοικία Αβιγιατίσαρσκο Nάσελιε.[9] Ένας οικισμός εντοπίστηκε επίσης στη δεξιά όχθη του ποταμού Δούναβη στο σημερινό Πετροβαραντίν. Σε αρχαιολογικές ανασκαφές που έγιναν σε υπολείμματα οικισμού της Χάλκινης εποχής (3000 π.Χ.) διαπιστώθηκε πως υπήρχαν οχυρώσεις με τείχος και τάφρο.
1716 Μάχη του Πετροβαραντίν
Στην αρχαιότητα η περιοχή κατοικήθηκε από Κελτικές φυλές, ιδιαίτερα από τους Σκορδίσκους. Οι Κέλτες ήταν παρόντες στην περιοχή από τον 4ο π.Χ. αιώνα και ίδρυσαν το πρώτο φρούριο στη δεξιά όχθη του Δούναβη. Αργότερα, τον 1ο αιώνα π.Χ., η περιοχή κατακτήθηκε από τους Ρωμαίους. Κατά τη διάρκεια της ρωμαϊκής κυριαρχίας ένα μεγαλύτερο φρούριο χτίστηκε τον 1ο αιώνα μ.Χ., με το όνομα Κούσουμ, και συμπεριλήφθηκε στη Ρωμαϊκή επαρχία της Πανονίας.
Τον 5ο αιώνα το Κούσουμ καταστράφηκε από την εισβολή των Ούννων. Μέχρι τα τέλη του 5ου αιώνα οι Βυζαντινοί είχαν ανοικοδομήσει την πόλη και την ονόμασαν Πέτρικον, προς τιμή του Άγιου Πέτρου. Σλαβικές φυλές όπως οι Σεβεριανοί, οι Οβοτρίτες και οι Σέρβοι, με τις υποομάδες-φυλές Μπρανίτσεβτσι και Τιμότσανι, εγκαταστάθηκαν στην περιοχή γύρω από το σημερινό Νόβι Σαντ, κυρίως τον 6ο και 7ο αιώνα. Οι Σέρβοι απορρόφησαν τους προαναφερθέντες Σλάβους και τους Παλαιοβαλκανικούς λαούς της περιοχής.
Φρούριο Πετροβαραντίν, 1830.Χάρτης του 1528, όπου φαίνεται το Πετροβαραντίν (Peterwardein) καο οικισμός Μπίστριτσα (Bistritz) στην απέναντι όχθη του Δούναβη.
Τον Μεσαίωνα η περιοχή ελέγχθηκε στη συνέχεια από τους Οστρογόθους, τους Γέπιδες, τους Αβάρους, τους Φράγκους, τους Δυτικούς Σλάβους και πάλι από τους Βυζαντινούς και τέλος από τους Ούγγρους. Περιλήφθηκε στο μεσαιωνικό Βασίλειο της Ουγγαρίας μεταξύ του 11ου και του 12ου αιώνα. Οι Ούγγροι άρχισαν να εγκαθίστανται στην περιοχή, που τότε κατοικείτο κυρίως από Σλάβους και αναφέρεται για πρώτη φορά κάτω με την ουγγρική ονομασία Peturwarad ή Pétervárad (Σερβικά: Πετροβαραντίν ), που προέρχεται από τη βυζαντινή ονομασία, το 1237. Την ίδια χρονιά διάφοροι άλλοι οικισμοί αναφέρονται ως υφιστάμενοι στην περιοχή του σημερινού αστικού Νόβι Σαντ. Τον 13ο-16ο αιώνα οι ακόλουθοι οικισμοί υπήρχαν στη σημερινή αστική περιοχή του Νόβι Σαντ:[10][11]
στη δεξιά όχθη του Δούναβη: Pétervárad (Σερβικά: Petrovaradin) και Kamanc (Σερβικά: Kamenica).
στην αριστερή όχθη του Δούναβη: Baksa ή Baksafalva (Σερβικά: Bakša, Bakšić), Kűszentmárton (Σερβικά: Sent Marton), Bivalyos ή Bivalo (Σερβικά: Bivaljoš, Bivalo), Vásárosvárad ή Várad (Σερβικά: Vašaroš Varad, Varadinci) Zajol I (Σερβικά: Sajlovo I, Gornje Sajlovo, Gornje Isailovo), Zajol II (Σερβικά: Sajlovo II, Donje Sajlovo, Donje Isailovo), Bistritz (Σερβικά: Bistrica). Κάποιοι άλλοι οικισμοί υπήρχαν στα προάστια του Νόβι Σαντ: Mortályos (Σερβικά: Mrtvaljoš), Csenei (Σερβικά: Čenej), Keménd (Σερβικά: Kamendin), Rév (Σερβικά: Rivica)
Η ετυμολογία των ονομάτων των οικισμών αποκαλύπτει ότι ορισμένα είναι σλαβικής προέλευσης, γεγονός που δείχνει ότι οι περιοχές αρχικά κατοικήθηκαν από Σλάβους, ιδιαίτερα από τους Δυτικούς Σλάβους. Για παράδειγμα, το Bivalo (Bivaljoš) ήταν μεγάλος σλαβικός οικισμός που χρονολογείται από τον 5ο-6ο αιώνα [10]. Άλλες ονομασίες είναι ουγγρικής προέλευσης (π.χ. Bélakút, Kűszentmárton, Vásárosvárad, Rév), φανερώνοντας ότι οι οικισμοί κατοικήθηκαν από τους Ούγγρους πριν από την Οθωμανική εισβολή τον 16ο αιώνα [11]. Ορισμένα ονόματα οικισμών είναι αβέβαιης προέλευσης.
Τα φορολογικά αρχεία του 1522 φανερώνουν ένα συνδυασμό ουγγρικών και σλαβικών ονομάτων μεταξύ των κατοίκων αυτών των χωριών, συμπεριλαμβανομένων των σλαβικών ονομασιών όπως Bozso, Radovan, Radonya, Ivo κ.λπ. Μετά την Οθωμανική εισβολή του 16ου και 17ου αιώνα ορισμένοι από αυτούς τους οικισμούς καταστράφηκαν. Οι περισσότεροι επιζήσαντες Ούγγροι κάτοικοι αποσύρθηκαν από αυτήν την περιοχή. Μερικοί από τους οικισμούς διατηρήθηκαν κατά την Οθωμανική κυριαρχία και κατοικούντο από Σέρβους.
Μεταξύ 1526 και 1687 η περιοχή ήταν υπό Οθωμανική κυριαρχία. Το 1590 ο πληθυσμός όλων των χωριών που υπήρχαν στην περιοχή του σημερινού Νόβι Σαντ ζούσε σε 105 σπίτια, κατοικημένα αποκλειστικά από Σέρβους. Τα Οθωμανικά αρχεία αναφέρουν μόνο τους κατοίκους που πλήρωναν φόρους, οπότε ο αριθμός των Σέρβων που κατοικούσαν στην περιοχή (για παράδειγμα εκείνοι που υπηρετούσαν στον Οθωμανικό Στρατό) ήταν μεγαλύτερος από τους καταγεγραμμένους[12].
Η ίδρυση του Νόβι Σαντ
Η κυβέρνηση των Αψβούργων ήταν ευθυγραμμισμένη με τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία και, καθώς ανέλαβε την περιοχή γύρω στα τέλη του 17ου αιώνα, απαγόρευσε σε όλους τους Ορθόδοξους Χριστιανούς να κατοικούν στο Πετροβαραντίν. Μη μπορώντας λοιπόν να χτίσουν σπίτια εκεί, οι Σέρβοι ίδρυσαν νέο οικισμό το 1694 στην αριστερή όχθη του Δούναβη. Την ονόμασαν αρχικά "Σερβική πόλη" (γερμανικά: Ratzen Stadt). Ένα άλλο όνομα που χρησιμοποιήθηκε για τον οικισμό ήταν Πετροβαράντινσκι Σάνατς. Οι πρώτοι του κάτοικοι ήταν κυρίως Σέρβοι αλλά και Γερμανοί, Αρμένιοι, Ούγγροι, Βούλγαροι, Βλάχοι και Έλληνες, που άφησαν πολλά οικοδομήματα και πολιτιστικά μνημεία που μαρτυρούν ακόμα και σήμερα για την τότε παρουσία τους. Σε μια προσπάθεια να αλλάξει τη Συμφωνία ειρήνης του Κάρλοβιτς, η Οθωμανική αυτοκρατορία επιχείρησε και πάλι εκστρατεία εναντίον της Αυστρίας. Η δύο στρατοί των Αυστριακών και των Οθωμανών συγκρούστηκαν, στο Πετροβαραντίν τον Αύγουστο του 1716 και οι Οθωμανοί και πάλι ηττήθηκαν. Το έτος 1718 οι κάτοικοι του κοντινού χωριού Άλμας άρχισαν να εγκαθίστανται στο Πετροβαράντινσκι Σάνατς και ονόμασαν τη συνοικία τους Almaški Kraj ("η συνοικία Αλμας").
Σύμφωνα με τα στοιχεία του 1720 ο πληθυσμός του Ratzen Stadt αποτελείτο από 112 Σέρβικα, 14 Γερμανικά και 5 Ουγγρικά σπίτια. Ο οικισμός επίσημα απέκτησε τα σημερινά ονόματα Novi Sad και Újvidék (Λατινικά Neoplanta) το 1748 όταν πλούσιοι κάτοικοί του πήγαν στη Βιέννη και με 80.000 βασιλικά φιορίνια αγόρασαν από την αυτοκράτειρα Μαρία Θηρεσία την ιδιότητα της «ελεύθερης βασιλικής πόλης».
Το διάταγμα που έκανε το Νόβι Σαντ «ελεύθερη βασιλική πόλη» ανακοινώθηκε την 1η Φεβρουαρίου 1748. Το διάταγμα αναφέρει:
ανακοινώνουν αυτή τη διακήρυξη σε οποιονδήποτε, τον οποίο θα μπορούσε να ενδιαφέρει ... έτσι ώστε το επιφανές Πετροβαράντινσκι Σάνατς, που βρίσκεται στην άλλη πλευρά του Δούναβη στην επαρχία Μπάτσκα στο Σαίλοβο, με τη δύναμη της θείας βασιλικής εξουσίας και του κύρους μας, να καταστήσει την πόλη αυτή Ελεύθερη Βασιλική Πόλη και να την οχυρώσει, να την αποδεχτεί και να την αναγνωρίσει ως μία από τις ελεύθερες βασιλικές πόλεις του ημετέρου Βασιλείου της Ουγγαρίας και άλλων εδαφών, καταργώντας το προηγούμενο όνομα Πετροβαράντινσκι Σάνατς, μετονομάζοντάς το σε Neoplantae (Λατινικά), Új- Vidégh (Ουγγρικά), Neusatz (Γερμανικά) και Novi Sad (Σερβικά)".
Τον 18ο αιώνα η μοναρχία των Αψβούργων στρατολόγησε επίσης Γερμανούς από τα νότια πριγκιπάτα για να μετακομίσουν στην κοιλάδα του Δούναβη. Ήθελαν τόσο να αυξήσουν τον πληθυσμό όσο και να επαναφέρουν την ανάπτυξη της γεωργίας, που είχε υποχωρήσει σημαντικά υπό τους Οθωμανούς. Για να ενθαρρύνει αυτό το έργο η κυβέρνηση συμφώνησε οι Γερμανικές κοινότητες να μπορούν να ασκούν τη θρησκεία τους (κυρίως Καθολικισμό) και να χρησιμοποιούν τη μητρική τους Γερμανική διάλεκτο.
Μοναρχία των Αψβούργων και Αυστροουγαρία
Σβέτοζαρ Μίλετιτς, Δήμαρχος του Νόβι Σαντ και πολιτικός ηγέτης των Σέρβων της ΒοϊβοντίναΤο Νόβι Σαντ τον 19ο αιώναΠλατεία του Νόβι Σαντ, 1900
Για μεγάλο μέρος του 18ου και του 19ου αιώνα το Νόβι Σαντ παρέμεινε η μεγαλύτερη πόλη κατοικούμενη από Σέρβους. Ο μεταρρυθμιστής της σερβικής γλώσσας, Βουκ Στεφάνοβιτς Κάρατζιτς, έγραψε το 1817 ότι το Νόβι Σαντ ήταν ο "μεγαλύτερος σερβικός δήμος στον κόσμο". Ήταν ένα πολιτιστικό και πολιτικό κέντρο για τους Σέρβους, που δεν διέθεταν τότε το δικό τους εθνικό κράτος. Λόγω της πολιτισμικής και πολιτικής επιρροής της η πόλη έγινε γνωστή ως «Σερβική Αθήνα» (Σρπσκα Ατίνα στα Σερβικά). Σύμφωνα με τα στοιχεία του 1843 το Νόβι Σαντ είχε 17.332 κατοίκους, από τους οποίους 9.675 ήταν Ορθόδοξοι Χριστιανοί, 5.724 Καθολικοί, 1.032 Προτεστάντες, 727 Εβραίοι και 30 πιστοί της Αρμενικής εκκλησίας. Η μεγαλύτερη εθνοτική ομάδα στην πόλη ήταν οι Σέρβοι και η δεύτερη μεγαλύτερη οι Γερμανοί.
Κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 1848-49 το Νόβι Σαντ ήταν μέρος της Σερβικής Βοϊβοντίνα, μιας Σερβικής αυτόνομης περιοχής της Αυστριακής Αυτοκρατορίας. Το 1849 η Ουγγρική φρουρά, που βρισκόταν στο Φρούριο Πετροβαραντίν, βομβάρδισε και κατέστρεψε την πόλη, που έχασε μεγάλο μέρος του πληθυσμού της. Σύμφωνα με την απογραφή του 1850 στην πόλη απέμεναν μόνο 7.182 πολίτες, έναντι 17.332 το 1843. Μεταξύ 1849 και 1860 το Νόβι Σαντ ήταν μέρος μιας ξεχωριστής χώρας του Αυστριακού στέμματος, γνωστής ως Βοεβοδάτο Σερβίας και Βανάτο Τέμεσβαρ. Μετά την κατάργηση αυτής της επαρχίας η πόλη συμπεριλήφθηκε στην επαρχία Μπατς-Μπόπντρογκ. Το ταχυδρομείο άνοιξε το 1853. Η Μάτιτσα Σρπσκα (Матица српска) ένα σημαντικό επιστημονικό, λογοτεχνικό και πολιτιστικό ίδρυμα μεταφέρθηκε στο Νόβι Σαντ το 1864 και τότε κτίστηκε το Σερβικό γυμνάσιο (српска гимназија) και ιδρύθηκε το Σερβικό εθνικό θέατρο (Српско народно позориште). Αυτή την ίδια εποχή το Νόβι Σαντ έγινε το πολιτιστικό, πολιτισμικό και κοινωνικό κέντρο όλου του Σερβικού λαού. Την ίδια εποχή στο Νόβι Σαντ έζησαν ή πέρασαν για λίγο, σημαντικές προσωπικότητες του Σερβικoύ Διαφωτισμού, της διανόησης και της πολιτικής, όπως ο Σβέτοζαρ Μίλετιτς, ο Πόλιτ-Ντέσαντσιτς, ο Γιόβαν Γιοβάνοβιτς Ζμάι, ο Λάζα Κόστιτς, ο Τζόρτζε Νατόσεβιτς, ο Ίλια Βούτσετιτς, ο Στέφαν Μπρανόβατσκι, ο Σ. Πάβλοβιτς, ο Τέοντορ Μάντιτς, ο Λ. Στανόγεβιτς, ο Α. Χάτζιτς, ο Κώστα Τρίβκοβιτς, ο Άρσα Πάγεβιτς και πολλοί άλλοι μετανάστες από τη Σερβία.
Μετά το συμβιβασμό του 1867 το Νόβι Σαντ ανήκε στο Βασίλειο της Ουγγαρίας, που αποτελούσε το ήμισυ της αυτοκρατορίας της Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας. Αυτή την περίοδο η πολιτική εξουγγρισμού της Ουγγρικής κυβέρνησης άλλαξε δραστικά τη δημογραφική δομή της πόλης, δηλαδή ο κυρίως Σερβικός πληθυσμός έγινε εθνολογικά μεικτός. Το 1880 το 41,2% των κατοίκων της πόλης μιλούσαν τη σερβική γλώσσα και το 25,9% την ουγγρική. Τις επόμενες δεκαετίες το ποσοστό των Σερβόφωνων μειώθηκε, ενώ ο αριθμός των Ουγγρόφωνων αυξήθηκε. Σύμφωνα με την απογραφή του 1910 η πόλη είχε 33.590 κατοίκους, εκ των οποίων 13.343 (39.72%) μιλούσαν Ουγγρικά, 11.594 (34.52%) Σερβικά, 5.918 (17.62%) Γερμανικά και 1.453 (4.33%) Σλοβακικά. Δεν είναι σαφές οι Ούγγροι ή οι Σέρβοι ήταν η μεγαλύτερη εθνοτική ομάδα στην πόλη το 1910, αφού οι διάφορες εθνοτικές ομάδες (Μπούνιεβτσι, Ρομά, Εβραίοι, άλλοι Νοτιοσλαβικοί πληθυσμοί κλπ.) ταξινομούντο στα αποτελέσματα της απογραφής σύμφωνα με τη γλώσσα που μιλούσαν[13].
Ανάλογες δημογραφικές αλλαγές παρατηρούνται και στη θρησκευτική δομή: το 1870 ο πληθυσμός του Νόβι Σαντ περιλάμβανε 8.134 Ορθόδοξους Χριστιανούς, 6.684 Καθολικούς, 1.725 Καλβινιστές, 1.343 Λουθηρανούς και άλλους[14]. Το 1910 ο πληθυσμός περιλάμβανε 13.383 Ρωμαιοκαθολικούς και 11.553 Ορθόδοξους Χριστιανούς, ενώ 3.089 δήλωσαν Λουθηρανοί, 2.751 Καλβινιστές και 2.326 Εβραίους[15]
Το Νόβι Σαντ το 1920
Γιουγκοσλαβία και Σερβία
Το Νόβι Σαντ κατά την Ουγγρική κατοχήΤο παλιό Θέατρο Ντούντζερσκι
Η Αυστροουγγρική μοναρχία λίγο πριν το τέλος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, στα τέλη Οκτωβρίου του 1918 διαλύθηκε και στις 3 Νοεμβρίου συνθηκολόγησε. Στο Νόβι Σαντ σχηματίστηκε προσωρινή Σερβική Εθνική Επιτροπή, επιφορτισμένη να αναλάβει την εξουσία και να εξασφαλίσει τη δημόσια τάξη προκειμένου να επέλθει η ομαλότητα. Στις 2 Νοεμβρίου τα μέλη της Σερβικής Εθνικής Επιτροπής συμφώνησαν να οργανώσουν την Εθνική Φρουρά και την ίδια μέρα εμφανίστηκε στους δρόμους μια νέα σοσιαλοδημοκρατική προκήρυξη με την ονομασία «Sloboda», που ανακοίνωσε την εθνική απελευθέρωση του Σερβικού λαού της Βοϊβοντίνας. Η Σερβική Εθνική Επιτροπή έστειλε τελεσίγραφο στον διοικητή των Γερμανικών στρατευμάτων στις 8 Νοεμβρίου, το αργότερο έως τις 06:00 π.μ. να εγκαταλείψουν την πόλη. Μετά την αναχώρηση και του τελευταίου Γερμανού στρατιώτη η Εθνική Φρουρά κατέλαβε όλα τα σημαντικά σημεία της πόλης, ενώ τη νύχτα μεταξύ 8 και 9 Νοεμβρίου οι εντολοδόχοι της Σερβικής Εθνικής Επιτροπής ανέλαβαν επίσημα την εξουσία στο Νόβι Σαντ από τον Ούγγρο Διοικητή. Μισή ώρα πριν από τα μεσάνυχτα η εξουσία πέρασε σε σερβικά χέρια, έτσι ώστε οι Σέρβοι του Νόβι Σαντ στην πραγματικότητα απελευθέρωσαν την πόλη τους μια ημέρα πριν από την είσοδο του Σερβικού στρατού, στις 9 Νοεμβρίου. Όταν αναφέρθηκε ότι ο Σερβικός στρατός πλησιάζει στο Νόβι Σαντ, για την υποδοχή του απεστάλησαν το πρωί περίπου 400 ιππείς, που φορούσαν παραδοσιακή στολή και έφεραν τη σερβική σημαία. Πάνω στη γέφυρα, εκ μέρους των κατοίκων του Νόβι Σαντ χαιρέτισε τον Σερβικό στρατό ο Σάβα Στοΐκοβιτς, μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Matica Srpska και παρέδωσε τη Σερβική σημαία στον διοικητή του Σερβικού στρατού, Βόϊσλαβ Μπούγκαρσκι, που είχε την τιμή να απελευθερώσει το Νόβι Σαντ.
Μετά έγιναν εκλογές σε όλες τις περιοχές της Βοϊβοντίνας (18 - 24 Νοεμβρίου), ενώ στο Νόβι Σαντ στις 25 Νοεμβρίου του 1918 συγκλήθηκε η Μεγάλη Εθνοσυνέλευση των Σέρβων, των Μπούνιεβτσι και άλλων Σλάβων του Βανάτου, της Μπάτσκα (Bačka) και Μπάρανια (Baranja), που διακήρυξε επίσημα την απόσχιση των περιοχών αυτών από την Ουγγαρία και την προσάρτηση τους στη Σερβία, και τον σχηματισμό τοπικής κυβέρνησης, του Βανάτου, της Μπάτσκα και Μπάρανια, με έδρα το Νόβι Σαντ. Στις 1 Δεκεμβρίου 1918 ανακηρύχθηκε το Βασίλειο των Σέρβων, Κροατών και Σλοβένων και έτσι το Νόβι Σαντ ενσωματώθηκε σε αυτό το νέο κράτος ως αναπόσπαστο τμήμα του Βασιλείου της Σερβίας.
Παρά το γεγονός ότι μέχρι το 1918 το Νόβι Σαντ ήταν το πολιτιστικό και πολιτικό κέντρο των Σέρβων, δεν ήταν διοικητικό κέντροκάποιας σημαντικής διοικητικής περιοχής ή επαρχίας, με την είσοδο στο νέο κράτος από 1918-1922, το Νόβι Σαντ γίνεται το διοικητικό κέντρο των περιοχών Μπανάτ (Banat), Μπάτσκα (Bačka) και Μπάρανια (Baranja) και επίσης 1929 έγινε διοικητικό κέντρο της Μπανοβίνας του Δούναβη, της νέας επαρχίας του Βασιλείου της Γιουγκοσλαβίας. Σύμφωνα με την απογραφή του 1921 το Νόβι Σαντ είχε 39.122 κατοίκους, από τους οποίους 16.293 μιλούσαν σερβικά, 12.991 ουγγρικά, 6.373 γερμανικά και 1.117 σλοβακικά κλπ.[16]
Το 1941 η Γιουγκοσλαβία υπέστη εισβολή και διαμελισμό από τις Δυνάμεις του Άξονα και το βόρειο τμήμα της, συμπεριλαμβανομένου του Νόβι Σαντ, προσαρτήθηκε στην Ουγγαρία. Κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου περίπου 5.000 πολίτες δολοφονήθηκαν και πολλοί άλλοι εκτοπίστηκαν. Κατά τις τρεις ημέρες της Σφαγής του Νόβι Σαντ (21-23 Ιανουαρίου 1942) η Ουγγρική αστυνομία σκότωσε 1.246 πολίτες, μεταξύ των οποίων περισσότεροι από 800 Εβραίοι, και έριξε τα πτώματά τους στα παγωμένα νερά του Δούναβη.
Ο συνολικός αριθμός των θανάτων της Σφαγής ήταν περίπου 2.500.[17][18] Πολίτες όλων των εθνικοτήτων - Σέρβοι, Ούγγροι, Σλοβάκοι και άλλοι - αγωνίστηκαν μαζί κατά των αρχών του Άξονα[18]. Το 1975 ολόκληρη η πόλη τιμήθηκε με τον τίτλο του Λαϊκού Ήρωα της Γιουγκοσλαβίας.
Οι Γιουγκοσλάβοι Παρτιζάνοι, από τη Σύρμια και την Μπάτσκα, εισήλθαν στην πόλη στις 23 Οκτωβρίου 1944. Στο διάστημα της στρατιωτικής διοίκησης του Βανάτου, Μπάτσκα και Μπαράνιας (17 Οκτωβρίου 1944 - 27 Ιανουαρίου 1945), οι Παρτιζάνοι σκότωσαν δεκάδες χιλιάδες, κυρίως Σέρβους θεωρούμενους αντιπάλους του νέου καθεστώτος.[19]
Το Νόβι Σαντ έγινε τμήμα της νέας Σοσιαλιστικής Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γιουγκοσλαβίας. Από το 1945 ήταν πρωτεύουσα της Βοϊβοντίνας, επαρχίας της Δημοκρατίας της Σερβίας. Η πόλη γνώρισε ταχεία εκβιομηχάνιση και ο πληθυσμός της υπερδιπλασιάστηκε στην περίοδο μεταξύ του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και της διάλυσης της Γιουγκοσλαβίας μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης.
Μετά το 1992 το Νόβι Σαντ έγινε τμήμα της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γιουγκοσλαβίας. Καταστράφηκε από τους Νατοϊκούς βομβαρδισμούς κατά τον Πόλεμο του Κοσσυφοπεδίου το 1999 και απέμεινε χωρίς καμία από τις τρεις γέφυρές του του Δούναβη (Ζέζελι, Βάραντιν και Ελευθερίας), επικοινωνίες, ύδρευση και ηλεκτρισμό. Οι οικιστικές περιοχές βομβαρδίστηκε αρκετές φορές, ενώ το διυλιστήριο πετρελαίου βομβαρδιζόταν καθημερινά, προκαλώντας σοβαρή ρύπανση και μεγάλη οικολογική καταστροφή. Το 2003 η Ο. Δ. Γιουγκοσλαβίας μετατράπηκε στην κρατική ένωση Σερβίας και Μαυροβουνίου και στη συνέχεια τα δύο αυτά κράτη διαχωρίστηκαν τον Ιούνιο του 2006 (μετά το δημοψήφισμα ανεξαρτησίας του Μαυροβουνίου τον Μάιο του 2006), κάνοντας το Νόβι Σαντ σήμερα τμήμα της Δημοκρατίας της Σερβίας.
Γεωγραφία
Το Νόβι Σαντ βρίσκεται 45°20′0″ Β, 19°51′0″ Α, στην κεντρική Βοϊβοντίνα, στη βόρεια Σερβία, στα σύνορα του Σρεμ (Срем) και της Μπάτσκα (Бачка). Η πόλη βρίσκεται στον μαίανδρο σχήματος S του ποταμού Δούναβη (από το 1.252ο έως το 1.262ο χιλιόμετρο της ροής του), που έχει πλάτος μόνο 350 μέτρα κάτω από τον βράχο του Πετροβαραντίν..[20] Τμήμα της Διώρυγας Δούναβη-Τίσα-Δούναβη αποτελεί τη βόρεια άκρη του ευρύτερου κέντρου της πόλης και ενώνεται με τον Δούναβη. Το κύριο τμήμα της πόλης βρίσκεται στην αριστερή όχθη του Δούναβη, στην περιοχή Μπάτσκα, ενώ τα μικρότερα Πετροβαραντίν και Σρέμσκα Καμένιτσα βρίσκονται στη δεξιά όχθη της περιοχής Σρεμ. Η πλευρά της Μπάτσκα βρίσκεται σε ένα από τα νότια χαμηλότερα τμήματα της Πεδιάδα της Παννονίας, ενώ η πλευρά της Φρούσκα Γκόρα (Σρεμ) είναι ένα ρηξιγενές βουνό. Οι αλλουβιακές πεδιάδες κατά μήκος του Δούναβη είναι σαφώς διαμορφωμένες, ειδικά στην αριστερή όχθη, σε μερικά σημεία 10 χιλιόμετρα από τον ποταμό. Μεγάλο μέρος του Νόβι Σαντ βρίσκεται σε ποτάμιο επίπεδο ύψωμα με υψόμετρο από 80 έως 83 μέτρα. Το βόρειο τμήμα της Φρούσκα Γκόρα αποτελείται από τεράστιες ζώνες ολίσθησης, που όμως δεν είναι ενεργές, εκτός από τη συνοικία Ρίμπνιακ (μεταξύ Σρέμσκα Καμένιτσα και Φρούριου Πετροβαραντίν).[21]
Πανοραμική άποψη του Νόβι Σαντ από το Φρούριο Πετροβαραντίν
Με τα 15 προάστια του το Νόβι Σαντ καταλαμβάνει επιφάνεια 699 τετραγωνικών χιλιομέτρων, η κυρίως πόλη με το Πετροβαράντιν και τη Σρέμσκα Καμένιτσα καταλαμβάνει επιφάνεια 129,7τετραγωνικών χιλιομέτρων, ενώ μόνη της η κυρίως πόλη καταλαμβάνει 106,2 τετραγωνικά χιλιόμετρα.[20]
Κλίμα
Το Νόβι Σαντ έχει ωκεάνιο κλίμα (Κλιματική ταξινόμηση Κέππεν: Cfb), [22] που πλησιάζει αρκετά το υγρό ηπειρωτικό κλίμα (Κλιματική ταξινόμηση Κέππεν: Dfb) με μέση θερμοκρασία Ιανουαρίου 0,2 ° C. Η πόλη έχει τέσσερις ξεχωριστές εποχές. Το φθινόπωρο είναι μεγαλύτερο από την άνοιξη, με πολύ ηλιόλουστες και ζεστές περιόδους. Ο χειμώνας δεν είναι τόσο δριμύς, με κατά μέσο όρο 22 ημέρες πλήρους παγετού και μέσο όρο 25 ημερών χιονόπτωσης. Ο Ιανουάριος είναι ο πιο κρύος μήνας, με μέση θερμοκρασία -1,9 ° C. Η άνοιξη είναι συνήθως μικρή και βροχερή, ενώ το καλοκαίρι αρχίζει απότομα. Η ψυχρότερη θερμοκρασία που σημειώθηκε ποτέ στο Νόβι Σαντ -30,7 ° C στις 24 Ιανουαρίου 196. και η θερμότερη 41,6 ° C στις 24 Ιουλίου 2007.
Ο ανατολικο-νοτιοανατολικός άνεμος Kόσαβα, που φυσάει από τα Καρπάθια και φέρνει καθαρό και ξηρό καιρό, είναι χαρακτηριστικό του τοπικού κλίματος. Φυσάει κυρίως το φθινόπωρο και τον χειμώνα, επί 2-3 ημέρες. Η μέση ταχύτητά του είναι 25 έως 43 χιλιόμετρα ανά ώρα, αλλά ορισμένες ριπές μπορούν να φτάσουν τα 130. Τον χειμώνα, που συνοδεύεται από χιονοθύελλες, μπορεί να προκαλέσει χιονοστιβάδες.
Το κάστρο του Πετροβαραντίν
Κλιματικά δεδομένα Ρίμσκι Σάντσεβι, Novi Sad (1981–2010, ακρότατα 1948–σήμερα)
Το Νόβι Σαντ είναι μια τυπική Κεντροευρωπαϊκή πόλη από την άποψη της αρχιτεκτονικής της. Υπάρχουν μόνο λίγα κτίρια που χρονολογούνται πριν από τον 19ο αιώνα. Η πόλη καταστράφηκε σχεδόν εντελώς κατά τη διάρκεια της επανάστασης του 1848/1849, επομένως η αρχιτεκτονική του 19ου αιώνα κυριαρχεί στο κέντρο της πόλης. Μικρά παλαιότερα σπίτια περιβάλλουν το κέντρο της πόλης, αλλά τώρα αντικαθίστανται από σύγχρονα πολυώροφα κτίρια.
Κατά τη διάρκεια της σοσιαλιστικής περιόδου δημιουργήθηκαν νέα οικοδομικά τετράγωνα με μεγάλους δρόμους και πολυώροφα κτίρια γύρω από τον πυρήνα της πόλης. Ωστόσο δεν ανεγέρθηκαν πολλά πολυώροφα κτίρια κομμουνιστικού ρυθμού. Ο συνολικός αριθμός των πολυκατοικιών, με δέκα ή περισσότερους ορόφους, παρέμεινε περίπου 50, ενώ οι υπόλοιπες έχουν συνήθως τρεις έως έξι ορόφους. Το 1962-64 μια νέα λεωφόρος, σήμερα αποκαλούμενη Bulevar oslobođenja, διανοίχθηκε στις παλαιότερες συνοικίες, δημιουργώντας βασικές γραμμές επικοινωνίας. Αρκετές άλλες λεωφόροι κατασκευάσθηκαν στη συνέχεια με παρόμοιο τρόπο, δημιουργώντας ένα ορθογώνιο δίκτυο που αντικατέστησε την κυρίως ακτινωτή δομή της παλιάς πόλης. Οι παρεμβάσεις αυτές άνοιξαν τον δρόμο για μια σχετικά απρόσκοπτη ανάπτυξη της πόλης, σχεδόν τριπλασιάζοντας τον πληθυσμό από τη δεκαετία του 1950. Παρά την τεράστια αύξηση της ιδιοκτησίας αυτοκινήτων η κυκλοφοριακή συμφόρηση εξακολουθεί να είναι σχετικά ήπια, εκτός από μερικές μεγάλες αρτηρίες.
Συνοικίες
Το Νόβι Σαντ διαιρείται σε δύο δήμους: το κυρίως Νόβι Σαντ και το ΠετροβαραντίνΣτάρι Γκραντ, κέντροΗ πόλη το ηλιοβασίλεμα
Ορισμένες από τις παλαιότερες συνοικίες της πόλης είναι το Στάρι Γκραντ (Παλιά Πόλη), το Ροτκβάριγια, το Πόντμπαρα και το Σαλάικα. Οι περιοχές Σρέμσκα Καμένιτσα και το Πετροβαραντίν, που βρίσκονται στη δεξιά όχθη του Δούναβη, ήταν ξεχωριστές πόλεις στο παρελθόν, αλλά σήμερα ανήκουν στην αστική περιοχή του Νόβι Σαντ. Το Λίμαν και το Nόβο Νάσελιε είναι συνοικίες που δημιουργήθηκαν τις δεκαετίες του 1960, του 1970 και του 1980, με μοντέρνα κτίρια και ευρείες λεωφόρους. (Το Λίμαν χωρίστηκε σε τέσσερα τμήματα, αριθμημένα I-IV.)
Ο νέες συνοικίες, όπως το Λίμαν, το Ντετελίναρα και το Nόβο Νάσελιε, προέκυψαν από τα χωράφια και τα δάση γύρω από την πόλη. Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ψηλές πολυκατοικίες κατασκευάστηκαν για να στεγάσουν την τεράστια εισροή ανθρώπων που εγκατέλειπαν την ύπαιθρο. Πολλά παλιά σπίτια στο κέντρο της πόλης, στις συνοικίες Ροτκβάριγια και Μπούλεβαρ, κατεδαφίστηκαν τη δεκαετία του 1950 και του 1960, για να αντικατασταθούν από πολυώροφα κτίρια. Δεδομένου ότι η πόλη έχει βιώσει μια μεγάλη κατασκευαστική έκρηξη τα τελευταία 10 χρόνια, ορισμένες συνοικίες όπως η Γκρμπάβιτσα έχουν μεταμορφωθεί εντελώς.
Φρούριο ΠετροβαραντίνΦρούριο Πετροβαραντίν
Οι γειτονιές με μονοκατοικίες βρίσκονται κυρίως μακριά από το κέντρο της πόλης. Το Tέλεπ, που βρίσκεται στα νοτιοδυτικά, και η Κλίσα, στα βόρεια, είναι οι παλαιότερες τέτοιες περιοχές. Το Αντιτσε και το Βέτερνικ, που βρίσκονται δυτικά της περιοχής του κέντρου της πόλης, έχουν επεκταθεί σημαντικά τα τελευταία 15 χρόνια, εν μέρει λόγω της εισροής Σέρβων προσφύγων λόγω των Γιουγκοσλαβικών πολέμων.
Προάστια
Ενώ οι αστικοί δήμοι του Νόβι Σαντ (Νόβι Σαντ, Πετροβαραντίν και Σρέμσκα Καμένιτσα) έχουν συνολικό πληθυσμό περίπου 277.000, οι προαστιακές περιοχές τους έχουν περίπου 65.000 κατοίκους. Περίπου 23,7% του συνολικού πληθυσμού της πόλης κατοικεί στα προάστια, τα οποία αποτελούνται από 12 οικισμούς και μία πόλη[3]. Οι περισσότεροι ζουν στα δυτικά στο Φούτογκ (20.000) και στο Βέτερνικ (17.000), που έχουν αναπτυχθεί τα τελευταία χρόνια, ειδικά κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1990, και έχουν συγχωνευθεί με την πόλη.
Προάστια όπως το Φούτογκ είναι επίσημα χαρακτηρισμένα ως "αστικοί οικισμοί" (πόλεις), ενώ άλλα προάστια θεωρούνται ως "αγροτικοί" (χωριά). Τα Λέντιντσι, Στάρι Λέντιντσι και Μπούκοβατς είναι όλα χωριά που βρίσκονται στις πλαγιές της Φρούσκα Γκόρα, και τα τελευταία δύο έχουν μόνο ένα ασφαλτοστρωμένο δρόμο. Το Στάρι Λέντιντσι είναι το πιο απομονωμένο και με μικρότερο πληθυσμό χωριό, που ανήκει στις προαστιακές περιοχές του Νόβι Σαντ.
Οι πόλεις και τα χωριά των παρακείμενων δήμων Σρέμσκι Καρλόβτσι, Tέμεριν και Μπέοτσιν, μοιράζονται το ίδιο σύστημα δημόσιων συγκοινωνιών και συνδέονται οικονομικά με το Νόβι Σαντ.
Το Νόβι Σαντ είναι η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Σερβίας (μετά το (Βελιγράδι) και η μεγαλύτερη πόλη της Βοϊβοντίνα. Από την ίδρυσή της ο πληθυσμός της πόλης αυξάνεται συνεχώς. Σύμφωνα με την απογραφή του 1991 το 56,2% των ανθρώπων που μετοίκησαν στο Νόβι Σαντ από το 1961 έως το 1991 ήταν από τη Βοϊβοντίνα, το 11,7% από την υπόλοιπη Σερβία και το 15,3% προέρχονταν από τη Βοσνία και Ερζεγοβίνη.
Τις δεκαετίες του 1990 και του 2000 η πόλη γνώρισε σημαντική πληθυσμιακή αύξηση. Σύμφωνα με την απογραφή του 2011[2]ο πληθυσμός της πόλης ήταν 250.439, ενώ στην αστική περιοχή (συμπεριλαμβανομένων των παρακείμενων οικισμών Πετροβαραντίν, Σρέμσκα Καμένιτσα, Βέτερνικ και Φούτογκ) κατοικούσαν 277.522 κάτοικοι. Η μητροπολιτική περιοχή, που περιλαμβάνει τα εδάφη εντός των διοικητικών ορίων της πόλης, είχε 341.625 κατοίκους.[3]
Εθνοτικές ομάδες
Η εθνοτική σύνθεση στη διοικητική περιοχή της πόλης (στις τρεις τελευταίες απογραφές):
Η Δέσποινα των Χιονιών, το μεγαλύτερο προσκύνημα της Παναγίας στη Σερβία
Εκκλησία του Αγίου Γεωργίου
Πολιτικά
Δημαρχείο του Νόβι Σαντ
Το Νόβι Σαντ είναι το διοικητικό κέντρο της Αυτόνομης Επαρχίας της Βοϊβοντίνας και, ως εκ τούτου, στεγάζει την Κυβέρνηση και την Επαρχιακή Συνέλευση της Βοϊβοντίνας.
Τα διοικητικά όργανα της πόλης περιλαμβάνουν το δημοτικό συμβούλιο ως αντιπροσωπευτικό όργανο, καθώς και τον δήμαρχο και την κυβέρνηση της πόλης, που ορίζει τα εκτελεστικά όργανα. Ο δήμαρχος και τα μέλη του δημοτικού συμβουλίου επιλέγονται μέσω άμεσων εκλογών. Το δημοτικό συμβούλιο είναι 78μελές, ενώ η κυβέρνηση 11μελής. Ο δήμαρχος και τα μέλη του δημοτικού συμβουλίου εκλέγονται για τετραετή θητεία. Η κυβέρνηση της πόλης εκλέγεται από το δημοτικό συμβούλιο κατόπιν προτάσεως του δημάρχου.
Από τις εκλογές του 2012 δήμαρχος του Νόβι Σαντ αναδείχθηκε ο Mίλος Βούτσεβιτς του Σερβικού Προοδευτικού Κόμματος. Το κόμμα του διαθέτει την πλειοψηφία των εδρών στο δημοτικό συμβούλιο, όπου εκπροσωπούνται επίσης το Σοσιαλιστικό Κόμμα της Σερβίας, το Δημοκρατικό Κόμμα της Σερβίας, καθώς και άλλα κόμματα και ομάδες.
Η πόλη του Νόβι Σαντ χωρίζεται σε 46 τοπικές κοινότητες μέσα σε δύο δήμους, το Νόβι Σαντ και το Πετροβαραντίν, που χωρίζονται από τον ποταμό Δούναβη.
Εμβλημα
Το σχέδιο αποτελείται από τρεις λευκούς πύργους τοποθετημένους στο κέντρο, με φόντο γαλάζιο ουρανό. Ένα λευκό περιστέρι που κρατά ένα κλαδί ελιάς πετά πάνω από το μεγαλύτερο μεσαίο πύργο. Και οι τρεις πύργοι έχουν στέγες με απολήξεις, καθώς και ανοικτά παράθυρα και κλειστές πύλες. Κάτω από τους πύργους βρίσκεται πράσινο φόντο, με μια κυματιστή λευκή γραμμή που απεικονίζει τον ποταμό Δούναβη.
Δημοτικές εορτές
1 Φεβρουαρίου
Την ημέρα αυτή, το 1748, το Νόβι Σαντ απέκτησε το καθεστώς της "ελεύθερης βασιλικής πόλης".
23 Οκτωβρίου
Δυνάμεις παρτιζάνων από το Σρεμ και την Μπάτσκα μπήκαν στην πόλη και την απελευθέρωσαν την ημέρα αυτή, το 1944.
9 Νοεμβρίου
Στρατεύματα του Βασιλείου της Σερβίας μπήκαν στην πόλη την ημέρα αυτή, το 1918, υπό τον διοικητή Πέταρ Μπόγιοβιτς.
Το Νόβι Σαντ είναι το οικονομικό κέντρο της Βοϊβοντίνας και η πιο εύφορη γεωργική περιοχή της Σερβίας. Η πόλη αποτελεί επίσης ένα από τα μεγαλύτερα οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα της Σερβίας.
Το Νόβι Σαντ ήταν ανέκαθεν αναπτυγμένη πόλη στην πρώην Γιουγκοσλαβία. Το 1981 το κατά κεφαλήν ΑΕΠ του ήταν το 172% του μέσου όρου της Γιουγκοσλαβίας[28]. Κατά τη δεκαετία του 1990 η πόλη, όπως και η υπόλοιπη Σερβία, επλήγη σοβαρά από την επιβολή διεθνούς εμπορικού αποκλεισμού (εμπάργκο) και υπερπληθωρισμό του γιουγκοσλαβικού δηναρίου. Το εμπάργκο, μαζί με την οικονομική κακοδιαχείριση, οδήγησε σε αποσύνθεση ή κατάρρευση άλλοτε σημαντικών βιομηχανικών συγκροτημάτων, όπως η Novkabel (βιομηχανία ηλεκτρικών καλωδίων), η Pobeda (βιομηχανία μετάλλων), η Jugoalat (εργαλεία), η Albus και η HINS (χημική βιομηχανία). Ουσιαστικά οι μόνες βιώσιμες μεγάλες εγκαταστάσεις που διατηρούνται σήμερα είναι τα διυλιστήρια πετρελαίου, που βρίσκεται βορειοανατολικά της πόλης, και το ατμοηλεκτρικό εργοστάσιο.
Πετρελαϊκή Βιομηχανία της Σερβίας
Συνεδριακό Κέντρο της Εκθεσης του Νόβι Σαντ
Κέντρο Λεωφόρου Αλεξάνταρ
Η οικονομία του Νόβι Σαντ έχει ανακάμψει σε μεγάλο βαθμό από την περίοδο εκείνη και αναπτύσσεται έντονα από το 2001, μετατοπίζοντας το κέντρο βάρους της από τη βιομηχανία στον τριτογενή τομέα. Οι διαδικασίες ιδιωτικοποίησης κρατικών και κοινωνικών επιχειρήσεων, καθώς και ισχυρά ιδιωτικά κίνητρα, αύξησαν το μερίδιο των ιδιωτικών εταιρειών σε ποσοστό άνω του 95% στην περιοχή, με τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις να κυριαρχούν στην οικονομική ανάπτυξη της πόλης.
Η σημασία του Νόβι Σαντ ως χρηματοπιστωτικού κέντρου αποδεικνύεται από το ότι είναι έδρα της εθνικής έδρας πολλών τραπεζών όπως η Erste Bank, η OTP banka και η Crédit Agricole [34] καθώς και της τρίτης μεγαλύτερης ασφαλιστικής εταιρείας της Σερβίας, DDOR Novi Sad. Επιπλέον η πόλη είναι έδρα μεγάλων ενεργειακών εταιρειών, όπως η πετρελαϊκή εταιρεία Naftna Industrija Srbije (Πετρελαϊκή Βιομηχανία της Σερβίας) και η εταιρεία αερίου Srbijagas. Είναι επίσης η έδρα της αγοράς σιταριού.
Το Νόβι Σαντ είναι επίσης αναπτυσσόμενο κέντρο τεχνολογίας πληροφοριών της Σερβίας, δεύτερο μόνο μετά το Βελιγράδι.
Πολιτισμός
Η Matica srpska είναι το παλαιότερο πολιτιστικό-επιστημονικό ίδρυμα της Σερβίας
Τον 19ο και τον 20ό αιώνα το Νόβι Σαντ ήταν πρωτεύουσα του Σερβικού πολιτισμού, κερδίζοντας το προσωνύμιο Σερβική Αθήνα. Κατά την περίοδο αυτή σχεδόν κάθε Σέρβος μυθιστοριογράφος, ποιητής, νομομαθής και εκδότης είχε ζήσει ή εργαστεί στο Νόβι Σαντ κάποιο διάστημα της σταδιοδρομίας του. Κάποιοι από αυτούς τους εργάτες του πολιτισμού ήταν, μεταξύ άλλων, ο Βουκ Στεφάνοβιτς Κάρατζιτς, ο Mίκα Αντιτς και ο Τζούρα Γιάκσιτς. Η Matica srpska, το παλαιότερο πολιτιστικό-επιστημονικό ίδρυμα της Σερβία, μεταφέρθηκε από τη Βουδαπέστη στο Νόβι Σαντ το 1864 και σήμερα περιέχει τη δεύτερη μεγαλύτερη βιβλιοθήκη της χώρας, τη Βιβλιοθήκη της Matica srpska, με πάνω από 3,5 εκατομμύρια τόμους. Το Εθνικό Θέατρο της Σερβίας, το παλαιότερο επαγγελματικό θέατρο των Νότιων Σλάβων, ιδρύθηκε στο Νόβι Σαντ το 1861.
Το Εθνικό Θέατρο της Σερβίας
Σήμερα το Νόβι Σαντ είναι το δεύτερο μεγαλύτερο πολιτιστικό κέντρο της Σερβίας, μετά το Βελιγράδι. Οι δημοτικοί άρχοντες έχουν κάνει την πόλη πιο ελκυστική με πολυάριθμες πολιτιστικές εκδηλώσεις και συναυλίες μουσικής. Από το 2000 το Νόβι Σαντ φιλοξενεί το φεστιβάλ EXIT, ένα από τα μεγαλύτερα καλοκαιρινά φεστιβάλ μουσικής στην Ευρώπη. Άλλες σημαντικές πολιτιστικές εκδηλώσεις περιλαμβάνουν το θεατρικό φεστιβάλ Sterijino pozorje, το Παιδικό Φεστιβάλ Zmaj, το Διεθνές Λογοτεχνικό Φεστιβάλ του Νόβι Σαντ, το Φεστιβάλ Τζαζ του Νόβι Σαντ και πολλά άλλα..[29] Το Νόβι Σαντ φιλοξενεί επίσης μια επίδειξη μόδας δύο φορές τον χρόνο, προσελκύοντας ντόπιους και ξένους σχεδιαστές. Με το όνομα Εβδομάδα Μόδας της Σερβίας, η εκδήλωση παρουσιάζει επίσης έργα καλλιτεχνών, μουσικών, διακοσμητών εσωτερικών χώρων, ειδικών πολυμέσων και αρχιτεκτόνων[30].
Εκτός από το Εθνικό Θέατρο της Σερβίας ξεχωρίζουν το Θέατρο του Νόβι Σαντ, το Νεανικό Θέατρο και το Πολιτιστικό Κέντρο του Νόβι Σαντ. Η Συναγωγή του Νόβι Σαντ φιλοξενεί επίσης πολλές πολιτιστικές εκδηλώσεις. Άλλα πολιτιστικά ιδρύματα περιλαμβάνουν το Παράρτημα της Σερβικής Ακαδημίας Επιστημών και Τεχνών, τη Βιβλιοθήκη της Matica Srpska, τη Δημοτική Βιβλιοθήκη του Νόβι Σαντ και το Azbukum (κέντρο Σερβικής γλώσσας και πολιτισμού). Η πόλη φιλοξενεί επίσης το Αρχείο της Βοϊβοντίνας, που έχει συγκεντρώσει πολλά έγγραφα από την περιοχή της Βοϊβοντίνας που χρονολογούνται από το 1565 και μετά.
Το Νόβι Σαντ έχει πολλούς συλλόγους λαϊκών τραγουδιών, που είναι γνωστοί ως kulturno-umetničko društvo ή KUD. Οι πιο γνωστοί σύλλογοι της πόλης είναι οι: KUD Svetozar Marković, AKUD Sonja Marinković, SKUD Željezničar, FA Vila και η παλαιότερη SZPD Neven, που ιδρύθηκε το 1892.
Οι εθνικές μειονότητες εκφράζουν τις δικές τους παραδόσεις, τη λαογραφία και τα τραγούδια τους μέσα από διάφορους συλλόγους όπως ο Ουγγρικός MKUD Petőfi Sándor, ο Σλοβακικός SKUD Pavel Jozef Šafárik και ο Ρουθηνικός RKC Novi Sad.
Το Μουσείο της Βοϊβοντίνας είναι μουσείο τεχνών και φυσικής ιστορίας
Μουσεία
Η πόλη έχει πολλά μουσεία και πινακοθήκες, τόσο δημόσια όσο και ιδιωτικά. Το πιο γνωστό ίδρυμα της πόλης είναι το Μουσείο της Βοϊβοντίνας, πουιδρύθηκε το 1847 και στεγάζει μια μόνιμη συλλογή του Σερβικού πολιτισμού και της ζωής στη Βοϊβοντίνα από την αρχαιότητα. Το Μουσείο του Νόβι Σαντ, που βρίσκεται στο φρούριο Πετροβαραντίν, διαθέτει μόνιμη συλλογή με την ιστορία του παλιού φρουρίου.
Η Πινακοθήκη της Matica Srpska είναι ο μεγαλύτερος εκθεσιακός χώρος στην πόλη, με δύο πινακοθήκες στο κέντρο της πόλης. Άλλα μουσεία είναι η Πινακοθήκη Καλών Τεχνών - Συλλογή-Δωρεά του Ράικο Μάμουζιτς και η Αναμνηστική Συλλογή Πάβλε Μπέλιανσκι, με μία από τις πιο εκτενείς συλλογές Σερβικής τέχνης από τη δεκαετία του 1900 έως εκείνη του 1970.
Εκπαίδευση
Το Νόβι Σαντ είναι ένα από τα σημαντικότερα κέντρα ανώτατης εκπαίδευσης και έρευνας στη Σερβία, με τέσσερα πανεπιστήμια συνολικά και πολυάριθμα επαγγελματικά, τεχνικά και ιδιωτικά κολέγια και ερευνητικά ιδρύματα, συμπεριλαμβανομένης μιας νομικής σχολής[31]. Το μεγαλύτερο εκπαιδευτικό ίδρυμα της πόλης είναι το δημόσιο Πανεπιστήμιο του Νόβι Σαντ, που ιδρύθηκε το 1960. Το 2012 είχε 14 σχολές, 9 από τις οποίες βρίσκονται στην κεντρική πανεπιστημιούπολη. Παρακολουθείται από περισσότερους από 50.000 φοιτητές και έχει συνολικά προσωπικό περίπου 5.000[32].
Στην πόλη βρίσκονται επίσης δύο ιδιωτικά πανεπιστήμια.[33][34] Άλλα εκπαιδευτικά ιδρύματα είναι το Ανοικτό Πανεπιστήμιο του Νόβι Σαντ, που παρέχουν επαγγελματικά μαθήματα στην εκπαίδευση ενηλίκων και η Προτεσταντική Θεολογική Σχολή.
Όσον αφορά την πρωτοβάθμια και τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση υπάρχουν 36 δημοτικά σχολεία (33 γενικά και 3 ειδικά) με περίπου 26.000 μαθητές [42]. Το σύστημα δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης αποτελείται από 11 επαγγελματικά σχολεία και 4 γυμνάσια με σχεδόν 18.000 μαθητές.[35]
Toυρισμός
Το Φρούριο Πετροβαραντίν κατά τη διάρκεια του φεστιβάλ Exit.
Από το 2000 ο αριθμός των τουριστών που επισκέπτονται το Νόβι Σαντ αυξάνεται σταθερά κάθε χρόνο. Κατά τη διάρκεια του ετήσιου μουσικού φεστιβάλ EXIT τον Ιούλιο η πόλη είναι γεμάτη από νέους από όλη την Ευρώπη. Το 2017 πάνω από 200.000 επισκέπτες από 60 χώρες ήρθαν στο φεστιβάλ, παρακολουθώντας περίπου 35 συναυλίες.[36][37] Άλλες εκδηλώσεις περιλαμβάνουν εκθέσεις και συνέδρια που διοργανώνονται από την Έκθεση του Νόβι Σαντ, τοπική εταιρεία, που φέρνουν στην πόλη πολλούς επιχειρηματίες και επενδυτές. Κάθε Μάιο το Νόβι Σαντ φιλοξενεί τη μεγαλύτερη γεωργική έκθεση στην περιοχή, που το 2005 προσέλκυσε 600.000 επισκέπτες.[38] Το τουριστικό λιμάνι, κοντά στη Γέφυρα Βάραντιν στο κέντρο της πόλης, υποδέχεται κρουαζιερόπλοια από όλη την Ευρώπη που ταξιδεύουν στον ποταμό Δούναβη.
Το πιο γνωστό μνημείο στο Νόβι Σαντ είναι το Φρούριο Πετροβαραντίν, που δεσπόζει στον ορίζοντα και προσφέρει επίσης γραφική θέα της πόλης. Η γειτονική ιστορική συνοικία του Στάρι Γκραντ διαθέτει πολλά μνημεία, μουσεία, καφέ, εστιατόρια και καταστήματα. Σε μικρή απόσταση είναι και το Εθνικό Πάρκο Φρούσκα Γκόρα, περίπου 20χλμ.από το κέντρο της πόλης.
Κουζίνα
Στο Νόβι Σαντ μπορεί να βρει κανείς τυπικό σερβικό φαγητό, όπως τα παραδοσιακά πιάτα τσέβαπι, μπούρεκ, καϊμάκ, κίσελι κούπους, κίφλιτσε και πάσουλι, καθώς και πιάτα με ψάρι, τοπικά τυριά και αλλαντικά.[39] Τα εστιατόρια και τα αγροκτήματα προσφέρουν φρέσκα προϊόντα από τους ντόπιους αγρότες και επίσης τοπικά κρασιά από τα οινοποιεία της Φρούσκα Γκόρα.[39][40]. Υπάρχουν σύγχρονες εναλλακτικές λύσεις σε ορισμένα από τα κορυφαία εστιατόρια της πόλης, που προσφέρουν παραδοσιακές τροφές με σύγχρονη άποψη.[41][42] Τα ζαχαροπλαστεία σερβίρουν τοπικές σπεσιαλιτέ, όπως κέικ με στρώσεις από αλεσμένους ξηρούς καρπούς και κρέμα, που αναφέρονται στη Σερβία ως "τόρτα". Τα επιδόρπια περιλαμβάνουν συχνά και σμέουρα, μία από τις μεγαλύτερες εξαγωγές της περιοχής, ενώ η ιστορική Οδός Ντούναβσκα έχει πολλά παντοπωλεία.[43][44]
Μεσα Μαζικής ενημέρωσης
Το Νόβι Σαντ έχει μία μεγάλη ημερήσια εφημερίδα, την Dnevnik, και μεταξύ των περιοδικών ξεχωρίζει το μηνιαίο Vojvodjanski magazin. Η πόλη είναι επίσης έδρα του περιφερειακού δημόσιου ραδιοτηλεοπτικού οργανισμού Ραδιοτηλεόραση της Βοϊβοντίνα (RTV) και του δημοτικού Novosadska televizija[45], καθώς και μερικών ιδιωτικών τηλεοπτικών σταθμών, όπως οι Kanal 9,[46]Panonija[47] και RTV Most.[48] Σημαντικοί τοπικοί ιδιωτικοί ραδιοφωνικοί σταθμοί είναι οι AS FM και Radio 021.[49]
Το Νόβι Σαντ είναι γνωστό και ως εκδοτικό κέντρο. Οι σημαντικότεροι εκδοτικοί οίκοι είναι οι Matica srpska, Stilos και Prometej. Γνωστά λογοτεχνικά και καλλιτεχνικά περιοδικά είναι το Letopis Matice srpske, το παλαιότερο σερβικό περιοδικό, το Polja[50], που εκδίδεται από το Πολιτιστικό Κέντρο του Νόβι Σαντ και το Zlatna greda, που εκδίδεται από την Ένωση Συγγραφέων της Βοϊβοντίνας.[51].
Αθλητισμός
Αθλητικό Κέντρο SPENS
Ιδρυθείς το 1790 ο "Δημοτικός Σύλλογος Σκοποβολής" έγινε ο πρώτος αθλητικός οργανισμός στο Νόβι Σαντ. Ευρύτερο ενδιαφέρον για αγωνιστικά αθλήματα αναπτύχθηκε μετά την ίδρυση του Δημοτικού Συλλόγου Φυσικής Αγωγής το 1959 και όταν κατασκευάστηκε το Αθλητικό Κέντρο SPENS το 1981. Σήμερα δραστηριοποιούνται στο Νόβι Σαντ περίπου 220 αθλητικοί σύλλογοι.
Τα επαγγελματικά αθλήματα στο Νόβι Σαντ περιστρέφονται κυρίως γύρω από το πολλών αθλημάτων σύλλογο Βοϊβοντίνα. Έχοντας κερδίσει δύο πρωταθλήματα το 1966 και το 1989, ο ποδοσφαιρικός σύλλογος ΦΚ Βοϊβοντίνα αποτελεί την 3η καλύτερη ομάδα όλων των εποχών στη Σερβία, μετά τους δύο αντιπάλους της του Βελιγραδίου, Ερυθρό Αστέρα και Παρτιζάν. Με 13 τίτλους πρωταθλήματος η ΟΚ Βοϊβοντίνα είναι η κορυφαία ομάδα βόλεϊ της χώρας. Όσον αφορά το χάντμπολ η ΡΚ Βοϊβοντίνα είναι η σημερινή πρωταθλήτρια.
Στην πόλη διεξάγονται πολλές εθνικές και διεθνείς διοργανώσεις. Το Νόβι Σαντ φιλοξένησε το Ευρωπαϊκό και Παγκόσμιο Πρωτάθλημα πινγκ-πονγκ το 1981 [52] και την 29η Σκακιστική Ολυμπιάδα το 1990. Διοργάνωσε επίσης το Ευρωπαϊκό και το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα σάμπο, το Βαλκανικό και Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα τζούντο, τον τελικό του 1987 του Κύπελλου Σαπόρτα στο Ευρωπαϊκό μπάσκετ,[52][53] και την τελική φάση του Ευρωπαϊκού κυπέλλου βόλεϊ.[52][54] Επιπλέον το Νόβι Σαντ συνφιλοξένησε το Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Μπάσκετ του 2005, καθώς και αγώνες του Παγκόσμιου Πρωταθλήματος Βόλεϊ του 2017. [59] [61] Το έτος 2018 η πόλη φιλοξένησε το Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Ξιφασκίας και το Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Καράτε[52][54][55][56]
Στην πόλη διεξάγονται επίσης παραδοσιακές αθλητικές εκδηλώσεις όπως ο μαραθώνιος του Νόβι Σαντ, διεθνείς αγώνες κολύμβησης και πολλά άλλες. Το πρώτο ποδηλατικό "Κύπελλο Φρουρίου Πετροβαραντίν" έλαβε χώρα το 2018 και ήταν h πρώτη διοργάνωση ορεινής ποδηλασίας που διεξήχθη στη Σερβία[57].
Οι κάτοικοι του Νόβι Σαντ ασχολούνται με ένα ευρύ φάσμα ψυχαγωγικών δραστηριοτήτων. Όσον αφορά τα ομαδικά αθλήματα το ποδόσφαιρο και το μπάσκετ έχουν τον μεγαλύτερο αριθμό συμμετεχόντων. Η ποδηλασία είναι επίσης δημοφιλής λόγω του επίπεδου εδάφους της πόλης και του εκτεταμένου ορεινού δικτύου, που βρίσκεται στη γειτονική ορεινή Φρούσκα Γκόρα. Εκατοντάδες ποδηλάτες κυκλοφορούν καθημερινά στους δρόμους και τους ποδηλατόδρομους και τις ποδηλατικές διαδρομές.
Η εγγύτητα του Εθνικού Πάρκου Φρούσκα Γκόρα προσελκύει εκεί πολλούς κατοίκους της πόλης τα Σαββατοκύριακα. Απολαμβάνουν τα πολλά πεζοπορικά μονοπάτια, τα εστιατόρια και τα μοναστήρια που βρίσκονται μέσα και γύρω από την ορεινή περιοχή. Το πρώτο Σαββατοκύριακο κάθε Μαίου ο «Μαραθώνιος της Φρούσκα Γκόρα» επιτρέπει στους πεζοπόρους, τους δρομείς και τους ποδηλάτες να επωφεληθούν από τα πολλά πεζοπορικά μονοπάτια.[58] Τους καλοκαιρινούς μήνες πολίτες από το Νόβι Σαντ επισκέπτονται τη λίμνη Λέντιντσι στα πεζοπορικά μονοπάτια, καθώς και τις πολλές παραλίες που βρίσκονται κατά μήκος του Δούναβη, με μεγαλύτερη τη Στρταντ στη συνοικία Λίμαν. Υπάρχουν επίσης αρκετές μαρίνες αναψυχής κατά μήκος του ποταμού.
Μεταφορές
Ο κεντρικός σιδηροδρομικός σταθμός του Νόβι ΣαντΓέφυρα Ελευθερίας
Το Νόβι Σαντ βρίσκεται στον κλάδο Β του Πανευρωπαϊκού Διαδρόμου X. Ο αυτοκινητόδρομος Α1 συνδέει την πόλη με τη Σουμπότιτσα στα βόρεια και το Βελιγράδι προς νότο. Ακολουθεί την ίδια διαδρομή με τον σιδηρόδρομο Βουδαπέστη-Βελιγράδι, που το συνδέει με μεγάλες ευρωπαϊκές πόλεις. Το Νόβι Σαντ συνδέεται με το Ζρένιανιν και την Τιμισοάρα στα βορειοδυτικά και τη Ρούμα προς νότο με περιφερειακή οδό, που υπάρχουν μακροπρόθεσμα σχέδια για την αναβάθμιση του σε αυτοκινητόδρομο, με σήραγγα κάτω από τη Φρούσκα Γκόρα που θα παρακάμψει το ορεινό πέρασμα Ιρισκι Βένατς[59][60]
Το Νόβι Σαντ δεν διαθέτει επί του παρόντος το δικό του πολιτικό αεροδρόμιο. Η πόλη απέχει περίπου μία ώρα με το αυτοκίνητο από το Αεροδρόμιο Νίκολα Τέσλα του Βελιγραδίου, που τη συνδέει με τις πρωτεύουσες της Ευρώπης. Το μικρό Αεροδρόμιο Τσένεϊ βόρεια της πόλης χρησιμοποιείται για αθλητικούς και γεωργικούς σκοπούς. Υπάρχουν σχέδια να αναβαθμιστεί για να εξυπηρετεί μεταφορά φορτίων και μικρής κλίμακας δημόσιες συγκοινωνίες[61], αλλά χωρίς βεβαιότητα.
Τέσσερις γέφυρες διασχίζουν τον Δούναβη στο Νόβι Σαντ: Η γέφυρα Ελευθερίας (Μοστ Σλόμποντε) συνδέει τη Σρέμσκα Καμένιτσα με την πόλη. Η Γέφυρα Βάραντιν (Μοστ Βαράντινσκι) και η Γέφυρα Ζέζελι (Ζέζελιεβ μοστ), συνδέουν το Πετροβαραντίν με το κέντρο της πόλης, μαζί με την προσωρινή Οδική-Σιδηροδρομική Γέφυρα, που κατασκευάστηκε το 2000 και χρησιμοποιείται κυρίως ως σιδηροδρομική και για την κυκλοφορία βαρέων φορτηγών. Τέσσερις γέφυρες διασχίζουν τη διώρυγα Δούναβη-Τίσα-Δούναβη, βόρεια του κέντρου της πόλης.
Το κύριο σύστημα δημόσιων συγκοινωνιών στο Νόβι Σαντ αποτελείται από λεωφορειακές γραμμές. Υπάρχουν είκοσι μία αστικές γραμμές και είκοσι εννέα προαστιακές. Τις διαχειρίζεται η JGSP Novi Sad, με τον κεντρικό σταθμό των λεωφορείων στο βόρειο άκρο της Λεωφόρου Απελευθέρωσης, δίπλα στον σιδηροδρομικό σταθμό. Επιπλέον υπάρχουν πολυάριθμες εταιρείες ταξί που εξυπηρετούν την πόλη. Η πόλη είχε σύστημα τραμ, που καταργήθηκε το 1958.
Διεθνής συνεργασία
Το Νόβι Σαντ έχει σχέσεις με αρκετές πόλεις. Ένας από τους κύριους δρόμους στο κέντρο της πόλης έχει το όνομα της Μόντενα της Ιταλίας και αντίστοιχα η Μόντενα έχει ονομάσει ένα πάρκο στο κέντρο της πόλης Parco di Piazza d'Armi Novi Sad. Η Γέφυρα Φιλίας Νόβι Σαντ στο Νόριτς του Ηνωμένου Βασιλείου ονομάστηκε επίσης προς τιμή του Νόβι Σαντ. Αδελφοποιημένες πόλεις είναι:
Σβέτοζαρ Μίλετιτς (1826-1901)Ανδριάντας του Γιόβαν Γιοβάνοβιτς Ζμάι στο Νόβι Σαντ
Ακολουθεί κατάλογος σημαντικών πολιτών του Νόβι Σαντ (γεννημένων καθώς και μόνιμων ή / και προσωρινών κατοίκων).
Τέχνες
Λογοτεχνία
Μίκα Αντιτς (1932–1986), ποιητής, γεννήθηκε στο χωριό Mόκριν κοντά στο Κίκιντα και έζησε στο Νόβι Σαντ
Γιάκοβ Ιγκνιάτοβιτς (1822–1889), συγγραφέας, έζησε στο Νόβι Σαντ
Τζούρα Γιάκσιτς (1831–1878), ποιητής, ζωγράφος, αφηγητής, θεατρικός συγγραφέας, μποέμ και πατριώτης, γεννήθηκε στη Σρπσκα Κράινα και έζησε στο Νόβι Σαντ
Βουκ Στεφάνοβιτς Κάρατζιτς (1787–1864), γλωσσολόγος και μεγάλος μεταρρυθμιστής της σερβικής γλώσσας, πέρασε στο Νόβι Σαντ τον χειμώνα 1809/1810
Ντάνιλο Κις (1935–1989), ίσως ο πιο γνωστός συγγραφέας της πρώην Γιουγκοσλαβίας μαζί με το ΝομπελίσταΊβο Άντριτς, έζησε στο Νόβι Σαντ
Λάζα Κόστιτς (1841–1910), άνθρωπος των γραμμάτων, γεννήθηκε στο χωριό Κόβιλ κοντά στο Νόβι Σαντ, όπου και έζησε
Μπράνισλαβ Νούσιτς (1864–1938), μυθιστοριογράφος, θεατρικός συγγραφέας, συγγραφέας κωμωδιών και διηγημάτων, δοκιμιογράφος, ιδρυτής της σύγχρονης ρητορικής στη Σερβία, έζησε στο Νόβι Σαντ
Γιόβαν Πάτσιτς (1771–1849), ποιητής, ζωγράφος και αξιωματικός. γεννήθηκε στην Μπάγια (Ουγγαρία) και έζησε στο Νόβι Σαντ
Γιόβαν Ράγιτς (1726–1801), συγγραφέας και ιστορικός. γεννήθηκε στο Σρέμσκι Καρλόβτσι και έζησε στο Νόβι Σαντ
Πάβελ Γιόζεφ Σάφαρικ (1795–1861), Σλοβάκος φιλόλογος, ποιητής, από τους πρώτους σλαβολόγους επιστήμονε, λογοτέχνης ιστορικός και εθνογράφος, έζησε στο Νόβι Σαντ
Βάσα Στάγιτς (1878–1947), συγγραφέας και καθηγητής, γεννήθηκε στο χωριό Mόκριν κοντά στο Κίκιντα και έζησε στο Νόβι Σαντ
Μίλιτσα Στογιαντίνοβιτς Σρπκίνια (1830–1878), συγγραφέας, γεννήθηκε στο χωριό Μπούκοβατς κοντά στο Νόβι Σαντ
Αλεκσάνταρ Τίσμα (1924–2003), συγγραφέας, γεννήθηκε στο χωριό Χόργκος κοντά στην Κάνιζα και έζησε στο Νόβι Σαντ
Κόστα Τρίφκοβιτς (1843–1875), συγγραφέας, ένας από τους καλύτερους κωμωδιογράφους της εποχής, γεννημένος στο Νόβι Σαντ
Λάγιος Ζίλαχι (1891-1974), συγγραφέας του μυθιστορήματος Οι Δύο Φιλακισμένοι
Γιόβαν Γιοβάνοβιτς Ζμάι (1833–1904), ένας από τους πιο γνωστούς Σέρβους ποιητές, γεννημένος στο Νόβι Σαντ
Ζωγραφική
Ούρος Πρέντιτς (1857–1953), ζωγράφος, γεννήθηκε στο χωριό Ορλοβατ στο δήμο του Ζρένιανιν και έζησε στο Νόβι Σαντ
Θέατρο και κινηματογράφος
Γιόακιμ Βούγιτς (1772–1847), εργάτης του θεάτρου, έζησε στο Νόβι Σαντ
Ζέλιμιρ Ζίλνικ (1942- ), βραβευμένος σκηνοθέτης του κινηματογράφου, γεννήθηκε στο Νόβι Σαντ
Μουσική
Ισιντορ Μπάγιτς (1878–1915), συνθέτης, γεννήθηκε στην Κούλα, έζησε στο Νόβι Σαντ
Τζόρτζε Μπαλάσεβιτς (1953- ), διακεκριμένος τραγουδοποιός και τραγουδιστής, γεννήθηκε στο Νόβι Σαντ
Γιάνικα Μπάλαζ (1925–1988), μουσικός, έζησε στο Νόβι Σαντ
Μπόρις Κόβατς (1955- ), μουσικός και συνθέτης από το Νόβι Σαντ
Τσβέτα Μαϊτάνοβιτς (1986- ), νικήτρια του διαγωνισμού 2004 Idol του 2004
MiKKa (1982- ), μουσικός και συνθέτης από το Νόβι Σαντ
Γιοσίπ Ρουνιάνιν (1821–1878), συνθέτης και αντισυνταγματάρχης του Αυστροουγγρικού Στρατού, γεννήθηκε στο Βίνκοβτσι του Σρεμ (τότε τμήμα της Αυστριακής Αυτοκρατορίας, πέθανε στο Νόβι Σαντ
Σούμπα (1961-1999), γεννήθηκε ως Μίταρ Σούμποτιτς, γνωστός επίσης ως Rex Illusiv πολυειδής μουσικός και παραγωγός, πρωτοπόρος της ηλεκτρονικής μουσικής στην ΟΔ Γιουγκοσλαβίας, γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Νόβι Σαντ
Πολύτεχνοι
Μλάντεν Ντράζετιν (1951–2015), καθηγητής κοινωνικών επιστημών, διανοούμενος, οικονομολόγος, θεατρικός δημιουργός, ποιητής, συγγραφέας και φιλόσοφος. Γεννήθηκε και πέθανε στο Νόβι Σαντ.
Επιστήμες
Άλμπερτ Αϊνστάιν, μεγαλοφυής θεωρητικός φυσικός, θεωρείται ευρέως ως ο μεγαλύτερος επιστήμονας του 20ου αιώνα, έζησε στο Νόβι Σαντ το 1905-1907 με τη σύζυγό του Μιλέβα Μάριτς
Αντολφ Χεμπτ, ιδρυτής του Ινστιτούτου Παστέρ στο Νόβι Σαντ, όπου και γεννήθηκε
Μιλέβα Μάριτς (1875–1948), μαθηματικός, πρώτη σύζυγος του Άλμπερτ Αϊνστάιν, γεννήθηκε στο Τίτελ και έζησε στο Νόβι Σαντ
Λόγιοι
Μπράνκο Μικασίνοβιτς(1938- )), Σερβοαμερικανός σλαβολόγος και δημοσιογράφος
Πολιτική και στρατός
Γιόσιπ Γέλατσιτς (1801–1859), Μπαν της Κροατίας 1848-1859, γεννήθηκε στο Πετροβαραντίν
Σλόμπονταν Γιοβάνοβιτς (1869–1958), πρωθυπουργός της εξόριστης Γιουγκοσλαβικής κυβέρνησης κατά τη διάρκεια του Β 'Παγκοσμίου Πολέμου, γεννημένος στο Νόβι Σαντ
Γιόζεφ Λάπιντ (1931-2008), υπουργός δικαιοσύνης του Ισραήλ, γεννημένος στο Νόβι Σαντ
Σβέτοζαρ Μίλετιτς (1826–1901), δικηγόρος, πολιτικός, δήμαρχος του Νόβι Σαντ, πολιτικός ηγέτης των Σέρβων της Βοϊβοντίνας, γεννημένος στο χωριό Μόσοριν της Σαϊκάσκα
Γιόβαν Σούμποτιτς (1817–1886), πολιτικός και συγγραφέα,. γεννήθηκε στο χωριό Ντόμπριντσι κοντά στη Ρούμα και έζησε στο Νόβι Σαντ
Γιάσα Τόμιτς (1856–1922), εκδότης και πολιτικός, έζησε στο Νόβι Σαντ
Αθλητισμός
Μπάσκετ
Μίλαν Γκούροβιτς (1976- ), επαγγελματίας μπασκετμπολίστας με μεγάλη καριέρα στην εθνική ομάδα της Σερβίας-Μαυροβουνίου και σε συλλόγους σε όλη την Ευρώπη, γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Νόβι Σαντ
Ντάρκο Μίλιτσιτς (1985- ), επαγγελματίας μπασκετμπολίστας της Ορλάντο Μάτζικ, γεννήθηκε στο Νόβι Σαντ
Σβέτισλαβ Πέσιτς (1949- ), επαγγελματίας μπασκετμπολίστας και διάσημος προπονητής, γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Νόβι Σαντ
Γιόβο Στανόγεβιτς (1977- ), επαγγελματίας μπασκετμπολίστας, γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Νόβι Σαντ
Τατιάνα Γετσμένιτσα (1978- ), τενίστρια και προπονήτρια, γεννήθηκε στο Νόβι Σαντ
Μόνικα Σέλες (1973- ), πρώην Παγκόσμια No. 1 τενίστρια, γεννήθηκε στο Νόβι Σαντ
Ποδόσφαιρο
Βούγιαντιν Μπόσκοφ (1931-2014), επαγγελματίας ποδοσφαιριστής και διάσημος προπονητής, γεννήθηκε στο γειτονικό χωριό Μπέγκετς, πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στο Νόβι Σαντ
Σλάβισα Γιοκάνοβιτς (1968- ), επαγγελματίας ποδοσφαιριστής, γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Νόβι Σαντ
Λιούμπομιρ Λόβριτς (1920-1994), επαγγελματίας ποδοσφαιριστής και αργότερα προπονητής, γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Νόβι Σαντ
Ράντοσλαβ Σάμαρτζιτς (1970- ), επαγγελματίας ποδοσφαιριστής, γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Νόβι Σαντ
Μίλαν Στεπάνοφ (1983- ), επαγγελματίας ποδοσφαιριστής, μεταξύ άλλων της Πόρτο, γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Νόβι Σαντ
↑Radovinović, Radovan· Bertić, Ivan, επιμ. (1984). Atlas svijeta: Novi pogled na Zemlju (στα Κροατικά) (3rd έκδοση). Zagreb: Sveučilišna naklada Liber.
↑Градови партнери [City of Banja Luka - Partner cities]. Administrative Office of the City of Banja Luka (στα Σερβικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Σεπτεμβρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 9 Αυγούστου 2013.
Primera División de Fútbol Femenino 2021 Temporada 2021XXII Campeonato Nacional de la Primera División de la Asociación Nacional de Fútbol Femenino ProfesionalDatos generalesSede ChileCategoría Primera DivisiónFecha de inicio 1 de mayoFecha de cierre 8 de diciembreEdición 22º (4° como máxima categoría)Marca Caja Los AndesTV oficial DirecTV Sports (Un partido cada jornada)PalmarésCampeón Universidad de ChileSubcampeón Santiago MorningDatos estadísticosParticipantes 16 equiposGo...
Штаб-квартира Lockheed Martin — найбільшої в світі компанії ВПК Список 100 найбільших світових компаній військово-промислового комплексу 2013 складений за матеріалами Стокгольмського інституту дослідження проблем світу (Швеція), опублікованими в грудні 2014 року. У списку пред...
Geoff Duncan, derzeitiger Vizegouverneur von Georgia Das Amt des Vizegouverneurs (Lieutenant Governor) im US-Bundesstaat Georgia wurde durch die Verfassungsänderung von 1945 eingeführt. Da Gouverneur und Vizegouverneur nicht gemeinsam gewählt werden (nicht auf demselben Ticket), können beide unterschiedlichen politischen Parteien angehören. Folgende Personen übten das Amt bisher aus. Name Amtszeit Partei Melvin Ernest Thompson 1947–1948 Demokrat Samuel Marvin Griffin 1949–1954 Demok...
El texto que sigue es una traducción defectuosa. Si quieres colaborar con Wikipedia, busca el artículo original y mejora esta traducción.Copia y pega el siguiente código en la página de discusión del autor de este artículo: {{subst:Aviso mal traducido|Hendrik van Rheede}} ~~~~ Hendrik Adriaan van Rheede tot Drakenstein Hortus Malabaricus, vol. 1Información personalNacimiento 13 de abril 1636ÁmsterdamFallecimiento 15 de diciembre 1691, 54 añosen el marNacionalidad NeerlandesaLengua m...
Pembelahan biner pada prokariota 1. The bacterium before binary fission is when the DNA is tightly coiled. 2. The DNA of the bacterium has uncoiled and replicated. 3. The DNA is pulled to the separate poles of the bacterium as it increases size to prepare for splitting. 4. The growth of a new cell wall begins to separate the bacterium. 5. The new cell wall fully develops, resulting in the complete split of the bacterium. 6. The new daughter cells have tightly coiled DNA rods, ribosomes, and p...
This article includes a list of references, related reading, or external links, but its sources remain unclear because it lacks inline citations. Please help to improve this article by introducing more precise citations. (February 2013) (Learn how and when to remove this template message)Denis, Duc de DecrèsPortrait of Decrès in 1801 uniformMinister of the Navy and the ColoniesIn office3 October 1801 – 1 April 1814MonarchNapoleon BonapartePreceded byPierre-Alexandre-Laurent Forfa...
دورة ألعاب الكومنولث 2006 البلد أستراليا المدينة المضيفة ملبورن الدول المشاركة 71 الرياضيون المشاركون 4500 المكان ملبورن الأحداث 245 في 17 رياضة حفل الافتتاح 15 مارس 2006 حفل الاختتام 26 مارس 2006 المفتتح الرسمي إليزابيث الثانية الملعب الرئيسي ملعب ملبورن للكريكيت دورة ألعاب ا...
Чемпионат мира по футболу 2018 (отборочный турнир, УЕФА) Подробности чемпионата Сроки отборочного турнира Сентябрь 2016 — Ноябрь 2017 Число участников 54 Статистика чемпионата 20142022 Отборочный турнир Чемпионата мира по футболу 2018 в Европе определил участников ЧМ-2018 в России...
This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Hercules and the Tyrants of Babylon – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (February 2021) (Learn how and when to remove this template message) 1964 Italian filmHercules and the Tyrants of BabylonA promotional film poster for Hercules and the Tyrants of ...
Somali Wildkleur Somali kat Basisinformatie Oorsprong Vlag van Verenigd Koninkrijk Verenigd Koninkrijk Lijst van kattenrassen De somali is een elegant gebouwde kat met een gespikkeld cyper halflanghaar vacht. Het is het dochterras van de abessijn. Herkomst Het moederras van de somali, de abessijn, wordt al meer dan honderd jaar gefokt. Begonnen als ras in Engeland verspreidde deze zich al spoedig over geheel Europa en Amerika. De herkomst van de abessijn was een mix van gespikkelde cyper...
Der Titel dieses Artikels ist mehrdeutig. Zur gleichnamigen Partei im Kosovo siehe Partia Demokratike e Kosovës und zur gleichnamigen Partei in Mazedonien siehe Partia Demokratike Shqiptare. Partia Demokratike e Shqipërisë Parteivorsitzender Sali BerishaEnkelejd Alibeaj Generalsekretär vakant Ehrenvorsitzender Sali Berisha[1] Gründung 12. Dezember 1990 Gründungsort Tirana Hauptsitz Tirana Jugendorganisation Forumi Rinor i Partisë Demokra...
Building in Tremezzina, ItalyGrand Hotel TremezzoGrand Hotel Tremezzo on Lake Como, ItalyGeneral informationLocationTremezzina, ItalyCoordinates45°59′05.6″N 9°13′42.35″E / 45.984889°N 9.2284306°E / 45.984889; 9.2284306Opened1910; 113 years ago (1910)Websitewww.grandhoteltremezzo.com/it/home/ Grand Hotel Tremezzo is a historic luxury hotel located on the shores of Lake Como in Italy. History The hotel was built on behalf of Enea Gandola on ...
Pair of structures in the brains of some arthropods and annelids Further information: insect olfaction Mushroom bodies visible in a Drosophila brain as two stalks. From Jenett et al., 2006[1] The mushroom bodies or corpora pedunculata are a pair of structures in the brain of arthropods, including insects and crustaceans,[2] and some annelids (notably the ragworm Platynereis dumerilii).[3] They are known to play a role in olfactory learning and memory. In most insects, ...
The tower of Kaltenberg Castle The Schloss Kaltenberg is a castle in the village of Geltendorf in Upper Bavaria, Germany. The castle was built in 1292 and is currently under the proprietorship of Prince Luitpold of Bavaria, the great-grandson of the last king of Bavaria, Ludwig III. History 1292 the castle is built by Rudolf I, Duke of Bavaria 1320 the castle is destroyed during a family feud 1425 the castle is rebuilt by the Augsburger Patrician Peter Rehlinger 1468 sold to the house of Hund...
City in California, United States For other uses, see Fort Bragg (disambiguation). City in California, United StatesFort Bragg, CaliforniaCityCity of Fort Bragg SealFort Bragg, CaliforniaShow map of Northern CaliforniaFort Bragg, CaliforniaShow map of the United StatesCoordinates (City Hall): 39°26′45″N 123°48′16″W / 39.4457°N 123.8044°W / 39.4457; -123.8044CountryUnited StatesStateCaliforniaCountyMendocinoFounded as a military garrison1857; 166...
Marlín del Mediterráneo Estado de conservaciónPreocupación menor (UICN 3.1)[1]TaxonomíaReino: AnimaliaFilo: ChordataClase: ActinopterygiiOrden: PerciformesFamilia: IstiophoridaeGénero: TetrapturusEspecie: T. belone(Rafinesque, 1810)[editar datos en Wikidata] El marlín del Mediterráneo o aguja de pico corto (Tetrapturus belone) es una especie de pez perciforme de la familia Istiophoridae.[2] Descripción Su tamaño máximo registrado supera los 240 c...
Ekidna moncong panjang timur[1] Status konservasi Kritis (IUCN 3.1)[2] Klasifikasi ilmiah Kerajaan: Animalia Filum: Chordata Kelas: Mammalia Ordo: Monotremata Famili: Tachyglossidae Genus: Zaglossus Spesies: Z. bartoni Nama binomial Zaglossus bartoni(Thomas, 1907) Zaglossus bartoni Ekidna mocong panjang timur (Zaglossus bartoni), juga dikenal sebagai Ekidna moncong panjang Barton, adalah satu dari tiga spesies dari genus Zaglossus yang terdapat di Papua. Spesies ini ...
College football game2004 Pacific Life Holiday BowlTexas Tech on offense Texas Tech Red Raiders California Golden Bears (7–4) (10–1) Big 12 Pac-10 45 31 Head coach: Mike Leach Head coach: Jeff Tedford APCoachesBCS 232122 APCoachesBCS 445 1234 Total Texas Tech 717147 45 California 140314 31 DateDecember 30, 2004Season2004StadiumQualcomm StadiumLocationSan Diego, CaliforniaMVPOffensive: Sonny Cumbie, Texas TechDefensive: Vincent Meeks, Texas TechRefereeFrank White (WAC)A...
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
