Халакост у Ашмянскім раёне

За час акупацыі практычна ўсе яўрэі Ашмянскага раёна былі забітыя^[1], а нешматлікія ацалелыя ў большасці ваявалі пасля ў партызанскіх атрадах.

Немцы, рэалізуючы нацысцкую праграму знішчэння яўрэяў, стварылі на тэрыторыі раёна 3 гета:

• У гета вёскі Гальшаны (верасень 1941 — кастрычнік 1942) утрымліваліся каля 800 чалавек, якія пасля былі перамешчаныя і забітыя ў іншых месцах.
• У гета вёскі Жупраны (канец 1941 — канец 1942) былі забітыя каля 150 чалавек.
• У гета горада Ашмяны (кастрычнік — снежань 1941) былі закатаваныя і забітыя каля 2000 чалавек.

У Ашмянскім раёне 2 чалавекі былі ўдастоены ганаровага звання «Праведнік народаў свету» ад ізраільскага мемарыяльнага інстытута «Яд ва-Шэм» «у знак глыбокай удзячнасці за дапамогу, аказаную яўрэйскаму народу ў гады Другой сусветнай вайны». Гэта Залінская (Паранская) Зофія і Тэшнер (Паранская) Данута, якія выратавалі ў Ашмянах Залкінда Уладзіміра^[2].

У раёне Ашмян устаноўлены тры помнікі забітым яўрэям раёна: у вёсках Талмінава^[3][4], Ягелаўшчына^[5][6], урочышчы Ройста.

Крыніцы

1. «Памяць. Ашмянскi раён» 2003, с. 311.
2. Яд Вашем. История спасения. Залинская Зофия. Архіўная копія ад 21 чэрвеня 2022 на Wayback Machine
3. «Памяць. Ашмянскi раён» 2003, с. 625.
4. Холокост на территории СССР 2011, с. 964-965.
5. «Памяць. Ашмянскi раён» 2003, с. 625, 670.
6. Холокост на территории СССР 2011, с. 1129.

Літаратура

• Холокост на территории СССР. Энциклопедия / Гл. ред. И. А. Альтман. — 2-е изд., испр. и доп. — М.: РОССПЭН, 2011. — 1143 с. — ISBN 978-5-8243-1463-2.
• Г. К. Кісялёў, В. М. Лузіна, Ю. I. Нікалаеў i iнш. (рэдкал.); А. Р. Каранеўскi (уклад.). «Памяць. Ашмянскi раён». Гісторыка-дакументальная хроніка гарадоў і раѐнаў Беларусі.. — Минск: «БЕЛТА», 2003. — 688 с. — ISBN 985-6302-54-4.