İkili asteroit

Galileo tarafından görüntülenen, küçük küçük gezegen uydusu Dactyl ile ikili asteroit 243 Ida

Double Asteroid Redirection Test uzay aracı tarafından görüntülenen, Dünya'ya yakın ikili asteroit 65803 Didymos ve uydusu Dimorphos

İkili asteroit, ortak merkez etrafında dönen iki asteroitden oluşan bir sistemdir. İlk olarak, 243 Ida'nın ikili yapısı 1993 yılında Galileo uzay aracının asteroidin yakınından geçmesiyle keşfedilmiştir. O zamandan beri çok sayıda ikili ve birkaç üçlü asteroit sistemi tespit edilmiştir.^[1]

Bir ikili sistemin "birincil" ve "ikincil" olarak adlandırılan iki bileşeninin kütle oranı belirleyici bir özelliktir. Çoğu ikili asteroit büyük bir kütle oranına, yani ana bileşenin yörüngesinde bulunan nispeten küçük bir uyduya sahiptir. "Yoldaş" ya da basitçe "uydu" olarak da adlandırılan bir küçük gezegen uydusuna sahip sistemler arasında 87 Sylvia, 107 Camilla, 45 Eugenia, 121 Hermione, 130 Elektra, 22 Kalliope, 283 Emma, 379 Huenna, 243 Ida ve 4337 Arecibo (azalan birincil büyüklük sırasına göre) bulunmaktadır. Bazı ikili sistemlerin kütle oranı bire yakındır, yani benzer kütlede iki bileşeni vardır. Bunlar arasında 90 Antiope, 2006 VW₁₃₉, 2017 YE5 ve 69230 Hermes bulunmaktadır ve ortalama bileşen çapları sırasıyla 86, 1,8, 0,9 ve 0,8 km'dir.

Tanım

İkili-asteroid sistemlerinin oluşumunu açıklamak için çeşitli teoriler ortaya atılmıştır. Birçok sistem önemli makro boşluklara ("moloz yığını" iç kısım) sahiptir. Ana kuşakta yer alan 22 Kalliope, 45 Eugenia ya da 87 Sylvia gibi büyük asteroitlerin yörüngelerindeki uydular, çarpışmadan sonra ana gövdenin parçalanması ya da eğik bir çarpışmadan sonra ikiye bölünmesiyle oluşmuş olabilir. Neptün ötesi ikililer Güneş Sistemi'nin oluşumu sırasında karşılıklı yakalama ya da üç cisim etkileşimi yoluyla oluşmuş olabilir. Güneş Sistemi'nin iç kısmında yörüngede bulunan Dünya'ya yakın asteroitler, büyük olasılıkla YORP etkisinin bir sonucu olarak savrulma ve kütle dökülmesiyle oluşur.^[2] Sayısal simülasyonlara göre, güneş enerjisi bir "moloz yığını" asteroidi YORP etkisiyle yeterince hızlı döndürdüğünde, asteroidin merkez noktasından maddeler dışarı fırlar.^[3] Bu süreç aynı zamanda asteroidin kutuplarındaki genç malzemeyi de açığa çıkarır.^[3][4]

Galeri

• 
  İkili ana kuşak kuyruklu yıldızı 2006 VW₁₃₉'nin (288P) hızlandırılmış videosu^[5]
• 
  Sanatçının ikili asteroit 90 Antiope izlenimi

Ayrıca bakınız

• Küçük gezegen uydusu
• Kontak ikili (küçük Güneş Sistemi cismi)
• İstisnai asteroitler listesi

Kaynakça

1. Margot, Jean-Luc; Pravec, Petr; Taylor, Patrick; Carry, Benoît; Jacobson, Seth (2015). "Asteroid Systems: Binaries, Triples, and Pairs". Michel, Patrick; DeMeo, Francesca E.; Bottke, William F. (Ed.). Asteroids IV. s. 355. arXiv:1504.00034 $2. Bibcode:2015aste.book..355M. doi:10.2458/azu_uapress_9780816532131-ch019. ISBN 9780816532131. 
2. Margot, Jean-Luc (2002). "Binary Asteroids in the Near-Earth Object Population". Science. 296 (5572): 1445-1448. Bibcode:2002Sci...296.1445M. doi:10.1126/science.1072094. PMID 11951001. 
3. ^ Walsh, Kevin J.; Richardson, DC; Michel, P (June 2008). "Rotational breakup as the origin of small binary asteroids". Nature. 454 (7201): 188-191. Bibcode:2008Natur.454..188W. doi:10.1038/nature07078. PMID 18615078. 
4. Study Puts Solar Spin on Asteroids, their Moons & Earth Impacts 3 Mayıs 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Newswise, Retrieved 14 July 2008.
5. "Hubble discovers a unique type of object in the Solar System". www.spacetelescope.org. 20 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2017.