กลุ่มภาษามอญ

กลุ่มภาษามอญ
ภูมิภาค:	อินโดจีน
การจําแนก ทางภาษาศาสตร์:	ออสโตรเอเชียติก กลุ่มภาษามอญ
ภาษาดั้งเดิม:	มอญเก่า
กลุ่มย่อย:	มอญ ญัฮกุร
กลอตโตลอก:	moni1258[1]
กลุ่มภาษามอญ

กลุ่มภาษามอญ (Monic languages) เป็นกลุ่มภาษาหนึ่งของตระกูลภาษา ออสโตรเอเชียติก เป็นกลุ่มภาษาที่มีการใช้งานมาแต่ครั้งโบราณในเขตประเทศไทยและแถบพม่าตอนล่าง^[2][3]

การจำแนกประเภท

พอล ซิดเวลล์ (2009:114) เสนอแผนภูมิสำหรับกลุ่มภาษามอญ โดยรวมการจำแนกกลุ่มในอดีตจาก ธีระพันธ์ เหลืองทองคำ (1984) และ เฌราร์ ดิฟโฟลธ (1984)^[4][5][3]

• มอญเก่า / มอญดั้งเดิม
  • ญัฮกุร
    • เหนือ
    • กลาง
    • ใต้
  • มอญกลาง
    • วรรณกรรมมอญ
    • มอญโร (Mon Ro): ภาษาถิ่นเหนือสุด พูดในพื้นที่ หงสาวดี-ปอง-ซี่นไจ
      • มอญโรตะวันตก: พูดในพื้นที่ตอนเหนือ เมาะตะมะ ถึง สะเทิม
      • มอญโรตะวันออก: พูดในพื้นที่เล็กๆ ทางฝั่งใต้ของ แม่น้ำไจง์
    • มอญราว (Mon Rao) : พูดในพื้นที่ มอละมไยน์ ทอดยาวไปทางใต้หลายร้อยกิโลเมตรถึง ทวาย
      • มอญราวเหนือ
      • กะมาแวะ
      • มอญราวใต้
      • เย่ มอญราว: ชาติพันธุ์มอญใต้สุด
    • ไทยมอญ (ผสมผสานมอญโรและมอญราว)

ภาษาดั้งเดิม

ตัวอย่างชื่อสัตว์และพืชใน กลุ่มภาษามอญดั้งเดิม, ญัฮกุรดั้งเดิม, และมอญดั้งเดิม (ดิฟโฟลธ 1984)^[5]

สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม

สายพันธุ์	กลุ่มภาษามอญดั้งเดิม	ญัฮกุรดั้งเดิม	มอญดั้งเดิม
กระแต	*[c/s]naaʔ	*ɕhna̱aʔ
เสือโคร่งอินโดจีน	*klaaʔ	*khla̱aʔ	*kla̱ʔ
นากใหญ่ขนเรียบ, นากใหญ่ธรรมดา	*phɛɛʔ	*phɛ̱ɛʔ	*phɛ̱ʔ
กระทิง	*kndiiŋ	*kənti̤iɲ	*kəlɤ̱i̯ɲ
กวางป่า	*tɓuŋ	*thbu̱ŋ	*ɓɒ̱ɨ̯ŋ
ละองละมั่ง	*[r]maŋ	*ləma̤ŋ	*mɛ̤a̯ŋ
เก้งธรรมดา, เก้งหม้อ	*pas	*pa̱j̊	*pɔ̱h
เม่นใหญ่แผงคอยาว	*lmliəŋ	*ləmli̤aŋ	*pəli̤ə̯ŋ
หมีควาย	*kmu̱m	*khmu̱m	*[k]hmi̱m

สัตว์ปีก

สายพันธุ์	กลุ่มภาษามอญดั้งเดิม	ญัฮกุรดั้งเดิม	มอญดั้งเดิม
อีแก	*klʔaak	*kəlʔa̱ak	*həɗa̱i̯c
นกตบยุงหางยาว	*klwaaʔ	*kəwa̱aʔ	*kəwa̱ʔ
นกตบยุงหางยาว?	*ʔ[m]blak	*bla̱k	*ʔəplɛ̤a̯k
อินทรีเหยี่ยว	*liŋ-liəŋ	*liŋ-li̤aŋ	*kəni̤ə̯ŋ
ไก่ป่า	*tjaaŋ	*chja̱aŋ	*ca̱i̯ɲ
นกแก้วโม่ง	*kreeɲ	*krə̱əɲ	*krʌ̱i̯ɲ
นกคุ่ม	*cgɯt	*cəkɯ̤t	*hək[i̤/ɯ̤]t
แร้งเทาหลังขาว?	*t-[m]-maat	*tə(m)ma̱at	*[k]əma̱t
นกขมิ้นหัวดำ?	*mit	*mɯ̤t	*mi̤t
นกเปล้าขาเหลือง	*prgum	*pərkṳm	*həkə̤m
นกกาเหว่า	*t[]wa(a)w	*t()wa̱w	*kəwa̱o̯
นกเขาพม่า	*puur	*pu̱ur	*pɒ̱u̯

สัตว์อื่น ๆ

สายพันธุ์	กลุ่มภาษามอญดั้งเดิม	ญัฮกุรดั้งเดิม	มอญดั้งเดิม
แมลงสาบ	*sdɛɛʔ	*ɕətɛ̤ɛʔ	*həte̤ʔ
ผึ้งหลวง	*saaj	*ɕa̱aj	*sa̱i̯
ตะพาบสวน	*dwiiʔ	*[c/t]həwi̤iʔ	*kwi̤ʔ
ปลาไหลนา	*doŋ-nooŋ	*kənto̤oŋ ~ *tṳŋ-to̤oŋ	*hələ̤ɨ̯ŋ
ปลาช่อน	*knlɔɔn	*kənlu̱an	*kəno̤n
ตะกวดใต้	*trkɔɔt	*təku̱at	*həko̱t

พืช

สายพันธุ์	กลุ่มภาษามอญดั้งเดิม	ญัฮกุรดั้งเดิม	มอญดั้งเดิม
ไผ่ป่า	*ɟrlaaʔ	*chəla̤aʔ	*həlɛ̤ə̯ʔ
ยางน่อง	*kɟiiʔ	*kəci̤iʔ	*kji̤ʔ
หญ้าคา	*cwooʔ	*chwo̱oʔ	*khwɒ̱ɨ̯ʔ
สะบ้า	*ɟnlɛɛʔ	*khənlɛ̤ɛʔ	*həne̤ʔ
หว้า	*kriəŋ	*kri̱aŋ	*kri̱ə̯ŋ
ยางนา, ยางแดง	*g[]jaaŋ	*khəja̤aŋ	*həja̤i̯ɲ
สีเสียดเปลือก	*sit-siət	*ɕit-ɕi̱at	*kəsə̱t
เลียงฝ้าย	*klwaan	*kəlwa̱an	*kəlwa̱an
มะกอกไทย	*[k]ʔiil	*[kh]əʔi̱il	*ʔi̱
นิโครธ, โพ	*ɟrəj	*chrə̤j	*sɔ̤e̯
มะขามป้อม	*trluuj	*təlu̱uj	*kəlu̱i̯

นวัตกรรมคำศัพท์

ตัวอย่างนวัตกรรมคำศัพท์กลุ่มภาษามอญ:^[4]

คำ	ออสโตรเอเชียติกดั้งเดิม	กลุ่มภาษามอญดั้งเดิม	มอญเก่า	ญัฮกุร
‘เข่า’	*psaɲ	*ɟroːm	–	chròːm
‘เงิน’	*swaːʔ	*knuːj	knuj	khǝnúːj
‘ไก่’	*ʔiər	*tjaːŋ	tyaiŋ	cháːŋ
‘หมา’	*cɔːʔ	*clur	kløw	chúr

ดูเพิ่ม

• ภาษามอญ
• ภาษาญัฮกุร

อ้างอิง

1. Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, บ.ก. (2013). "Monic". Glottolog 2.2. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.
2. "มอญ - กลุ่ม ชาติพันธุ์ - ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร". ethnicity.sac.or.th.
3. อารียา บุญลำ (2016). คำยืมภาษาตระกูลมอญ-เขมรในภาษาไทยถิ่นเหนือ (PDF) (M.A.). คณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. doi:10.58837/CHULA.THE.2016.700.
4. Sidwell, Paul (2021). "Classification of MSEA Austroasiatic languages". The Languages and Linguistics of Mainland Southeast Asia. De Gruyter. pp. 179–206. doi:10.1515/9783110558142-011.
5. Diffloth, Gérard. 1984. The Dvaravati Old Mon languages and Nyah Kur. Monic Language Studies. Chulalongkorn University Printing House, Bangkok.

• Sidwell, Paul (2009). Classifying the Austroasiatic languages: history and state of the art เก็บถาวร 24 มีนาคม 2019 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน. LINCOM studies in Asian linguistics, 76. Munich: Lincom Europa.

อ่านเพิ่ม

• Series: Monic language studies. (1984). Bangkok, Thailand: Chulalongkorn University Printing House.
  • Diffloth, Gérard. 1984 The Dvaravati Old Mon languages and Nyah Kur. Monic Language Studies. Chulalongkorn University Printing House, Bangkok.
• Eppele, John William, Carey Statezni, and Nathan Statezni. 2008. Monic bibliography เก็บถาวร 7 มิถุนายน 2021 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน. Chiang Mai: Payap University.
  • Eppele, John William, Carey Statezni, and Nathan Statezni. 2008. Monic bibliography with selected annotations เก็บถาวร 7 มิถุนายน 2021 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน. Chiang Mai: Payap University.
• Ferlus, Michel. 1983. Essai de phonétique historique de môn. Mon-Khmer Studies 12: 1–90.
• Huffman, Franklin E. 1990. Burmese Mon, Thai Mon, and Nyah Kur: a synchronic comparison. Mon-Khmer Studies 16–17: 31–84.

แหล่งข้อมูลอื่น

• SEAlang Project: Mon–Khmer languages: The Monic Branch. SEAlang Projects.
• "Monic". Australian National University. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (lecture)เมื่อ 15 กันยายน 2007. สืบค้นเมื่อ 21 กันยายน 2007.
• Old Mon inscriptions. SEAlang Projects.