Dzieciństwo spędził w Zagórzu. Podczas II wojny światowej – od 1944 roku – należał do Szarych Szeregów. Pod koniec wojny przez półtora roku, wraz z innymi dziećmi musiał co tydzień stawiać się na noc w charakterze meldunkowego (de facto zakładnika) na posterunku niemieckim w Zagórzu, co w zamyśle Niemców miało na celu zabezpieczenie posterunku przed atakami partyzantów. Po wojnie należał do harcerstwa.
Po zakończeniu wojny ukończył kurs pilota szybowcowego. W czasie studiów na Politechnice Krakowskiej w 1951 był zawodnikiem sekcji siatkówkiAZS PK. Współorganizował m.in. pierwsze Mistrzostwa Narciarskie Politechniki Krakowskiej w 1953 w Zakopanem, a w kolejnych latach wielokrotnie występował w nich jako zawodnik. Był kierownikiem sportowym koła AZS Kraków oraz prezesem AZS PK w latach 1955-56, a w latach 1985-89 prezesem Zarządu Środowiskowego AZS Kraków. Był Członkiem Honorowym AZS Kraków.
Zbigniew Mendera był żonaty z Wandą z Podolskich, zmarłą w 2009 roku, miał córkę Joannę i syna Macieja.
Kariera naukowa
Studia ukończył na Wydziale Budownictwa Lądowego Politechniki Krakowskiej. Uzyskał stopień magistrainżyniera budownictwa lądowego w 1956 roku na podst. pracy Wytężenia stali i żeliwa w ogólnym stanie naprężenia. Następnie rozpoczął pracę wykładowcy na Politechnice Krakowskiej oraz projektanta w Biurze Studiów i Projektów Hutnictwa Biprostal w Krakowie, gdzie pracował dziewięć lat, a następnie przez wiele lat był tam konsultantem naukowym.
W 1964 roku uzyskał stopień doktora nauk technicznych na podst. pracy Wytężenie połączeń spawanych stali o podwyższonej wytrzymałości. Odbył staże naukowe w Moskwie, Kijowie i Leningradzie w 1966 oraz w Udine w 1987. W 1970 roku uzyskał stopień doktora habilitowanego w oparciu o rozprawę Zagadnienia stanów granicznych konstrukcji stalowych (wyd. Zeszyty Naukowe Politechniki Krakowskiej). W 1980 roku został profesorem nadzwyczajnym, a w 1989 profesorem zwyczajnym.
Pełnił funkcje asystenta (1956-58), st. asystenta (1958-65), adiunkta (1965-70), docenta (1970-80) i profesora (od 1980) w Katedrze Konstrukcji Stalowych i Spawalnictwa na Politechnice Krakowskiej.
Był wicedyrektorem Instytutu Materiałów i Konstrukcji Budowlanych PK, prodziekanem Wydziału Budownictwa Lądowego PK (1972-75), prorektorem PK do spraw Badań Naukowych i Współpracy z Gospodarką (1980-87), kierownikiem Katedry Konstrukcji Stalowych i Spawalnictwa na PK (1987-94), członkiem Senatu PK oraz pracownikiem Zakładu Konstrukcji Metalowych na Politechnice Śląskiej w Gliwicach (2005-10).
W PZITB pełnił funkcję wiceprezesa oddziału krakowskiego.
Był również członkiem Komitetu Redakcyjnego wydawnictw KILiW PAN: Archives of Civil Engineering, redaktorem zeszytów serii Studia z Zakresu Inżynierii oraz członkiem czynnym The New York Academy of Sciences.
Publikacje
Był autorem lub współautorem ok. 220 publikacji naukowych oraz podręczników akademickich i książek, takich jak np.: Stalowe konstrukcje specjalne, wydana przez Arkady w Warszawie w 1995 roku, za którą (wraz z Jerzym Ziółko, Wojciechem Włodarczykiem i Sylwią Włodarczyk) otrzymał w 1998 nagrodę Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa oraz Stalowe konstrukcje wsporcze napowietrznych linii elektroenergetycznych wysokiego napięcia, wydana przez PWN w Warszawie w 2012 roku (napisana wraz z Leszkiem Szojdą i Grzegorzem Wandzikiem).
