Król Polski Zygmunt III Waza osobistym przywilejem wydanym 1 maja 1589 zezwolił Aleksandrowi Wiśniowieckiemu założyć miasto i zbudować zamek na pustym uroczysku zwanym Czehryn[1]. Zamek stojący na wysokiej i skalistej górze nad Tiasminą[1] oblegany był w 1593 przez zbuntowanych Kozaków pod wodzą Kosińskiego, który zginął, nie zdobywając zamku[1]. W latach 1649–1657 starostą na zamek był Bohdan Chmielnicki[1], który go umocnił, opatrzył wszelkim uzbrojeniem, nazwoziwszy armat z Kudaku i z innych twierdz[1]. W podziemiach twierdzy około 1653 pułkownik kozacki Jakow Parchomenko ukrył ogromny skarb zdobyty przez rabunki w Polsce[1]. W 1664 nastąpiło ponowne umocnienie zamku przez Czarneckiego i Sobieskiego[1]. W latach 1674–1677 zamek znajdował się w posiadaniu tureckiego sułtana, a potem wojsk carskich[3]. Drugi zamek po 1758 zbudował starosta Maciej Potocki[1].
Architektura
Baszta Doroszenki – jedyna pozostałość zamkuBaszta Doroszenki z lotu ptakaBaszta Doroszenki – wnętrze
Lustracja z 1622 tak opisuje stan obiektu: do zamku prowadzi drewniana brama wjazdowa. Zamek posiada trzy wysokie baszty, parkan wokół zamku, wykonany z drzewa dębowego, dobrze pobity, obiekt miał wiele komór zamkowych, świetlic na dole dwie i na górze dwie. Z wyposażenia: dwa działa spiżowe, jedną hakownicę, cztery kamienie prochu, i znaczną liczbę kul[1]. W 1653 Makary, patriarcha antiocheński tak opisuje twierdzę: Warownia ta postacią swą różni się od innych twierdz w kozackiej ziemi. Pod względem położenia na wyniosłym miejscu i budowy, zbliża się ona podobieństwem do zamku w Aleppo, widać ją też z daleka. Stoi na górze wysokiej i obszernej, obficie zaopatrzona w wodę, dookoła przekopami i stawami opasana. Musiała być mocna niegdyś, lecz obecnie znajduje się w upadku. We środku kilka miejsc skalistych, i są też tam podziwienia godne armaty, błyszczące jak złoto, wszystkie w Polsce przez hetmana zdobyte, na wszystkich herby, napisy i inne znaki[1]. W 1678 fortyfikację wysadził prochem Jerzy – syn Bohdana Chmielnickiego, który był dowódcą armii tureckiej[1]. Drugi zamek wybudowany został za Macieja Potockiego naprzeciwko góry, gdzie niegdyś stała forteca. Posiadał dwie izby z przegródkami, a niedaleko była baszta drewniana nakryta ziemią[1]. W 1792 na górze widoczny był fragment ściany, w której było kilka kul żelaznych oraz jama wykuta w kamieniu, zapewne z przeznaczeniem na skład prochu[1].
Przypisy
↑ abcdefghijklmnFilip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. I. Warszawa: 1880-1902, s. 783–789.
↑Antoni Urbański: Podzwonne na zgliszczach Litwy i Rusi (II cz. książki Memento kresowe). Gdańsk: Oficyna Wydawnicza „Graf”: 1991, s. 102.
_05.jpg)
