PROFILBARU.COM

Wodnik mikronezyjski
	Hypotaenidia wakensis
	Rothschild, 1903
	; Fragment zdjęcia z 1936
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	żurawiowe
Nadrodzina	Ralloidea
Rodzina	chruściele
Rodzaj	Hypotaenidia
Gatunek	wodnik mikronezyjski
Synonimy
	Gallirallus wakensis (Rothschild, 1903); Rallus wakensis (Rothschild, 1903);
	Gallirallus wakensis (Rothschild, 1903); Rallus wakensis (Rothschild, 1903);
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; wymarły
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Wodnik mikronezyjski^[3] (Hypotaenidia wakensis) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny chruścieli (Rallidae). Występował endemicznie na wyspie Wake (Oceania). Wymarł w latach 40. XX wieku.

Taksonomia

Po raz pierwszy gatunek opisał Walter Rothschild w 1903 na łamach „Bulletin of the British Ornithologists’ Club”. Holotyp był jednym z 10 okazów pozyskanych na wyspie Wake w 1892 przez japońską wyprawę. Autor nadał nowemu gatunkowi nazwę Hypotænidia wakensis^[4]. Obecnie (2021) Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny umieszcza wodnika mikronezyjskiego w rodzaju Gallirallus^[5], niektórzy autorzy podtrzymują jednak nazwę Rothschilda^[6]^[7]^[8]. Okazy muzealne przechowywane są w zbiorach w Nowym Jorku, Tring i Waszyngtonie^[7]. Lektotyp przechowywany jest w Amerykańskim Muzeum Historii Naturalnej (Nowy Jork) wraz z 8 innymi okazami pozyskanymi w 1892 dla Alana Owstona^[9].

Morfologia

Długość ciała wodnika mikronezyjskiego wynosiła około 22 cm^[7]. Długość skrzydła – 95–100 mm (u dwóch okazów o nieznanej płci około 85 mm)^[10], dzioba – około 26 mm, skoku – 33 mm, a ogona – 45 mm^[4]. Ptaki różniły się upierzeniem w zależności od pory roku; niekiedy pióra były już znoszone. W takim stanie upierzenia wierzch ciała był ciemny, popielatobrązowy. Pokrywy uszne i kantarek ciemnobrązowe. Brew jasna, broda i gardło białawe. Szyja szara. Spód ciała popielaty w białe paski. Sterówki jednolicie brązowe^[7]. Pióra skrzydeł i sterówki miękkie, co wskazuje na nikłą zdolność do lotu^[4]. W świeżym upierzeniu kolory były żywsze; wierzch ciała bardziej kasztanowy. Skrzydła i ogon miały wyraźnie zaznaczone paski. Dziób i nogi brązowe^[7].

Zasięg, ekologia, zachowanie

Wodnik mikronezyjski był endemitem wyspy Wake (Oceania), a właściwie atolu złożonego z trzech wysp^[7]. Był to jedyny rdzenny ptak lądowy wyspy^[11]. Doniesienia sprzed 1942 mówią, że był to wówczas ptak pospolity, zamieszkujący zakrzewienia Pandanus–Cordia z niskimi drzewami Sesuvium. Polinezyjczycy wprowadzili na wyspę szczury (szczury polinezyjskie, Rattus exulans^[11]) jeszcze przed nadejściem Europejczyków; chruściele te były więc w stanie współegzystować z nimi^[7]. Wodniki mikronezyjskie żerowały, kopiąc w liściach i glebie; zjadały nasiona, owady, małe jaszczurki i pustelniki. Gniazdowały najpewniej między czerwcem a sierpniem; gniazdo stanowiło zagłębienie w ziemi. U tych chruścieli występowało nietypowe gniazdowanie kooperatywne – młodymi opiekowały się całe grupy dorosłych. Prawdopodobnie miało to pomagać w ochronie piskląt przed szczurami i krabami^[8]. Według opisu z 1938 były to ptaki bardzo ufne w stosunku do człowieka; podchodziły do kucharzy pracujących w kuchni lokalnego hotelu i zjadały rzucane przezeń resztki pożywienia^[7].

Status

IUCN uznaje wodnika mikronezyjskiego za gatunek wymarły (EX – extinct). Prawdopodobnie wymarcie zostało spowodowane przez żołnierzy japońskich zjadających wodniki w latach 1942–1945^[8]. W 1935 na wyspie wybudowano hotel i lotnisko, które stanowiło jeden z przystanków lotu San Francisco–Hongkong. W 1941 na wyspie postawiono umocnienia w związku z możliwą wojną z Japonią. Wcześniej, w latach 1935–1941, wyspę regularnie odwiedzali pracownicy hotelu, żołnierze i turyści, robiący ptakom zdjęcia i sporządzający notatki. Japonia przypuściła atak na wyspę 8 grudnia 1941 i przejęła nad nią kontrolę 23 grudnia. Następnie oddziały japońskie okupowały ją niemal nieprzerwanie aż do kapitulacji 7 września 1945. Stacjonujący na wyspie żołnierze cierpieli z powodu głodu. Podczas japońskiej okupacji gatunek doprowadzono do wymarcia^[7].

Przypisy

↑ ^a ^b Gallirallus wakensis, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2021-07-19] (ang.).
↑ Hypotaenidia wakensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Rallidae Rafinesque, 1815 - chruściele - Rails and Coots (wersja: 2020-03-14). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-07-19].
↑ ^a ^b ^c Hypotaenidia wakensis n. sp.. „Bulletin of the British Ornithologists' Club”. 13, s. 78, 1903.
↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-07-19]. (ang.).
↑ Wake Rail (Hypotaenidia wakensis). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. [dostęp 2017-10-29].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Julian P. Hume: Extinct Birds. Bloomsbury Publishing, 2017. ISBN 978-1-4729-3745-2.
↑ ^a ^b ^c Wake Rail Hypotaenidia wakensis. BirdLife International. [dostęp 2017-10-29].
↑ James C. Greenway. Type specimens of birds in the American Museum of Natural History. Part 1. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 150, s. 207–346, 1973.
↑ Ernst Hartert. Types of Birds in the Tring Museum. „Novitates Zoologicae”. 34, s. 22, 1927.
↑ ^a ^b E.H. Bryan. Notes on the geography and natural history of Wake Island. „Atoll Research Bulletin”. 66, 1959.