Początki osadnictwa na terenie dzisiejszej Winnicy sięgają około 4 tysiąclecia p.n.e. – kultura pucharów lejkowych.
Najstarsze ślady osadnictwa udokumentowane wykopaliskami archeologicznymi datuje się na okres kultury łużyckiej (1300 – 400 p.n.e.)
W połowie XI wieku w ujścia rzeki Czarnej do Wisły powstał na prawym brzegu Czarnej gród (początki miejscowości Połaniec) Gród miał kształt wydłużonego owalu o wymiarach 105x70m przy wysokości ziemnego wału 10m. Zabudowę wnętrza grodu tworzyły pomieszczenia o charakterze gospodarczym i produkcyjnym usytuowane w pobliżu wału oraz ciągnące się rzędami poprzez majdan zabudowania mieszkalne. W części centralnej znajdował się „zamek” kasztelana – budowla naziemna, drewniana o solidnej konstrukcji. U podnóża wału i jego pobliżu usytuowane były magazyny oraz pracownie rzemieślnicze z paleniskami. Gród został 2-krotnie spalony, drugie spalenie (XIII w) było jednocześnie końcem jego funkcjonowania. Stanowisko archeologiczne zostało poważnie zniszczone podczas budowy wałów przeciwpowodziowych w dwudziestoleciu międzywojennym.
Bogaty materiał zabytkowy uzyskany podczas wykopalisk archeologicznych pozwala sądzić, że tutaj właśnie znajdował się wzmiankowany w źródłach pisanych pierwszy kasztelański gród połaniecki.
Równocześnie rozwija się osada na tzw. Winnej Górze materiał archeologiczny jest datowany na X – XI wiek oraz na XII -XIII wiek. Na Winnej Górze stał również pierwszy połaniecki kościół pod wezwaniem św. Katarzyny, wspomina o nim Jan Długosz w Kronikach w roku 1191. Kościół został rozebrany w roku 1786, obecnie na jego miejscu stoi krzyż i pamiątkowy obelisk.
W roku 1350 wielka powódź niszczy niżej położone zabudowania, miejscowość Połaniec zostaje przeniesiona na swoją obecną lokalizację. Prawdopodobnie można przyjąć tę datę jako początek funkcjonowania wsi Winnica jako osobnej osady.
W 1657 r. Stefan Czarniecki w pogoni za cofającym się Jerzym II Rakoczym stacjonował na miejscu dawnego dworu kasztelańskiego, wydał wówczas uniwersał do ludności przemyskiej.
Od 5 do 19 maja 1794 w korzystając z dogodnych warunków naturalnych sprzyjających możliwości fortyfikacji na terenie dzisiejszej wsi Winnica stacjonował Tadeusz Kościuszko. W 1795 roku, po III rozbiorze Polski, Winnica trafiła do zaboru austriackiego, a od 1815 r. do rosyjskiego.
10 lipca 1997 roku Winnica została częściowo zalana przez powódź tysiąclecia.
18 maja 2010 roku Winnica została częściowo zalana przez kolejna powódź.
↑Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
↑Por. Leon Kaczmarek (red. nauk. zeszytu), Witold Taszycki (red. nauk. wyd.): Urzędowe Nazwy miejscowości i obiektów fizjograficznych. 33. Powiat staszowski województwo kieleckie. Komisja ustalania nazw miejscowości i obiektów fizjograficznych (do użytku służbowego). Z: 33. Warszawa: Urząd Rady Ministrów. Biuro do Spraw Prezydiów Rad Nadzorczych, 1970, s. 37, 77-96.
Literatura
Kaczmarek Leon (red. nauk. zeszytu), Taszycki Witold (red. nauk. wyd.): Urzędowe Nazwy miejscowości i obiektów fizjograficznych. 33. Powiat staszowski województwo kieleckie. Komisja ustalania nazw miejscowości i obiektów fizjograficznych (do użytku służbowego). Z: 33. Warszawa: Urząd Rady Ministrów. Biuro do Spraw Prezydiów Rad Nadzorczych, 1970. Brak numerów stron w książce
