Wierzbna (województwo dolnośląskie)

Wierzbna

wieś
Kościół w Wierzbnej
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Powiat	świdnicki
Gmina	Żarów
Liczba ludności (III 2011)	668[2]
Strefa numeracyjna	74
Kod pocztowy	58-130[3]
Tablice rejestracyjne	DSW
SIMC	0857210
Położenie na mapie gminy Żarów Wierzbna
Położenie na mapie Polski Wierzbna
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Wierzbna
Położenie na mapie powiatu świdnickiego Wierzbna
50°54′00″N 16°30′17″E[1]

Galeria: pałac, kościół

Pałac opata w Wierzbnej

Pałac opata w Wierzbnej

Pałac w Wierzbnej

Kościół w Wierzbnej

Biforia w kościele w Wierzbnej

Płyta nagrobna na kościele w Wierzbnej

Płyta nagrobna na kościele w Wierzbnej

Tablica na kościele w Wierzbnej

Brama do kościoła w Wierzbnej

Brama do kościoła w Wierzbnej

Wierzbna (niem. Würben) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie świdnickim, w gminie Żarów.

Podział administracyjny

W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa wałbrzyskiego.

Historia

Najstarsza wzmianka o wsi pochodzi z dokumentu Henryka Brodatego z roku 1209 wystawionego dla opata klasztoru Panny Marii na Piasku – Witosława. Wymienieni są w nim najstarsi właściciele wsi: łac. comes Stephanus de Wirbna^[a] oraz comes Johannes de Wirbno et frater eius Nicolaus^[b]. Według obecnego stanu badań gród istniał już w XII w., ewentualnie na przełomie XII i XIII w., stąd zgodnie z dokumentem z roku 1209 identyfikuje się go z najstarszą siedzibą rodu panów z Wierzbna. Do rodziny należeli kolejno: Stefan zwany Starym (zm. 1241), Jan (1243–1266), Andrzej (1272–1307), bp wrocławski Henryk (zm. 1319). Wierzbnowie utracili wieś ok. poł. XIV w. W 1366 wzmiankowany był niejaki Konrad von Rohnau. W 1403 doszło do sprzedaży wsi cystersom z Krzeszowa przez Hansa von Rohnau.

Od 1859 do 1945 Wierzbna była własnością potomków księcia Augusta Hohenzollerna z jego związku z Karoliną Fryderyką Wichmann(inne języki), nobilitowanej jako baronowa von Waldenburg^[c].

Zabytki

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są^[4]:

• kościół par. pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, romański z pierwszej połowy XIII w. Pierwsza wzmianka o kościele pochodzi z 1283 r. Stylistycznie datowany jest na około 1230 rok. Przebudowany w końcu XVII wieku.
• zespół pałacowy:
  • pałac, barokowy z drugiej połowy XVIII w., przebudowany pod koniec XIX w.; przeprowadzone w latach 1999–2000 badania archeologiczne wykazały, że w XIII w. w pobliżu kościoła stała murowana budowla. Mogła to być pierwotna rezydencja. Zniszczona została na przełomie XIII i XIV w. W pierwszej połowie XV w. niemal na tym samym miejscu powstała kolejna budowla. W początkach XVI w. doszło do przebudowy obiektu. Po utworzeniu w 1683 r. dwór przebudowano na okazałą rezydencję. W wyniku dodania do starego dworu dwóch skrzydeł powstało założenie pałacowe o kształcie podkowy. Około 1893 r. nastąpiła przebudowa pałacu w celu nadania mu odpowiedniego dla epoki standardu mieszkalnego. Po zakończeniu II wojny światowej majątek i pałac zajęła Armia Czerwona. Budynek pałacowy został wtedy zdewastowany. Po przejęciu dóbr podworskich przez PGR, pałac nie został zagospodarowany i w szybkim tempie niszczał. Od kompletnej ruiny uchroniła go decyzja o przekształceniu budowli na cele mieszkalne. W latach 60. XX wieku przeprowadzono pobieżny remont, w trakcie którego dokonano szeregu zmian w rozplanowaniu wnętrz. Nie powstrzymało to procesu degradacji budowli, która na przełomie wieków była już tylko zamieszkałą ruiną. Zimą 2002 r. kompleks pałacowo-parkowy nabyła Fundacja Zamek Chudów. W krótkim czasie zabezpieczyła zespół pałacowy ogradzając jego obszar oraz uporządkowała park, który pozostał ogólnodostępny
  • park, z drugiej połowy XVII w., XIX w.
  • ogrodzenie – mur z bramą, z drugiej połowy XVII w.
  • folwark – teren, z 1870 r.

Zobacz też

• Panowie z Wierzbnej
• Zabytki romańskie w Polsce

Uwagi

1. komes Stefan z Wierzbna
2. komes Jan z Wierzbna i jego ojciec Mikołaj
3. Waldenburg to niemiecka nazwa Wałbrzycha

Przypisy

1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 146953
2. GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1465 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
4. Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 173. [dostęp 2012-10-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-27)].

Bibliografia

• Rezydencje ziemi świdnickiej, zespół redakcyjny: W. Rośkowicz, S. Nowotny, R. Skowron, Świdnica 1997, s. 61