PROFILBARU.COM

Umarłem, aby żyć
Gatunek	film wojenny
Rok produkcji	1984
Data premiery	8 września 1984
Kraj produkcji	Polska
Język	polski
Czas trwania	88 min
Reżyseria	Stanisław Jędryka
Scenariusz	Jerzy Janicki
Główne role	Andrzej Grabarczyk; Janusz Bukowski; Zygmunt Hübner; Henryk Talar
Muzyka	Małgorzata Bieniek
Zdjęcia	Mieczysław Jahoda
Scenografia	Zenon Różewicz
Kostiumy	Małgorzata Zduleczny
Montaż	Barbara Kosidowska
Produkcja	Studio Filmowe Oko
Kontynuacja	Po własnym pogrzebie (1989)

Ten artykuł należy dopracować:

od 2023-08 → dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł,
→ poszerzyć o istotne informacje.
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Umarłem, aby żyć – polski film wojenny z 1984 roku w reżyserii Stanisława Jędryki.

Obraz nawiązujący do wspomnień Stanisława Miedzy-Tomaszewskiego i oparty na jego losach wojennych. Działając podczas II wojny światowej w konspiracji, w 1941 został schwytany przez Gestapo i rozpoznany jako ważny jej działacz ze znajomością szyfrów umożliwiających Niemcom rozpracowanie konspiracji w granicach III Rzeszy.

Film miał dwie cykliczne kontynuacje: Po własnym pogrzebie (1989) i Urodzony po raz trzeci (1989).

Treść

W postać głównego bohatera wcielił się Andrzej Grabarczyk w roli Leopolda Wójcika, aresztowanego i osadzonego na Pawiaku. W obawie, że może nie wytrzymać tortur podczas przesłuchań przez Gestapo, domaga się on dostarczenia mu trucizny. Konspiratorzy kontaktują się w tej sprawie z profesorem Pytlem. Ten jednak stanowczo sprzeciwia się przekazaniu trucizny i zgłasza pomysł wydobycia Wójcika poprzez umyślne zakażenie go tyfusem, w ten sposób wymuszając konieczność przeniesienia więźnia do szpitala. Major Wróbel wprawdzie planuje tam akcję zbrojną, lecz prof. Pytel świadomy, że grozi to odwetem ze strony Niemców, przeciwstawia się temu zamiarowi. W zamian proponuje fortel z wykonaniem fikcyjnej operacji wyrostka robaczkowego, która oficjalnie ma zakończyć się niepowodzeniem – śmiercią pacjenta.

Zarażony Wójcik z rozpoznaniem tyfusu trafia do szpitala pod strażą i symuluje atak ślepej kiszki. Profesor Pytel zarządza operację w stanie podwyższonego ryzyka ze względu na operowanie pacjenta z chorobą zakaźną. W czasie rzekomej operacji Wójcik zostaje podmieniony na ciało jego sobowtóra. On sam odzyskuje wolność, podczas gdy Niemcy pozostają w przekonaniu, że ich więzień zmarł na stole operacyjnym.

Obsada (kolejność alfabetyczna)

Jacek Borkowski – Heymann, adiutant Mosera
Janusz Bukowski – Wróbel, major AK
Anna Ciepielewska – Maria Wójcikowa, matka Leopolda
Joanna Duchnowska – dziewczyna w kawiarni
Zygmunt Fok – dozorca
Alfred Freudenheim – tajniak w kawiarni
Iwona Głębicka – pielęgniarka asystująca przy „operacji”
Maciej Góraj – Krzysztof, lekarz w szpitalu na Solcu
Andrzej Grabarczyk – Leopold Wójcik
Ryszarda Hanin – służąca chorego na tyfus profesora
Zygmunt Hübner – profesor Tadeusz Pytel
Joanna Jędryka – siostra Salomea
Michał Juszczakiewicz – ranny aresztowany przez gestapo w szpitalu
Roman Kosierkiewicz – woźnica wożący „Wróbla” do szpitali
Jerzy Kramarczyk – „reperujący” windę
Eugeniusz Kujawski – obergruppenführer Hans Moser
Ewa Kuryło – pielęgniarka asystująca przy „operacji”
Marek Lewandowski – niemiecki specjalista od szyfrów
Halina Łabonarska – lekarka na Pawiaku
Piotr Machalica – „Kmicic”, współwięzień Wójcika na Pawiaku
Mirosława Marcheluk – Maria Bruzdowa, matka zmarłego w szpitalu na Solcu Krzysztofa
Anna Milewska – żona profesora Pytla
Stanisław Niwiński – chirurg ze szpitala Dzieciątka Jezus
Marek Nowakowski – kierowca karetki przewożący zwłoki
Bronisław Pawlik – Zygmunt Bruzda, ojciec zmarłego w szpitalu na Solcu Krzysztofa
Beata Poźniak – pielęgniarka pomagająca doktorowi Leśniakowi
Zbigniew Sawan – chory na tyfus profesor, przyjaciel Pytla
Andrzej Szenajch – „reperujący” windę
Karol Strasburger – gestapowiec w szpitalu
Henryk Talar – hauptsturmführer Knothe, komendant z Pawiaka
Aleksander Trąbczyński – szpicel śledzący Wójcika
Marek Walczewski – lekarz na Pawiaku
Wojciech Wysocki – doktor Leśniak
Jerzy Zass – Prahl, strażnik więzienny na Pawiaku
Jolanta Zykun – pielęgniarka
Stanisław Miedza-Tomaszewski – oryginalny bohater wydarzeń (pojawia się na początku i w końcówce filmu)

Informacje dodatkowe

Film został zrealizowany w ciągu 24 dni zdjęciowych.
Plenery filmowe były w Warszawie, zdjęcia zrealizowano w celach Pawiaka, a sceny szpitalne w szpitalu na Lindleya i w Szpitalu Praskim.
Stanisław Miedza-Tomaszewski oprócz epizodycznej roli narracyjnej, pełnił także rolę konsultanta.
Z roku 1970 pochodzi spektakl teatru telewizji pod tym samym tytułem, w reżyserii Edwardy Paszkowskiej, w obsadzie: Edmund Fetting jako profesor, Janusz Bukowski jako Wójcik oraz Jan Englert w roli doktora Leśniaka^[1].

Przypisy

↑ Umarłem, aby żyć. teatrtelewizji.tvp.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-01-06)]. www.teatrtelewizji.tvp.pl

Bibliografia

filmpolski.pl: Umarłem, aby żyć. [dostęp 2008-10-11]. (pol.).
Stanisław Miedza-Tomaszewski: Benefis konspiratora: umarłem aby żyć. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1985. ISBN 83-03-00954-0. (pol.).