Teresa Haremza

Teresa Haremza

Data i miejsce urodzenia	5 października 1952 Koźle
Data i miejsce śmierci	11 marca 1996 Sydney
Gatunki	poezja śpiewana, pop
Zawód	piosenkarka
Aktywność	1970–1990
Wydawnictwo	Tonpress, Larrikin Records
Powiązania	Jadwiga Has, Krystyna Prońko, Marek Grechuta, Czesław Niemen, Seweryn Krajewski

Teresa Haremza z domu Iwaniszewska (ur. 5 października 1952 w Koźlu, obecnie Kędzierzyn-Koźle, zm. 11 marca 1996 w Sydney) – polska piosenkarka, kojarzona głównie z nurtem poezji śpiewanej, działała również w nurcie muzyki rozrywkowej.

Życiorys

Ceniona w latach 70. i 80. XX w. wokalistka, zainteresowania muzyczne wykazywała już jako dziecko. Około 1966 roku otrzymała od rodziców pierwszą gitarę. Brała udział w konkursach szkolnych i regionalnych. Na scenie ogólnopolskiej zaistniała w 1970 roku, reprezentując miasto Opole na Festiwalu Piosenki Radzieckiej w Zielonej Górze. Zaśpiewała piosenkę z repertuaru Bułata Okudżawy Modlitwa Francis Villon i zasłużenie zdobyła Nagrodę Dziennikarzy.

W tym samym roku zdała egzamin na Wydział Polonistyki Uniwersytetu Wrocławskiego, lecz z powodu „braku miejsc” (brak punktów za pochodzenie) nie uzyskała indeksu. W latach 1970–1971 pracowała w charakterze pracownika kulturalno-oświatowego w Domu dla niewidomych w Trawnikach. W 1971 roku rozpoczęła studia na Wydziale Psychologii U. Wr., których nie ukończyła dyplomem, ponieważ nie udało jej się pogodzić drogi artystycznej ze studiami.

W czasach studenckich wokalistka współpracowała z zespołem spod znaku poezji śpiewanej „Poe”^[1]. W 1973 roku na Festiwalu w Krakowie artyści otrzymali nagrodę za interpretację (ex aequo z Renatą Kretówną)^[1]. Piosenkarka wykonała Psalm braterski do wiersza Tadeusza Nowaka^[1]. W 1974 roku wzięła udział w studenckim festiwalu FAMA ’74, reprezentując środowisko studenckie Wrocławia.

W kwietniu 1975 r. zdobyła dwie nagrody rektorskie na XII Ogólnopolskim Festiwalu Piosenki i Piosenkarzy Studenckich w Krakowie za możliwości wykonawcze^[1]. W grudniu 1976 roku na Przeglądzie Piosenki Literackiej „Liryka'76” we Wrocławiu poznała Marka Grechutę^[1][2]. Dzięki tej znajomości związała się ze środowiskiem krakowskim i Teatrem STU^[1].

Wzięła udział w przedstawieniu pt. Exodus. Fragmenty spektaklu ukazały się na longplayu Songi Teatru STU w wykonaniu Marka Grechuty, Włodzimierza Jasińskiego, Romy Warmus, T. Haremzy (w duecie z Grechutą: Gdzie mieszkasz nocy i samodzielnie: Na szarość naszych nocy^[3]) i Zespołu Teatru STU. W 1977 roku Teresa Haremza zajęła IV miejsce na festiwalu opolskim (ex aequo z Andrzejem Rosiewiczem i Krystyną Jandą) za wykonanie piosenki pt. Gdzie mieszkasz nocy (muz. M. Grechuta, sł. L. A. Moczulski)^[1].

Kolejny projekt we współpracy z Grechutą to praca przy realizacji spektaklu Szalona lokomotywa, w którym brała udział. W lutym 1978 roku, obok Krystyny Jandy towarzyszyła artyście podczas jubileuszu 10-lecia jego pracy artystycznej, który odbył się w sali klubu Riviera-Remont. W tym samym roku podczas XVI KFPP w Opolu Maciej Śniegocki otrzymał nagrodę specjalną za aranżację piosenki Zejdźmy ze sceny (muz. Janusz Sent, sł. Jadwiga Has) w wykonaniu Teresy Haremzy^[4].

Piosenkarka znalazła się w gronie polskich artystów, na czele z Czesławem Niemenem, Marylą Rodowicz (również brała udział realizacji musicalu Szalona Lokomotywa^[1]), Januszem Olejniczakiem, Andrzejem i Elizą, 2 plus 1, Zespołem Pieśni i Tańca Uniwersytetu Jagiellońskiego „Słowianki” i Chórem Akademickim Politechniki Szczecińskiej, które na przełomie lipca i sierpnia 1978 wzięło udział w XI Światowy Festiwal Młodzieży i Studentów w Hawanie (Kuba).

W 1979 roku, w ramach Międzynarodowej Wiosny Estradowej w Poznaniu, Marek Grechuta i Teresa Haremza zaprezentowali premierowe wykonanie oratorium pt. Zapach łamanego w rękach chleba do wierszy Tadeusza Kubiaka. W tym samym roku na rynku ukazała się płyta – Pieśni Marka Grechuty do słów Tadeusza Nowaka, zawierająca trzy utwory w wykonaniu piosenkarki, tj.: Za lasami za wodami, W małym miasteczku, Matko Naturo.

Na XVII KFPP Opole ’79, w koncercie Premiery Teresa Haremza wykonała kompozycję napisaną specjalnie dla niej przez Czesława Niemena do słów J. Has – Sprzedaję łzy, kupuję sny (bez nagrody – piosenka miała być „zbyt trudna” z „brakiem walorów komercyjnych”). Wystąpiła również u boku Seweryna Krajewskiego w filmie muzycznym pt. Pechowy dzień (1979)^[5].

W 1980 roku wydarzeniem okazał się przyjęty entuzjastycznie recital artystki na Festiwalu w Zielonej Górze. Na listach przebojów Non Stopu pojawiły się piosenki w jej wykonaniu: Za oknem bal (muz. S. Krajewski, sł. J. Has) i Spada na ziemię srebrny pył (muz. Tadeusz Janik, sł. J. Has). Koniec roku przyniósł kolejny sukces. Uznaniem cieszył się wystawiony w Teatrze Muzycznym w Gdyni spektakl Kolęda-Nocka (muz. Wojciech Trzciński, sł. Ernesta Bryll) z udziałem Krystyny Prońko i Teresy Haremzy.

We wrześniu 1981 roku piosenkarka wraz z mężem i przyjaciółmi znalazła się w Holandii, a następnie w Niemczech, gdzie dowiedziała się o stanie wojennym w Polsce. Pojawiła się wówczas w audycji Radia Wolna Europa. W 1982 roku wyemigrowała do Australii i zamieszkała w Sydney. W 1985 roku piosenkarka nagrała angielskojęzyczny longplay pt. Teresa Haremza. Na obczyźnie brała czynny udział w życiu artystycznym – na swoim koncie ma rolę filmową i długoletnią współpracę z teatrem.

Teresa Haremza zachorowała w 1990 roku. Przez sześć lat walczyła z nieuleczalną chorobą. Zmarła w Sydney i tam też została pochowana. 24 listopada 2017 roku w Kędzierzynie Koźlu odbyła się uroczystość nadania imienia Teresy Haremzy muszli koncertowej, mieszczącej się przy ul. Dunajewskiego^[6]. Tablicę pamiątkową odsłonił brat artystki Leszek Iwaniszewski^[7].

Życie prywatne

W 1976 roku Teresa Iwaniszewska wyszła za mąż za artystę fotografika Grzegorza Haremzę. Z tego małżeństwa w 1984 roku urodziła im się córka Julia (mieszka w Canberze).

Dyskografia

Albumy

• 1985: Teresa Haremza (LP, Larrikin Records)

Kompilacje

• 1978: Songi Teatru STU (LP, Polskie Nagrania)^[3]
• 1978: Hasta La Victoria Siempre – Havana'78 (LP, Pronit)
• 1978: Hawana '78 (LP, Polskie Nagrania)^[8]
• 1978: Opole 78 (MC, Wifon)
• 1980: Międzynarodowa Wiosna Estradowa'80 (LP, Polskie Nagrania)
• 1980: My wrocławianie (LP, Pronit)
• 1998: Ballady z Bukowiny i Krainy Nostalgii – Portret (CD, Karolex)

Single

• 1980 : Gwiezdny pył / Będę śpiewać, śpiewać (SP, Tonpress)

Pocztówki dźwiękowe

• 1980: Za oknem bal / Gdy szukam słów (SP, Tonpress)

Inne nagrania

Z Markiem Grechutą:

• 1978: Muza Pomyślności / Głos (SP, Tonpress)^[9][10]
• 1979: Pieśni Marka Grechuty do słów Tadeusza Nowaka (LP, Pronit)

Z Krystyną Prońko:

• 1981: Kolęda Nocka (LP, Pronit)
• 1990: Firma „Ja i Ty” (LP, Polskie Nagrania)

Filmografia

• 1979: Być ptakiem (reż. Leszek Wosiewicz; wykonanie piosenki Widziałam ja orła)^[11]
• 1979: Pechowy dzień (reż. Barbara Sass; obsada aktorska i wykonanie piosenek)^[12]
• 1981: ... I buchnie kolędy pożar (reż. Piotr Szalsza; obsada aktorska)^[11]

Programy telewizyjne

• 1978: Pieśni miłości i nienawiści (reż. Tomasz Zygadło; obsada aktorska)^[13]

Przypisy

1. Śladami Teresy Iwaniszewskiej Haremzy w 20 rocznicę jej śmierci. retromuzyka.pl. [dostęp 2017-11-28]. (pol.).
2. Wrocław piosenką stoi. e-teatr.pl. [dostęp 2017-11-28]. (pol.).
3. Songi Teatru Stu. discogs.com. [dostęp 2016-02-05]. (pol.).
4. Laureaci XVI KFPP Opole 1978. web.archive.org. [dostęp 2016-02-09]. (pol.).
5. Pechowy dzień. telemagazyn.pl. [dostęp 2016-02-05]. (pol.).
6. Odsłonięcie tablicy pamiątkowej Teresy Haremzy. kedzierzynkozle.pl. [dostęp 2018-06-20]. (pol.).
7. Redakcja: Żyła raz w Koźlu taka dziewczyna… Muszla koncertowa imienia Teresy Haremzy. kk24.pl, 2018-11-26. [dostęp 2018-06-20]. (pol.).
8. Hawana '78. kppg.waw.pl. [dostęp 2016-02-05]. (pol.).
9. Marek Grechuta – Muza Pomyślności / Głos. rateyourmusic.com. [dostęp 2016-02-05]. (pol.).
10. Marek Grechuta – Muza Pomyślności / Głos. discogs.com. [dostęp 2016-02-05]. (pol.).
11. Teresa Haremza. filmpolski.pl. [dostęp 2016-02-05]. (pol.).
12. Pechowy dzień. tv.pl. [dostęp 2016-02-05]. (pol.).
13. Programy Telewizyjne – „Pieśni miłości i nienawiści”. cohen.ugu.pl. [dostęp 2016-02-05]. (pol.).

Bibliografia

• Teresa Haremza – Retrospekcja Muzyki Popularnej
• O Teresie Haremzie – Salon24
• Teresa Haremza – Discogs.com
• Teresa Haremza – KPPG

Linki zewnętrzne

• Teresa Haremza w bazie Poezja śpiewana.pl
• Śladami Teresy Iwaniszewskiej-Haremzy w dwudziestą rocznicę jej śmierci – Retromuzyka.pl

Kontrola autorytatywna (osoba):

• ISNI: 0000000409398019
• VIAF: 302820390
• PLWABN: 9810633716705606
• NUKAT: n2013193164