Schronisko w dolinie Świcy

Schronisko PTT w dolinie Świcy

Państwo	Polska
Pasmo	Gorgany, Karpaty
Wysokość	930 m n.p.m.
Data otwarcia	16 października 1932
Właściciel	Oddział Lwowski PTT
Położenie na mapie Gorganów schronisko
Położenie na mapie Karpat schronisko
Położenie na mapie Beskidów Wschodnich schronisko
48°40′20″N 23°46′50″E

Ruiny schroniska (2007)

Schronisko w dolinie Świcy – nieistniejące obecnie schronisko turystyczne położone w Gorganach na wysokości 930 m n.p.m.^[1][2]

Historia

Schronisko wzniesiono w dolinie rzeki Świcy, na zachodnim skraju Gorganów (dolina ta stanowi umowną granicę pomiędzy tym pasmem a Bieszczadami Wschodnimi). Stało w osadzie Świca (wcześniej także pod nazwą Klauza Świca) położonej w pobliżu dawnej klauzy o tej samej nazwie znajdującej się u ujścia do Świcy potoku Tysowiec. Oprócz schroniska składała się ona z gajówki przedsiębiorstwa leśnego Silvinia i pawilonu myśliwskiego. Do osady prowadziła droga kołowa, jednak istniała również możliwość dotarcia do niej koleją – regularne pociągi kursowały do stacji Wygoda, gdzie należało przesiąść się na kolejkę leśną dojeżdżającą do oddalonej o 3,5 km gajówki Mündung (Myndung)^{[1][2][3][4][5][6]}.

Schronisko należące do Oddziału Lwowskiego Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego wzniesiono w oparciu o projekt Tadeusza Soleckiego. Architekt nie tylko bezpłatnie sporządził plany budynku, ale też jako wolontariusz nadzorował prace w terenie. Środki finansowe na budowę pochodziły – oprócz kasy Oddziału Lwowskiego – także z subwencji przekazanych przez Zarząd Główny PTT, jego oddziały Warszawski i Tarnowski oraz Ministerstwo Komunikacji^[6]. Przygotowania do budowy, w tym do zakupu parceli rozpoczęto w lipcu 1931 roku, a na miejscu ruszyły one wiosną 1932 roku. Poświęcenie i uroczyste otwarcie schroniska odbyło się już 16 października 1932 r. W ceremonii uczestniczyło ok. 150 osób, w tym Mieczysław Orłowicz (jako przedstawiciel Ministerstwa), Wacław Majewski z Zarządu Głównego PTT oraz Adam Lenkiewicz z Oddziału Lwowskiego, przedstawiciele innych oddziałów Towarzystwa, a także starosta miejscowego powiatu. Łączny koszt budowy wraz z wyrównaniem terenu i wyposażeniem wnętrza wyniósł 30 tys. zł^{[2][3][4][5][7]}.

Otwarty wówczas budynek wykonany był z drewna i mieścił dziesięć pomieszczeń użytkowych: na parterze zlokalizowano hol, jadalnię, kuchnię i dużą wspólną sypialnię, z kolei na piętrze oprócz holu – siedem niewielkich sypialni, w tym cztery w mansardach. Początkowo urządzono jedynie wspólną sypialnię z 17 łóżkami. Z czasem liczba ta zwiększyła się do 20, a ponadto oferowano 10 miejsc na siennikach^[1][7]. Podaje się też, że schronisko w pewnym momencie oferowało nawet 34 miejsca noclegowe, w tym 21 na łóżkach^[5]. Budynek posiadał podpiwniczenie oraz wysoki strych. W pobliżu głównego budynku postawiono niewielki garaż oraz obiekt gospodarczy, zaś w drugiej połowie lat 30. w schronisku uruchomiono pośrednictwo pocztowe^[1][5][7]. Obiekt czynny był przez cały rok, a jego zarządczynią była Paulina Podberezka^[7].

Budynek nie przetrwał II wojny światowej^[5][7].

Szlaki turystyczne

Stan na lata 1933–1937.

• Główny Szlak Karpacki
  • na Gorgan Wyszkowski,
  • na Ukiernię i dalej na Sywanię Lolińską, przełęcz Sołotwinka oraz Wierch Mołody,
• do gajówki Mündung^[a],
  • odgałęzienie na Jajko Ilemskie,
• na przełęcz Sołotwinka,
• do doliny Mołody
• na Megłę Wielką przez Megłę Małą i dalej na Menczył^{[b][11][12][13]}.

Uwagi

1. Według części źródeł szlak od schroniska do gajówki Mündung (Myndung) znakowano na zielono^[8].
2. Według stanu na 1937 szlak nieznakowany^[8]; w innych opracowaniach część szlaku prowadząca na Menczył znakowana na niebiesko^[9] (choć prawdopodobnie błędnie)^[10].

Przypisy

1. HenrykH. Gąsiorowski HenrykH., Przewodnik po Beskidach Wschodnich, Polskie Towarzystwo Tatrzańskie, t. 1 cz. 2: Gorgany, Lwów – Warszawa: Książnica-Atlas, 1933, s. 41–42, ISBN 83-909612-7-X, OCLC 749855740  (pol.).???
2. ZbigniewZ. Grabowski ZbigniewZ. (red.), Kronika | Schroniska P. T. T., „Przegląd Turystyczny” (3), Kraków: Polskie Towarzystwo Tatrzańskie, 1 grudnia 1932, s. 6  (pol.).
3. Jan GwalbertJ.G. Pawlikowski Jan GwalbertJ.G., WaleryW. Goetel WaleryW. (red.), Sprawozdania oddziałów, kół i sekcyj Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego z działalności za rok 1931 | Oddział we Lwowie [online], Wierchy 1932 ↓ , s. XXXVI .
4. Jan GwalbertJ.G. Pawlikowski Jan GwalbertJ.G., WaleryW. Goetel WaleryW. (red.), Kronika | Nowe schronisko w Gorganach [online], Wierchy 1932 ↓ , s. 190 .
5. DariuszD. Dyląg DariuszD., Gorgany. Przewodnik, Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2008, s. 91, ISBN 978-83-89188-74-8, OCLC 297550353  (pol.).
6. Bogdziewicz 2012 ↓, s. 223.
7. Bogdziewicz 2012 ↓, s. 224.
8. JózefJ. Moszczeński JózefJ., AdamA. Lenkiewicz AdamA. (red.), Mapa Gorgany, załącznik do „Przewodnika historyczno-turystycznego po Gorganach i Czarnohorze : Szlakiem II Brygady Legionów Polskich w Karpatach Wschodnich”, Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Oświatowy, 1937, OCLC 69280318  (pol.). Brak numerów stron w książce
9. AdamA. Zieliński AdamA., AleksanderA. Wasung AleksanderA., Bieszczady i Gorgany. Mapa znakowanych szlaków turystycznych od Ustrzyk Gr. po Rafajłowę, Lwów: Książnica-Atlas, 1933, OCLC 1299139987  (pol.). Brak numerów stron w książce
10. HenrykH. Gąsiorowski HenrykH., Kronika | Piśmiennictwo | „Bieszczady i Gorgany“, Mapa znakowanych szlaków turystycznych od Ustrzyk Górnych po Rafajłowę; opracowali dr. A. Zieliński i A. Wasung, Jan GwalbertJ.G. Pawlikowski, WaleryW. Goetel (red.), „Wierchy”, Zarząd Główny i Oddział Lwowski Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego (11), Kraków: Gebethner i Wolff, 1933, s. 259  (pol.).
11. Regulamin GOT, s. 62, 64, Polskie Towarzystwo Tatrzańskie, 1935 .{{Cytuj}} Linki zewnętrzne: "opis". Brak numerów stron w książce
12. Mapa topograficzna 1:100 000, arkusz Seneczów (pas 54, słup 37), Wojskowy Instytut Geograficzny, 1937  (pol.). Brak numerów stron w książce
13. Mapa topograficzna 1:100 000, arkusz Porohy (pas 54, słup 38), Wojskowy Instytut Geograficzny, 1935  (pol.). Brak numerów stron w książce

Bibliografia

• RyszardR. Bogdziewicz RyszardR., Schroniska karpackie od Beskidu Śląskiego do Czarnohory w latach 1874–1945, wyd. I, Lublin: Drukarnia i Wydawnictwo Akademickie WSSP im. Wincentego Pola, 2012, s. 221–223, ISBN 978-83-60594-24-7, OCLC 956614813  (pol.).
• „Wierchy”, Zarząd Główny i Oddział Lwowski Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego (10), Kraków: Gebethner i Wolff, 1932  (pol.).