Sławomir Makaruk (lotnik)

Sławomir Makaruk

Pełne imię i nazwisko	Sławomir Piotr Jerzy Makaruk
Data i miejsce urodzenia	22 lipca 1932 Biała Podlaska
Data i miejsce śmierci	20 kwietnia 1963 Bielsko-Biała
Zawód, zajęcie	pilot szybowcowy
Odznaczenia

Zdobyte odznaki szybowcowe

Złota Odznaka Szybowcowa z trzema diamentami

Złota odznaka szybowcowa

Srebrna odznaka szybowcowa

Grób Sławomira Makaruka na cmentarzu Wojskowym na Powązkach

Sławomir Piotr Jerzy Makaruk (ur. 22 lipca 1932 w Białej Podlaskiej, zm. 20 kwietnia 1963 k. Bielska-Białej) – polski szybownik, szybowcowy pilot doświadczalny, pilot samolotowy i balonowy, instruktor lotniczy.

Życiorys

Urodził się w rodzinie Jana i Marii z Bauerów^[1]. W 1944 roku ukończył 6. klasę szkoły podstawowej w Białej Podlaskiej. W lutym 1945 roku jego rodzina przeniosła się do Torunia, gdzie uczęszczał do Gimnazjum im. Mikołaja Kopernika^[2]. W 1946 roku w wieku 14 lat rozpoczął szkolenie szybowcowe w Aeroklubie Pomorskim w Toruniu pod kierunkiem instruktora L. Belińskiego. Srebrną Odznakę Szybowcową (nr 451) uzyskał w roku 1951, Złotą (nr 45) w roku 1952^[3].

W 1950 roku zdał maturę w liceum im. Stanisława Staszica w Warszawie^[4][5]. Początkowo studiował w Szkole Inżynierskiej Wawelberga i Rotwanda, a po jej włączeniu do Politechniki Warszawskiej na wydziale lotniczym PW^[2], który ukończył w 1954 roku uzyskując tytuł inżyniera lotnictwa. W tym samym roku rozpoczął pracę w Zakładzie Badań w Locie Instytutu Lotnictwa jako pilot doświadczalny, a później jako kierownik pracowni szybowcowej Działu Badań w Locie^[3]. Prowadził próby homologacyjne wszystkich badanych w locie w tym czasie szybowców produkcji Szybowcowego Zakładu Doświadczalnego w Bielsku-Białej oraz prowadził też badania porównawcze wielu szybowców produkcji zagranicznej^[6].

W 1953 roku podczas I Szybowcowych Mistrzostw Polski w Lesznie zajął 22 miejsce i spełnił dwa warunki do Diamentowej Odznaki Szybowcowej (przelot docelowy 306 km i przewyższenie 5510 m)^[2]. W II Szybowcowych Mistrzostwach Polski w 1955 roku w Lisich Kątach zajął 6 miejsce w kategorii szybowców dwumiejscowych. W III Szybowcowych Mistrzostwach Polski w 1956 roku w Jeleniej Górze zajął 2 miejsce^[1].

Aktywnie działał w środowisku lotniczym, w 1956 roku został wybrany na członka komisji restytucyjnej Aeroklubu Rzeczypospolitej Polskiej. Na zebraniu Aeroklubu PRL, odbywającym się w dniach 16–17 grudnia 1956 roku, został wybrany do Zarządu Głównego tej organizacji^[2]. W latach 1958–1959 był wiceprezesem Aeroklubu Warszawskiego, w latach 1956–1959 członkiem Zarządu Głównego APRL, 1959–1960 członkiem Komisji Rewizyjnej APRL, 1956–1963 członkiem Komisji Szybowcowej APRL oraz w latach 1958–1963 wiceprzewodniczącym Komisji Balonowej APRL^[2]. W 1961 roku wystąpił z propozycją utworzenia w Aeroklubie PRL Komisji Sportowej wzorowanej na przedwojennej Komisji Lotnictwa Sportowego^[2].

W 1957 roku zdobył Złotą Odznakę Szybowcową z trzema diamentami (odznaka nr 26) za przelot otwarty na szybowcu A-9 na trasie Warszawa – Szalamy (678,5 km)^[1]. W tym samym roku został mu przyznany tytuł Mistrza Sportu w szybownictwie.

W 1958 roku rozpoczął szkolenie balonowe i 27 maja 1959 roku uzyskał uprawnienia pilota balonowego^[7]. Od 1961 roku był wiceprzewodniczącym Komisji Balonowej Aeroklubu PRL^[3]. W 1960 roku w I Krajowych Zawodach Balonów Wolnych im. Franciszka Hynka zajął I miejsce po przeleceniu 221 km w czasie 5 h 28 min^[2]. W 1961 roku zajął I miejsca podczas Zawodów Balonowych o puchar Międzynarodowych Targów Poznańskich, Międzynarodowych Zawodów Balonowych Trophee du Balon Libre w Groningen oraz podczas II Krajowych Zawodach Balonów Wolnych im. Franciszka Hynka^[3].

W 1962 roku podczas próby wyrwania z lotu nurkowego na szybowcu Zefir 2A doszło do urwania skrzydeł i przy ratowaniu się na spadochronie złamał nogę^[1].

W kwietniu 1963 roku podjął się badania drgań występujących na szybowcu SZD-21 Kobuz-2 o znakach rejestracyjnych SP-1990. 20 kwietnia, w trakcie pomiarów drgań, doszło do flatteru i jedno skrzydło uległo urwaniu w locie. Sławomir Makaruk nie zdołał uratować się na spadochronie – zginął w szczątkach szybowca w okolicach Bielska-Białej^[1]. Prawdopodobnie aparatura pomiarowa, którą miał przymocowaną do kolana, uniemożliwiła mu wydostanie się z kabiny szybowca^[8]. Do przedwczesnej śmierci wylatał 2045 godzin na szybowcach, 411 godziny na samolotach i wykonał 83 loty balonowe^[3].

Łącznie prowadził próby 27 typów szybowców, w tym^[1]:

• SZD-6 Nietoperz
• SZD-8 Jaskółka
• Bocian Z
• Bocian Puls
• SZD-11 Albatros
• SZD-12 Mucha 100
• Antonov A-9
• SZD-15 Sroka
• SZD-16 Gil
• SZD-18 Czajka
• SZD-19 Zefir
• Zefir 2
• Kobuz 2A
• SZD-22 Mucha Standard
• SZD-24 Foka
• SZD-25 Lis
• Koser-Hrovat KB-1 Triglav
• Ikarus B.C.6 Kobac
• Ilindenka 1T
• Cijan-Obad Orao
• Slingsby Skylark
• Ikarus Meteor
• KAI-12 Primorec
• Let L-13 Blaník
• Lommatzsch Lom-58 Libelle Standard

Dokonał też oblotu prototypu PZL M-3 Pliszka (dziewiczy lot).

Był mężem mgr inż. lotnictwa Wiesławy Łaneckiej-Makaruk i ojcem Sławomira, znanego podróżnika, nurka, ratownika górskiego, fotografa.

Został pochowany w kwaterze lotniczej cmentarza Wojskowego na Powązkach w Warszawie (kwatera B12-8-27)^[9]. Podczas pogrzebu nad grobem przeleciał klucz samolotów sportowych i wojskowych.

Ordery i odznaczenia

Był odznaczony Srebrnym i Brązowym Krzyżem Zasługi oraz pośmiertnie Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski^[10].

Przypisy

1. Andrzej Glass, Tomasz Murawski (praca zbiorowa), Polskie szybowce 1945–2011. Problemy rozwoju, Wydawnictwo SCG, Bielsko-Biała 2012, ISBN 978-83-932826-0-9, s. 190.
2. Tomasz Demidowicz: Sławomir Makaruk (1932–1963). „Podlaski Kwartalnik Kulturalny”. 3/96, s. 12–19, lipiec, sierpień, wrzesień 1996. Warszawa: Regionalny Ośrodek Kultury w Białej Podlaskiej. ISSN 1234-6160. 
3. Jerzy RyszardJ.R. Konieczny Jerzy RyszardJ.R., TadeuszT. Malinowski TadeuszT., Mała encyklopedia lotników polskich, Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1983, s. 104–107, ISBN 83-206-0337-4, OCLC 830230270 .
4. Szkoła im. Stanisława Staszica w Warszawie 1906–1950.
5. Znani absolwenci XIV Liceum Ogólnokształcącego im. Stanisława Staszica w Warszawie [dostęp 2023-10-10].
6. Wiśniowski 2016 ↓, s. 95.
7. Historia Aeroklubu Warszawskiego. [dostęp 2018-10-23]. (pol.).
8. Andrzej Glass, Tomasz Murawski (praca zbiorowa), Polskie szybowce 1945–2011. Problemy rozwoju, Wydawnictwo SCG, Bielsko-Biała 2012, ISBN 978-83-932826-0-9, s. 171.
9. Wyszukiwarka cmentarna - Warszawskie cmentarze
10. Skrzydlata Polska i 44'1972 ↓, s. 7.

Bibliografia

• Tadeusz Malinowski. Inżynier pilot. „Skrzydlata Polska”. 44/1972, 29 października 1972. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783. 
• Szkoła im. Stanisława Staszica w Warszawie 1906–1950. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1988, s. 117, 528, 590. ISBN 83-06-01691-2.
• Andrzej Glass, Tomasz Murawski: Polskie szybowce 1945–2011. Problemy rozwoju. Bielsko-Biała: Wydawnictwo SCG, 2012. ISBN 978-83-932826-0-9. OCLC 804836344.
• Jerzy Jędrzejewski: Polscy piloci doświadczalni. Warszawa: Wydawnictwa Naukowe Instytutu Lotnictwa, 2014. ISBN 978-83-63539-05-4. OCLC 883576680.
• Witold Wiśniowski (red.), Tu byli, tu pracowali ... 100 twarzy Instytutu Lotnictwa, Warszawa: Wydawnictwa Naukowe Instytutu Lotnictwa, 2016, ISBN 978-83-63539-22-1, OCLC 968511373 .

Kontrola autorytatywna (osoba):

• VIAF: 26146332840318730671
• PLWABN: 9810555860205606