Rubel białoruski

Rubel białoruski

Banknot 200 rubli serii z 2009 r. (w obiegu od 1 lipca 2016 r.)
Kod ISO 4217	BYN
Symbol	Br
Państwo	Białoruś
Bank centralny	Narodowy Bank Republiki Białorusi
Poziom inflacji	16,2% (2015 kwiecień)[1]
Podział	1 rubel = 100 kopiejek
Banknoty	5, 10, 20, 50, 100, 200, 500 rubli
Monety	1, 2, 5, 10, 20, 50 kopiejek 1, 2 ruble

Rubel białoruski (biał. беларускі рубель) – jednostka monetarna Republiki Białorusi równa 100 kopiejkom, wprowadzona do obiegu w roku 1992, po uzyskaniu przez Białoruś niepodległości.

Rubel białoruski miał oznaczenie według standardu ISO 4217 BYB do 2000 r., BYR do czerwca 2016 r., a obecnie jest oznaczony symbolem BYN.

Historia

Pierwsze banknoty wprowadzone w 1992 r. miały nominały 50 kopiejek oraz 1, 3, 5, 10, 25, 50 i 100 rubli. Jako oficjalny środek płatniczy niepodległego państwa białoruskiego w momencie wprowadzenia równy był 10 rublom państw nieistniejącego już ZSRR. Kolejne banknoty wprowadzane do obiegu, o nominale 200, 500 (1992), 1000 (1993) i 5000 (1994) rubli, opatrzono wizerunkami miast i budynków białoruskich.

Wraz z narastającą inflacją do obiegu wprowadzono nową serię banknotów, tym razem o wymiarach 150×69 i 150×74 mm. Zachowano rozpoczętą w 1992 roku stylistykę. Kolejno pojawiały się nominały 20 000 (1994), 50 000 (1995), 100 000 (1996), 500 000 (1998), 1 000 000 i 5 000 000 (1999) rubli.

1 stycznia 2000 roku dekretem prezydenta Aleksandra Łukaszenki przeprowadzono denominację, polegającą na skreśleniu 3 zer. Do obiegu zostały wprowadzone ruble (BYR) o nominałach 1, 5, 10 (mały format), 20, 50, 100, 500, 1000 oraz 5000 rubli (duży format). Kolejny nominał – 10 000 rubli wprowadzono do obiegu już w roku 2001. W roku 2002 w obiegu pojawiły się banknoty o nominałach 20 000 i 50 000 rubli, a w roku 2005 – 100 000 rubli białoruskich.

1 października 2001 roku zostały wydrukowane kolekcjonerskie banknoty o nominałach 1, 5, 10, 20, 50, 100, 500, 1000, 5000 i 10000 rubli z nadrukiem "MILLENNIUM", serią aa, oraz nietypową niską numeracją. Banknoty zostały wydrukowane z okazji drugiego tysiąclecia.

Na dzień 1 stycznia 2005 planowano wycofanie tej waluty z obiegu i zastąpienie jej rublem rosyjskim, co miało być naturalną konsekwencją wprowadzenia rosyjsko-białoruskiej unii walutowej. Na skutek nieporozumień pomiędzy władzami obydwu państw do urzeczywistnienia tej unii jednak nie doszło^[2].

1 stycznia 2009 wprowadzono nieoczekiwaną dewaluację rubla białoruskiego o 20%. Nieoczekiwaną, ponieważ jeszcze w połowie grudnia Aleksander Łukaszenka uspokajał naród, że kurs rubla jest stabilny.

24 maja 2011 wprowadzono nieoczekiwaną dewaluację rubla białoruskiego o 54%. Nieoczekiwaną, ponieważ jeszcze w marcu Aleksander Łukaszenka i Piotr Prakapowicz uspokajali naród, że kurs rubla jest stabilny i dewaluacji nie będzie.

12 marca 2012 roku w rezultacie przekraczającej 100% inflacji wprowadzono do obiegu banknot o nominale 200 000 rubli (ok. 24,50 USD w dniu wprowadzenia do obiegu).

1 lipca 2016 roku na Białorusi przeprowadzona została denominacja rubla białoruskiego. Jeden nowy rubel odpowiada 10 000 starych rubli. Po raz pierwszy w historii Białorusi w obiegu pojawiły się także monety^[3]. Do obiegu trafiło 7 banknotów o nominale: 5, 10, 20, 50, 100, 200 i 500 rubli oraz 8 monet o nominałach: 1, 2, 5, 10, 20, 50 kopiejek, 1 rubel i 2 ruble. Banknoty przedstawiają obiekty architektoniczne i zabytki Białorusi. „Stare” banknoty były w obiegu do końca 2016 roku, potem możliwa jest ich wymiana w bankach.

Banknoty

Pierwszy rubel (1992–1999)

Seria 1992[4][5]
Awers	Rewers	Nominał	Wymiary	Opis		Znak Wodny	Druk	Zabezpieczenia	Data
				Awers	Rewers				Druku	Wprowadzenia	Wycofania	Wymiany
		50 kopiejek	105 × 53 mm	Wiewiórka pospolita	Pogoń	Figury geometryczne	"Goznak" - Federalne Przedsiębiorstwo Unitarne	Znak wodny i UV	1992	25 maja 1992	1 stycznia 2001	31 grudnia 2000
		1 rubel		Zając				Numeracja, znak wodny i UV
		3 ruble		Bóbr europejski
		5 rubli		Wilk
		10 rubli		Ryś
		25 rubli		Łoś
		50 rubli		Niedźwiedź
		100 rubli		Żubr
		200 rubli		Mińsk						8 grudnia 1992
		500 rubli		Plac Zwycięstwa w Mińsku
		1000 rubli		Budynek Narodowej Akademii Nauk Białorusi						3 listopada 1993		31 grudnia 2003
		5000 rubli		Widok na Troickie Przedmieście w Mińsku				Numeracja, znak wodny i UV, nić zabezpieczająca		7 kwietnia 1994
Seria 1994
		20 000 rubli	150 × 69 mm	Budynek Narodowego Banku Białorusi	Pogoń	Wieża i drzewo	"Goznak" - Federalne Przedsiębiorstwo Unitarne, Rosja	Numeracja, znak wodny i UV, nić zabezpieczająca, druk wypukły, mikrodruk	1994	28 grudnia 1994	1 stycznia 2001 r	31 grudnia 2003
		50 000 rubli		Brama Szpitalna (Chełmska) – fragment Twierdzy brzeskiej	Główne wejście do Twierdzy brzeskiej	Brama Szpitalna (Chełmska) – fragment Twierdzy brzeskiej Główne wejście do Twierdzy brzeskiej		Numeracja, znak wodny i UV, nić zabezpieczająca, druk wypukły, mikrodruk, recto-verso	1995	15 września 1995
		100 000 rubli		Narodowa Akademicka Opera Wielka i Dom Baletu Białorusi w Mińsku	Scena z baletu „Favourite” E.A. Hlebau	Baletnica			1996	17 października 1996
Seria 1998
		1000 rubli	110 × 60 mm	Budynek Narodowej Akademii Nauk Białorusi	Nominał w figurach	Figury geometryczne	"Goznak" - Federalne Przedsiębiorstwo Unitarne	Numeracja, znak wodny i UV	1998	16 września 1998	1 stycznia 2001	31 grudnia 2003
		5000 rubli		Widok na Troickie Przedmieście w Mińsku				Numeracja, znak wodny i UV, nić zabezpieczająca
		500 000 rubli	150 × 69 mm	Widok na Troickie Przedmieście w Mińsku	Rzeźby na frontonie Pałacu Kultury	Republikański Pałac Kultury Związków Zawodowych w Mińsku		Numeracja, znak wodny i UV, nić zabezpieczająca, druk wypukły, mikrodruk, recto-verso		1 grudnia 1998
		1 000 000 rubli		Narodowe Muzeum Sztuki Białorusi w Mińsku	Fragment obrazu Portret żony z kwiatami i owocami Jana Chruckiego	Wazon z Kwiatami		Numeracja, znak wodny i UV, nić zabezpieczająca, druk wypukły, mikrodruk, recto-verso, efekt kątowy	1999	30 kwietnia 1999
		5 000 000 rubli		Pałac Sportów w Mińsku	Olimpijski Kompleks Sportowy Raubicze	Narciarz				6 września 1999

Drugi rubel (2000–2016)

Seria 2000[6][7][5]
Wizerunek		Nominał	Wymiary	Kolor główny	Opis		Znak wodny	Druk	Data
Awers	Rewers				Awers	Rewers			Druku	Wprowadzenia	Wycofania	Wymiany
		1 rubel	110 × 60 mm	Zielony	Budynek Narodowej Akademii Nauk Białorusi	Nominał w figurach	Figury geometryczne	"Goznak" - Federalne Przedsiębiorstwo Unitarne	2000	1 stycznia 2000	1 kwietnia 2003	31 stycznia 2003
		5 rubli		Różowo – czerwony	Widok na Troickie Przedmieście w Mińsku						1 grudnia 2004	30 czerwca 2005
		10 rubli		Jasnoniebieski	Budynek Narodowej Biblioteki Białorusi						1 marca 2013	31 marca 2014
		20 rubli	150 × 69 mm	Oliwkowo-żółty	Budynek Narodowego Banku Białorusi	Wnętrze budynku Narodowego Banku Białorusi	Stare logo Banku Białorusi
		50 rubli		Pomarańczowo-czerwony	Brama Szpitalna (Chełmska) – fragment Twierdzy brzeskiej	Główne wejście do Twierdzy brzeskiej	Brama Szpitalna (Chełmska) – fragment Twierdzy brzeskiej				1 lipca 2015	1 lipca 2016
		100 rubli		Jasnozielony	Narodowa Akademicka Opera Wielka i Dom Baletu Białorusi w Mińsku	Scena z baletu „Favourite” E.A. Hlebau	Baletnica				1 stycznia 2017	1 stycznia 2022
		500 rubli	150 × 74 mm	Jasnobrązowy	Republikański Pałac Kultury Związków Zawodowych w Mińsku	Rzeźby na frontonie Pałacu Kultury	Republikański Pałac Kultury Związków Zawodowych w Mińsku
		1000 rubli		Jasnoniebieski	Narodowe Muzeum Sztuki Białorusi w Mińsku	Fragment obrazu Portret żony z kwiatami i owocami Jana Chruckiego	Wazon z Kwiatami
		5000 rubli		Jasnofioletowy	Pałac Sportów w Mińsku	Olimpijski Kompleks Sportowy Raubicze	Narciarz
		10 000 rubli		Różowy	Panorama miasta Witebsk	Letni amfiteatr w Witebsku	Wieża ratuszowa w Witebsku			16 kwietnia 2001
		20 000 rubli		Szary	Pałac Rumiancewów i Paskiewiczów w Homlu	Widok pałacu ze zdjęcia A. Idzikowskiego	Wazon			21 stycznia 2002
		50 000 rubli		Błękitny	Zamek w Mirze	Ozdobne elementy architektoniczne na zamku	Wieża Zamku w Mirze			20 grudnia 2002
		100 000 rubli		Pomarańczowy	Zespół zamkowy w Nieświeżu	Widok na zamek w Nieświeżu z obrazu Napoleona Ordy	Ornament, logo Banku Białorus			15 lipca 2005
		200 000 rubli		Jasnozielony	Muzeum Sztuki w Mohylewie	Kolaż architektoniki budynku muzeum	Kwiat, logo Banku Białorusi		2012 (2000)	12 marca 2012
Seria 2010
		50 rubli	150 × 69 mm	Pomarańczowo-czerwony	Brama Szpitalna (Chełmska) – fragment Twierdzy brzeskiej	Główne wejście do Twierdzy brzeskiej	Brama Szpitalna (Chełmska) – fragment Twierdzy brzeskiej	"Goznak" - Federalne Przedsiębiorstwo Unitarne	2010 (2000)	29 grudnia 2010	1 lipca 2015	1 lipca 2016
		50 000 rubli	150 × 74 mm	Błękitny	Zamek w Mirze	Ozdobne elementy architektoniczne na zamku	Wieża Zamku w Mirze				1 stycznia 2017	1 stycznia 2022
Seria 2011
		100 rubli	150 × 69 mm	Jasnozielony	Narodowa Akademicka Opera Wielka i Dom Baletu Białorusi w Mińsku	Scena z baletu „Favourite” E.A. Hlebau	Baletnica	"Goznak" - Federalne Przedsiębiorstwo Unitarne	2011 (2000)	5 września 2011	1 stycznia 2017	1 stycznia 2022
		500 rubli	150 × 74 mm	Jasnobrązowy	Republikański Pałac Kultury Związków Zawodowych w Mińsku	Rzeźby na frontonie Pałacu Kultury	Republikański Pałac Kultury Związków Zawodowych w Mińsku			15 marca 2011
		1000 rubli		Jasnoniebieski	Narodowe Muzeum Sztuki Białorusi w Mińsku	Fragment obrazu Portret żony z kwiatami i owocami Jana Chruckiego	Wazon z Kwiatami
		5000 rubli		Jasnofioletowy	Pałac Sportów w Mińsku	Olimpijski Kompleks Sportowy Raubicze	Narciarz			25 lipca 2011
		10 000 rubli		Różowy	Panorama miasta Witebsk	Letni amfiteatr w Witebsku	Wieża ratuszowa w Witebsku			15 marca 2011
		20 000 rubli		Szary	Pałac Rumiancewów i Paskiewiczów w Homlu	Widok pałacu ze zdjęcia A. Idzikowskiego	Wazon

Trzeci rubel (od 2016)

Seria 2009[8][7]
Wizerunek		Nominał	Wymiary	Kolor Główny	Opis		Znak wodny	Druk	Data
Awers	Rewers				Awers	Rewers			Druku	Wprowadzenia
		5 rubli	135 x 72 mm	Pomarańczowy	Baszta Kamieniecka	Kolaż na temat pierwszego osad słowiańskich	Baszta Kamieniecka	"Goznak" - Federalne Przedsiębiorstwo Unitarne	2009 2019	1 lipca 2016 20 maja 2019
		10 rubli	139 x 72 mm	Jasnoniebieski	Kościół Przemienienia Pańskiego w Połocku	Kolaż na temat oświecenia i druku	Kościół Przemienienia Pańskiego w Połocku
		20 rubli	143 x 72 mm	Żółty	Pałac Rumiancewów i Paskiewiczów w Homlu	Kolaż na temat duchowości	Pałac Rumiancewów i Paskiewiczów w Homlu		2009 2020	1 lipca 2016 23 marca 2020
		50 rubli	147 x 72 mm	Zielony	Zamek w Mirze	Kolaż na temat sztuki	Zamek w Mirze
		100 rubli	151 x 72 mm	Turkusowy	Zamek w Nieświeżu	Kolaż na temat teatru i ludowych świąt	Zamek w Nieświeżu		2009 2022	1 lipca 2016 1 lipca 2022
		200 rubli	155 x 72 mm	Fioletowy	Obwodowe Mohylewskie Muzeum Sztuk imienia P. W. Masłenikowa	Kolaż na temat rzemiosła i urbanistyki	Obwodowe Mohylewskie Muzeum Sztuk imienia P. W. Masłenikowa		2009	1 lipca 2016
		500 rubli	159 x 72 mm	Różowo-Niebieski	Biblioteka Narodowa Białorusi	Kolaż na temat literatury	Biblioteka Narodowa Białorusi

Kolekcjonerskie banknoty

Kolekcjonerska emisja - "MILLENNIUM"[9]
Wizerunek		Nominał	Wymiary	Kolor Główny	Opis		Znak wodny	Druk	Nakład (szt)	Data
Awers	Rewers				Awers	Rewers				Wprowadzenia
		1 rubel	110 × 60 mm	Zielony	Figury geometryczne	Nominał w figurach	Figury geometryczne	"Goznak" - Federalne Przedsiębiorstwo Unitarne, Rosja	2500	1 października 2001
		5 rubli		Różowo – czerwony
		10 rubli		Jasnoniebieski
		20 rubli	150 × 69 mm	Oliwkowo-żółty	Wnętrze budynku Narodowego Banku Białorusi, Napis "MILLENNIUM"	Wnętrze budynku Narodowego Banku Białorusi	Stare logo Banku Białorusi
		50 rubli		Pomarańczowo-czerwony	Brama Szpitalna (Chełmska) – fragment Twierdzy brzeskiej, Napis "MILLENNIUM"	Główne wejście do Twierdzy brzeskiej	Brama Szpitalna (Chełmska) – fragment Twierdzy brzeskiej
		100 rubli		Jasnozielony	Scena z baletu „Favourite” E.A. Hlebau, Napis "MILLENNIUM"	Narodowa Akademicka Opera Wielka i Dom Baletu Białorusi w Mińsku	Baletnica
		500 rubli		Jasnobrązowy	Rzeźby na frontonie Pałacu Kultury, Napis "MILLENNIUM"	Republikański Pałac Kultury Związków Zawodowych w Mińsku	Republikański Pałac Kultury Związków Zawodowych w Mińsku
		1000 rubli	150 × 74 mm	Jasnoniebieski	Fragment obrazu Portret żony z kwiatami i owocami Jana Chruckiego, Napis "MILLENNIUM"	Narodowe Muzeum Sztuki Białorusi w Mińsku	Wazon z Kwiatami
		5000 rubli		Jasnofioletowy	Olimpijski Kompleks Sportowy Raubicze, Napis "MILLENNIUM"	Pałac Sportów w Mińsku	Narciarz
		10000 rubli		Różowy	Letni amfiteatr w Witebsku, Napis "MILLENNIUM"	Panorama miasta Witebsk	Wieża ratuszowa w Witebsku
Kolekcjonerska emisja - "10 lat Narodowego Banku Białorusi"[10]
		20 rubli	150 × 69 mm	Oliwkowo-żółty	Wnętrze budynku Narodowego Banku Białorusi	Budynek Narodowego Banku Białorusi, stare logo Banku Białorusi z napisem 1991-2001	Stare logo Banku Białorusi	"Goznak" - Federalne Przedsiębiorstwo Unitarne, Rosja	5500	1 stycznia 2001
Kolekcjonerska emisja - "20 lat Narodowego Banku Białorusi"[11]
		20000 rubli	150 × 74 mm	Szary	Widok pałacu ze zdjęcia A. Idzikowskiego	Pałac Rumiancewów i Paskiewiczów w Homlu, hologram z logiem Banku Białorusi, poniżej napis 1991-2011	Wazon z Kwiatami	"Goznak" - Federalne Przedsiębiorstwo Unitarne, Rosja	3000	1 grudnia 2010

Przypisy

1. [1] (ang.).
2. Witold Repetowicz: „Zamiana rubla na rubel”, Unia&Polska nr 6 (101), wrzesień 2003.
3. Białorusini już nie będą milionerami | Kurier Wileński [online], kurierwilenski.lt [dostęp 2017-11-20]  (pol.).
4. y, Выведенные из обращения банкноты Национального банка Республики Беларусь [online] .
5. Сроки и условия обмена банкнот, выпущенных в обращение Национальным банком Республики Беларусь | Национальный банк Республики Беларусь [online], www.nbrb.by [dostęp 2020-12-31]  (ros.).
6. Banknotes of the National Bank of the Republic of Belarus in Circulation. [dostęp 2009-07-29]. (ang.).
7. NBP, Białoruś [online] .
8. Находящиеся в обращении банкноты Национального банка образца 2009 года | Национальный банк Республики Беларусь [online], www.nbrb.by [dostęp 2019-03-24] .
9. y, Памятныя банкноты "MILLENNIUM" [online] .
10. y, Памятны банкнот, прысвечаны 10-годдзю Нацыянальнага банка Рэспублікі Беларусь [online] .
11. y, Памятны банкнот, прысвечаны 20-годдзю Нацыянальнага банка Рэспублiкi Беларусь [online] .