Inflacja

Zobacz też: inne znaczenia.

Inflacja (łac. inflatio – nadęcie)[1] – proces trwałego wzrostu ogólnego poziomu cen w gospodarce[2][3]. Skutkiem tego procesu jest spadek siły nabywczej pieniądza krajowego. Zjawiskiem przeciwnym do inflacji jest deflacja.

Inflacja na świecie w 2019 r.

Mierzenie inflacji

Miarą inflacji jest stopa inflacji, czyli roczna zmiana procentowa wskaźnika cen[4]. Najczęściej pod terminem inflacja rozumie się zmianę wskaźnika cen konsumpcyjnych, czyli inflację konsumencką. Do mierzenia inflacji używa się również innych wskaźników cen, np. wskaźnika cen produkcyjnych (inflacja producencka). W Polsce statystyki inflacji obliczane są przez GUS i NBP. Inflacja bazowa obliczana jest przez NBP w celu pomiaru długofalowych trendów, więc pomija ceny ulegające częstym zmianom[5].

Stopę inflacji oblicza się przez porównanie poziomu wskaźnika cen w dwóch okresach, bieżącym (t) i poprzednim (t-1)[6]:

Najczęściej inflację podaje się w układzie rok bieżący do roku poprzedniego (r/r), miesiąc bieżący do miesiąca poprzedniego (m/m), a także miesiąc bieżący do tego samego miesiąca roku poprzedniego[7]. Wzrost inflacji jest więc tym większy im wyższy bieżący poziom cen, a niższy poziom cen w okresie poprzednim. Natomiast po okresach wysokiego wzrostu cen stopa inflacji może maleć wskutek tzw. efektu wysokiej bazy, choćby ceny dalej rosły. Na przykład wzrost wskaźnika cen z poziomu 100 do 110 w przeciągu roku oznacza 10% inflację (110 / 100 = 1,10). Jeśli w kolejnym roku wskaźnik wzrośnie do 120, to inflacja wyniesie już tylko 9% (120 / 110 = 1,09).

Interpretując wyniki obliczeń warto pamiętać, że stała inflacja oznacza wykładniczy wzrost poziomu cen. Na przykład utrzymująca się inflacja na poziomie 2,5% w przeciągu dekady spowoduje wzrost poziomu cen do 1,025^10 = 1,28, czyli o 28%.

Przyczyny inflacji

Skutki inflacji

  • Redystrybucja siły nabywczej na korzyść emitującego pieniądz (zwykle rządu bądź podległej mu instytucji) kosztem reszty użytkowników (dlatego inflacja bywa nazywana „ukrytym podatkiem”[8]).
  • W przypadku kiedy tempo wzrostu inflacji jest wyższe niż tempo wzrostu wynagrodzeń – spadek realnych dochodów obywateli[9].
  • Realny spadek wartości zobowiązań i wierzytelności, które nie podlegają waloryzacji.
  • Utrata zaufania do pieniądza jako środka przechowywania wartości[10].
  • Ponieważ siła nabywcza pieniądza maleje, konsumenci chcą się go pozbyć, zakupując dobra, których wartość nie maleje. Tym samym napędzają te sektory gospodarki, które produkują dobra trwałe.
  • Powyższy skutek wywołuje wzrost (niekoniecznie równomierny) cen innych towarów. Jeżeli wzrasta cena benzyny (także wskutek nakładania podatków, w tym akcyzy), rosną koszty transportu i ceny wszystkich towarów, które są transportowane. Tym samym wzrost ceny benzyny może spowodować wzrost cen, np. chleba.

Zdaniem większości ekonomistów gospodarka funkcjonuje najbardziej efektywnie przy niskiej inflacji[11].

Rodzaje inflacji

Według kryterium tempa:

Według kryterium przyczyny:

Według kryterium przejawiania się oraz skutków:

Według kryterium zależności od innych kategorii makroekonomicznych:

Według kryterium czynnika czasu:

Według kryterium całokształtu stosunków ekonomicznych w kraju:

Wielkie kryzysy inflacyjne

  • W Polsce w ciągu pięciu lat cena dolara wzrosła z 9 marek polskich w 1918 roku do około 6,4 miliona.
  • W tym samym okresie w Rzeszy Niemieckiej wartość dolara wzrosła z 4,2 marek niemieckich do około 4,2 biliona (cena znaczka pocztowego w listopadzie 1923 roku wynosiła 500 miliardów marek).
  • W czasie kryzysu godpodarczego na Węgrzech w 1946 roku miesięczna skala inflacji wynosiła 41,9 biliarda procent (odpowiadało to podwajaniu się wysokości cen co 15 godzin). U szczytu inflacji jeden znaczek pocztowy kosztował 20 kwadrylionów (2 z 25 zerami) pengő. Podczas wprowadzania forintów w sierpniu 1946 przelicznik z pengő wynosił 1 do 400 kwadryliardów (400 tysięcy kwadrylionów, 4 z 29 zerami) pengő.
  • W latach 1988–1989 gwałtownie wzrosła inflacja w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, sięgając 50% miesięcznie.
  • W połowie roku 2008 bank centralny Zimbabwe podał, że roczna stopa inflacji w tym kraju wynosi 2,2 miliona procent, tym samym była najwyższą na świecie. Miejscowi ekonomiści (niepowiązani z tym bankiem) sądzili jednak, że inflacja w kraju wynosiła nawet 7 milionów procent. Według danych z 9 października 2008 inflacja średnioroczna w lipcu podskoczyła do 231 mln procent, podczas gdy w czerwcu wynosiła 11,2 mln procent[13]. W swojej kulminacji (w połowie listopada 2008 roku, gdy porzucono walutę lokalną i zalegalizowano obrót walutami państw ościennych) tempo inflacji przekraczało 50 mld procent miesięcznie[14].

Zobacz też

Uwagi

  1. ↑ Bank centralny może wpływać na działalność kredytową banków komercyjnych, sterując popytem na pieniądz i jego podażą, poprzez:

Przypisy

  1. ↑ Słownik Wyrazów Obcych. slownik-online.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-11-03)].
  2. ↑ Marek Belka: XVI. W: Elementarne zagadnienia ekonomii. Roman Milewski (redaktor naukowy). Wyd. II. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 414 i n. ISBN 83-01-14437-8.
  3. ↑ Olivier Blanchard, Macroeconomics. A European perspective, 4th edition, Harlow, England 2021, s. 36, ISBN 978-1-292-36090-4, OCLC 1245957343 [dostęp 2023-04-28].
  4. ↑ Mankiw, N. Gregory: Macroeconomics. Worth, 2002, s. 22–32, seria: wyd. 5.
  5. ↑ NBP, Słownik ekonomiczny [online] [dostęp 2022-01-16] [zarchiwizowane z adresu 2020-09-20].
  6. ↑ Gregory Mankiw: Principles of Economics. Cengage Learning, 2017, s. 496–498. ISBN 978-1-305-58512-6.
  7. ↑ NBP, Statystyka – Inflacja bazowa [online] [dostęp 2023-01-16].
  8. ↑ Henry Hazlitt: Inflacja. Wróg publiczny nr 1. Warszawa: Fijorr Publishing Company, 2007, s. 3–4.
  9. ↑ A spectre returns. „The Economist”, s. 71, 23 April 2022. 
  10. ↑ Matthew Bishop: Essential economics: an A–Z guide. New York: Bloomberg Press, 2009, s. 164. ISBN 978-1-57660-351-2.
  11. ↑ Matthew Bishop: Essential economics: an A−Z guide. New York: Bloomberg Press, 2009, s. 164. ISBN 978-1-57660-351-2.
  12. ↑ Stanisław Owsiak: Podstawy nauki finansów. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, 2002, s. 194–195.
  13. ↑ W Zimbabwe lipcowa stopa inflacji 231 mln proc.
  14. ↑ Zimbabwe pokonało hiperinflację i będzie mieć prawdziwy bank centralny.

Bibliografia

  • George Reisman: Capitalism: A Treatise on Economics. (Ottawa: Jameson Books, 1990), 503–506 & Chapter 19, ISBN 0-915463-73-3.
  • Mishkin, Frederic S.: The Economics of Money, Banking, and Financial Markets. New York, Harper Collins, 1995.
  • Baumol, William J., Alan S. Blinder: Macroeconomics: Principles and Policy. Tenth edition. Thomson South-Western, 2006, ISBN 0-324-22114-2.

Linki zewnętrzne

Strategi Solo vs Squad di Free Fire: Cara Menang Mudah!