Pyrzowice

Pyrzowice

wieś
Ulica Wolności – główna oś wsi
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Powiat	tarnogórski
Gmina	Ożarowice
Wysokość	303 m n.p.m.
Liczba ludności (2021)	561
Strefa numeracyjna	32
Kod pocztowy	42-625[2]
Tablice rejestracyjne	STA
SIMC	0222380
Położenie na mapie gminy Ożarowice Pyrzowice
Położenie na mapie Polski Pyrzowice
Położenie na mapie województwa śląskiego Pyrzowice
Położenie na mapie powiatu tarnogórskiego Pyrzowice
50°27′39″N 19°04′17″E[1]

Pyrzowice – wieś sołecka w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie tarnogórskim, w gminie Ożarowice^[3].

Na jej terenie ulokowany jest Międzynarodowy Port Lotniczy Katowice.

W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa katowickiego.

W roku 2021 miejscowość liczyła 561 mieszkańców, z czego 50,6% mieszkańców stanowiły kobiety, a 49,4% mężczyźni^[3].

Położenie

Wieś położona jest w północnej części Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego, w Zagłębiu Dąbrowskim, na terenie historycznej, kulturowej i geograficznej Małopolski.

Nazwa

Nazwę miejscowości w zlatynizowanej staropolskiej formie Pyrzowicze wymienia w latach (1470–1480) Jan Długosz w księdze Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis^[4].

Historia

Dom z okresu PRL wybudowany z użyciem tradycyjnego lokalnego materiału budowlanego – wapienia

Mapa Pyrzowic i okolic sporządzona w 1933 przez Wojskowy Instytut Geograficzny na podstawie mapy Królestwa Polskiego z 1881.

Z powodu bliskości lotniska charakterystycznym elementem krajobrazu są parkingi stworzone na prywatnych działkach przy domach

Międzynarodowy Port Lotniczy Katowice – terminal B – widok wnętrza

Wieś wzmiankowana po raz pierwszy w 1340. Wchodząca w granice Księstwa Siewierskiego, położona na skraju historycznej puszczy Smolnik, stanowiła własność klasztoru Norbertanek na krakowskim Zwierzyńcu. Później przechodziła przez ręce kolejnych właścicieli, między innymi krakowskiego szlachcica Jana Twardowskiego, a w I połowie XV wieku stała się własnością Stanisława Rudzkiego herbu Pilawa. W latach 1535–1537 Krzysztof Jarocki herbu Rawicz z Jarocina, syn marszałka nadwornego koronnego Stanisława Jarockiego, zakupił Pyrzowice wraz z sąsiednimi wioskami: Tąpkowicami oraz Dobieszowicami.

W dokumentach dają się również odnaleźć nazwy nieistniejących już przysiółków: Żar (w którym uprawiano bartnictwo), Chrósty, Mostki, Mostkowa Struga. Przysiółkiem były również Celiny, które wykształciły się na dzisiejszą samodzielną wieś.

Zaginęły też nazwy wzgórz: Jeziorna Góra i Gościnna Góra, modrzewiowy dwór w parku lipowym oraz karczma stojąca do początków XIX wieku przy drodze do Zendka.

W 1940 w sąsiednim Zendku powstało lotnisko (Schendek, później nazwane Udetfeld), które stanowiło element realizowanego przez dowództwo Luftwaffe programu rozwoju sieci lotnisk wojskowych. Zniszczone podczas wycofywania się wojsk niemieckich w 1945 roku. Po wojnie odbudowane przez polskie wojska lotnicze – służyło jako baza dla wojsk lotniczych SZ PRL. W latach 90 XX wieku po przekazaniu cywilom stało się zalążkiem współczesnego Międzynarodowego Portu Lotniczego Katowice.

W roku 2003 w rejonie wsi utworzono gminną strefę aktywności gospodarczej.

Zabytki

• Kaplica Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny – kaplica z przełomu XIX i XX wieku, murowana na planie kwadratu z czworoboczną wieżyczką i narożnikami frontalnymi zwieńczonymi sterczynami.
• Kapliczka – kapliczka z przełomu XIX i XX wieku z cegły, słupowa.

Transport

Transport drogowy^[3]

• autostrada A1
• droga ekspresowa S1
• droga krajowa nr 78
• droga wojewódzka nr 913

Port Lotniczy

W pobliżu wsi ulokowany jest Międzynarodowy Port Lotniczy Katowice.

Kolej

Przez Pyrzowice przebiega linia kolejowa łącząca Ożarowice z Zawierciem. Jest ona fragmentem dawnej linii Zawiercie-Tarnowskie Góry. Jeszcze na przełomie XX i XXI wieku w używana była do transportu towarowego. Obecnie wyłączona z użytku. W planie rozwoju kolejnictwa na lata 20 XXI wieku jest uruchomienie połączenia kolejowego do Katowic.

Wspólnoty wyznaniowe

• Kościół rzymskokatolicki:
  • parafia Nawiedzenia NMP
• Świadkowie Jehowy:
  • zbór Pyrzowice^[5]

Przypisy

1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 113516
2. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1067 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
3. Wieś Pyrzowice w liczbach [online], Polska w liczbach, 2021 [dostęp 2023-08-29]  (pol.).
4. Joannis Długosz Senioris Canonici Cracoviensis, „Liber Beneficiorum”, Aleksander Przezdziecki, Tom II, Kraków 1864, s. 202.
5. Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2018-11-06] .