Powiat jędrzejowski

Powiat jędrzejowski

powiat
Muzeum Mikołaja Reja w Nagłowicach
Herb Flaga
Państwo	Polska
Województwo	świętokrzyskie
TERC	2602
Siedziba	Jędrzejów
Starosta	Paweł Faryna
Powierzchnia	1256,96 km²
Populacja (31.12.2019) • liczba ludności	85 379[1]
• gęstość	67,9 os./km²
Urbanizacja	30,13%
Tablice rejestracyjne	TJE
Adres urzędu: ul. 11 Listopada 83 28-300 Jędrzejów
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba gmin miejsko-wiejskich 5 Liczba gmin wiejskich 4
Położenie na mapie województwa
Strona internetowa

Powiat jędrzejowski – powiat w Polsce (województwo świętokrzyskie), utworzony w 1999 roku w ramach reformy administracyjnej. Jego siedzibą jest miasto Jędrzejów.

W skład powiatu wchodzą:

• gminy miejsko-wiejskie: Jędrzejów, Małogoszcz, Sędziszów, Sobków, Wodzisław
• gminy wiejskie: Imielno, Nagłowice, Oksa, Słupia
• miasta: Jędrzejów, Małogoszcz, Sędziszów, Sobków, Wodzisław

Powiat jędrzejowski graniczy z trzema powiatami województwa świętokrzyskiego: włoszczowskim, kieleckim i pińczowskim, z jednym powiatem województwa małopolskiego: miechowskim oraz z jednym powiatem województwa śląskiego: zawierciańskim.

Według danych z 31 grudnia 2019 roku^[2] powiat zamieszkiwało 85 379 osób. Natomiast według danych z 30 czerwca 2020 roku powiat zamieszkiwało 85 179 osób^[3].

Gminy

Liczba ludności i powierzchnia gmin (na grudzień 2018^[4]).

Gmina	Ludność	Powierzchnia
Jędrzejów (w tym miasto)	28 324 (15 282)	226,62 km² (11,37 km²)
Sędziszów (w tym miasto)	12 599 (6 494)	145,65 km² (7,92 km²)
Małogoszcz (w tym miasto)	11 626 (3 809)	146,05 km² (9,68 km²)
Wodzisław (w tym miasto)	7 100 (1153)	176,89 km² (7,94 km²)
Sobków (w tym miasto)	8533 (?)	144,31 km² (?)
Nagłowice	4993	117,29 km²
Oksa	4605	90,72 km²
Imielno	4420	101,01 km²
Słupia	4368	108,42 km²
Razem	86 405[5]	1257 km²

Demografia

Liczba ludności (dane z 31 grudnia 2010^[6]):

	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
	osób	%	osób	%	osób	%
Ogółem	88 357	100	44 630	50,51	43 727	49,49
Miasto	26 627	30,14	13 698	15,50	12 929	14,63
Wieś	61 730	69,86	30 932	35,01	30 798	34,86

▶Wieś vs ▶miasto

Ogółem (▶k, ▶m)

Miasto (▶k, ▶m)

Wieś (▶k, ▶m)

• Piramida wieku mieszkańców powiatu jędrzejowskiego w 2014 roku^[7].

Charakterystyka geograficzna

Powiat jędrzejowski położony jest na Wyżynie Małopolskiej w większości w obrębie Niecki Nidziańskiej a jego północno-zachodnie tereny leżą na Wyżynie Przedborskiej. W skład Niecki wchodzi charakterystyczny dla tego regionu Płaskowyż Jędrzejowski. Teren płaskowyżu jest pofałdowany i opada łagodnymi garbami z zachodu na wschód. Dominują tu gleby urodzajne, przeważnie rędziny. Obszar zbudowany jest z utworów węglanowych górnej kredy.

Obszary chronione

• Miechowsko-Działoszycki Obszar Chronionego Krajobrazu (M-DOChK) – w obrębie powiatu rozciąga się na obszarach gmin Słupia, Sędziszów i Wodzisław.
• Włoszczowsko-Jędrzejowski Obszar Chronionego Krajobrazu (W-JOChK) – w obrębie powiatu rozciąga się na obszarach gmin Nagłowice, Oksa, Jędrzejów i niewielkimi fragmentami na terenach gmin Małogoszcz, Sobków i Imielno.
• Konecko-Łopuszniański Obszar Chronionego Krajobrazu (częściowo w gminie Małogoszcz) – ma powierzchnię 98 359 ha. Prawie 50% jego obszaru zajmują duże kompleksy leśne z wielogatunkowymi drzeworostami. Bogata jest fauna reprezentowana przez zwierzęta łowne i ptaki.

Historia powiatu

Przed I wojną światową powiat należał do guberni kieleckiej, zaś po wojnie do województwa kieleckiego. Po II wojnie światowej ponownie włączono go do województwa kieleckiego. Powiat istniał aż do reformy administracyjnej w 1975 roku. Kolejna reforma w 1999 roku przywróciła powiat jędrzejowski i włączyła go do województwa świętokrzyskiego.

Osadnictwo na terenie powiatu jędrzejowskiego ma długą historię. W wyniku badań archeologicznych w okolicy Sobkowa i Nagłowic odkryto liczne stanowiska kultury łużyckiej oraz świadectwa wpływów rzymskich na tych terenach.

Podczas walk narodowowyzwoleńczych w obrębie powiatu rozegrano wiele potyczek, w tym najkrwawszą bitwę powstania styczniowego w 1863 roku pod Małogoszczem. W ramach reperkusji po stłumieniu powstania miastom powiatu (Jędrzejów, Małogoszcz, Sobków, Wodzisław) odebrano prawa miejskie.

Podczas II wojny światowej na terenie powiatu walczyły oddziały Batalionów Chłopskich, NSZ i Armii Krajowej.

Przypisy

1. Wyniki badań bieżących – Baza Demografia – Główny Urząd Statystyczny [online], demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-06-11] .
2. l, Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym (stan w dniu 31.12.2019), 31 grudnia 2019 . Brak numerów stron w książce
3. GUS, Tabl. II. Ludność, ruch naturalny oraz migracje ludności według powiatów w pierwszym półroczu 2020 r., 30 czerwca 2020 . Brak numerów stron w książce
4. powiat jędrzejowski (świętokrzyskie) » mapy, miasta, GUS, nieruchomości, noclegi, gminy, regon, wypadki drogowe, bezrobocie, wynagrodzenie, zarobki, tabele, edukacja, demografia, statystyki [online], Polska w liczbach [dostęp 2019-05-02]  (pol.).
5. Wybory samorządowe 2018 [online], wybory2018.pkw.gov.pl [dostęp 2019-05-02] .
6. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 31 XII 2010 r.. „Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym”, s. 44, 2011-06-10. GUS. ISSN 1734-6118. 
7. http://www.polskawliczbach.pl/powiat_jedrzejowski, na podstawie danych GUS.

Linki zewnętrzne

• Starostwo Powiatowe w Jędrzejowie