Polacy w Kazachstanie – jedna z grup narodowych Republiki Kazachstanu.
Charakterystyka
Spis ludności Kazachstanu 2021 wykazał ponad 35 tys. obywateli narodowości polskiej (0,2% ludności republiki). Szacuje się, że liczba osób pochodzenia polskiego w Kazachstanie może wynosić ok. 100 tys.[1]
Polacy przede wszystkim zamieszkują część północną kraju (obwód północnokazachstański, obwód akmolski, obwód kustanajski). W pierwszym z nich występował najwyższy procent ludności polskiej (17 054 osób; 2,6% ludności obwodu). Polska społeczność Kazachstanu dziś praktycznie w całości składa się z osób urodzonych w tym kraju w okresie sowieckim i postsowieckim. Dla większości tych osób językiem ojczystym jest język rosyjski. W odróżnieniu od innych słowiańskich grup republiki (Rosjanie, Ukraińcy, Białorusini), nie obserwowano znaczącej emigracji Polaków w okresie powojennym, dlatego ich udział procentowy w obwodzie północnokazachstańskim nawet się powiększył, choć sama liczba i tak spada z powodu ujemnego przyrostu naturalnego. Społeczność polska składała się z dwóch części – dobrowolnej fali przesiedleńczej z przełomu XIX wieku i XX wieku oraz z potomków ofiar deportacji (przede wszystkim Polacy z Ukrainy i Litwy, zesłani tutaj w latach 30. i 40. przez reżim komunistyczny).
Statystyki
Statystyka dotycząca populacji Polaków zamieszkujących obszar dzisiejszego Kazachstanu na podstawie radzieckich i kazachskich spisów powszechnych od roku 1926.
|
Rok
|
1926 spis
|
1939 spis
|
1959 spis
|
1970 spis
|
1979 spis
|
1989 spis
|
1999 spis
|
2009 spis
|
2021 spis
|
Polacy |
3042 |
54 809 |
53 102 |
61 355 |
61 136 |
59 956 |
47 302 |
34 057 |
35 319
|
Polacy % |
0,1% |
0,9% |
0,6% |
0,5% |
0,4% |
0,4% |
0,3% |
0,2% |
0,2%
|
Spis powszechny z 2021 roku[2]
Spośród 35 319 Polaków w Kazachstanie kobiety stanowiły 53,5% (18 883), mężczyźni – 46,5% (16 436). Ludność miejska wśród tej grupy etnicznej stanowi 56,5% (19 939), ludność wiejska – 43,5% (15 380). Język polski jako ojczysty wskazało 21,9% (7 737 osób). Językiem kazachskim jest w stanie posługiwać się 22,1% osób w wieku 5 lat i wyżej (7 372 osoby). Z czego 1 735 osób posługuje się nim w życiu codziennym. Nie zna kazachskiego 79,1% Polaków w Kazachstanie.
Historia
Przesiedleńcy przełomu XIX i XX wieków
Polska kolonizacja słabo zaludnionych regionów północnego Kazachstanu rozpoczęła się jeszcze pod koniec XIX wieku. Zgodnie z danymi z rosyjskiego spisu z roku 1897, na obszarze rosyjskiej Azji Środkowej mieszkało już 11 597 Polaków. Osiedlali się oni przede wszystkim w miastach (ok. 90%). Wiadomo także, że emigracja ekonomiczna bezrolnego chłopstwa polskiego z obszaru Kongresówki na przełomie wieków kierowała się także do Kazachstanu. Nieliczni chłopi z guberni kieleckiej i lubelskiej w latach 1906–1910 przesiedlili się w głąb Imperium Rosyjskiego: do guberni orenburskiej, omskiej, kraju iszymskiego, i do pozostałych części Syberii Zachodniej. Znaczącą rolę odegrała w tym reforma Piotra Stołypina.
Stalinowskie deportacje Polaków do Kazachstanu
Deportacje odbywały się w latach 1934–1936 oraz 1940–1941, wówczas Polaków osiedlano w rejonie miast Akmolińska, Kustanaja, Kokczetawu, Krasnoarmiejska, Pietropawłowska, na tych obszarach powstawały miejscowości nazywanie przez Polaków własnymi nazwami, np. Kalinówka, Wiśniówka, Jasna Polana, Zielony Gaj, Konstantinówka[3][4].
Charakterystyka osiedlenia
W obwodzie północnokazachstańskim Polacy mieszkają w stosunkowo małym rozproszeniu. W rejonie Tajnysza obserwowany jest najwyższy procent Polaków w statystykach, gdzie było ich (2004, dane szacunkowe) 22,82% (13 783 osób), ustępując w liczebności jedynie Kazachom (25,4%) oraz prześcigając Rosjan (21,72%). We wszystkich pozostałych rejonach obwodu, w tym w mieście Pietropawłowsk, procent Polaków nie przekracza 1%[5].
Domy Polskie
W Kazachstanie działają Domy Polskie[6].
Zobacz też
Przypisy
Bibliografia
Autochtoniczni Polacy poza RP |
|
---|
Polonia w Europie |
|
---|
Polonia poza Europą |
|
---|