Nazwa rodzajowa Pachyrhinosaurus oznacza „grubonosy jaszczur”.
Budowa ciała
Rekonstrukcja P. lakustai
Pachyrinozaur i jego bliski krewny achelozaur wyróżniają się obecnością dużych, guzowatych wyrośli zdobiących kości nosowe. Wyróżnia je również zmodyfikowana ornamentacja obszaru leżącego za oczodołem[1].
Rozmieszczenie geograficzne
Pachrinozaur zamieszkiwał tereny dzisiejszej Alberty i Alaski[1][2].
Paleobiologia
Pachyrinozaur był, podobnie jak inne ceratopsy, zwierzęciem roślinożernym.
Masowy grób, jaki został odkryty w 1972, wskazuje na to, że prawdopodobnie pachyrinozaury żyły stadnie i zostały zaskoczone przez powódź. Obecność kilku grup wiekowych zdaje się zaś wskazywać na pewien rodzaj opieki nad potomstwem.
Z przeprowadzonej przez Ericksona i Druckenmillera (2011) analizy histologicznej okazu UAMES 3551, kości udowej pachyrinozaura pochodzącej z północno-wschodniej Alaski, wynika, że osobnik ten zginął w 19. roku życia, nie zakończywszy jeszcze wzrostu. Zwierzę gwałtownie rosło przez pierwsze dwa lata życia: pod koniec pierwszego roku osiągało 28% ostatecznych rozmiarów, a pod koniec drugiego roku – 40%. Potem tempo wzrostu wyraźnie spadało. Na podstawie porównań z innymi ceratopsami zasugerowano, że pachyrinozaur dojrzewał płciowo w 9. roku życia. Obecność wyraźnych linii zahamowanego wzrostu wskazuje, że noc polarną, trwającą tam wówczas około dwóch-trzech miesięcy, zwierzęta spędzały na siedliskach polarnych[3].
W roku 1972 Al Lakusta odkrył w Albercie nagromadzenie szczątków pachyrinozaura, skamieniałości skończono wydobywać dopiero pod koniec lat 80. Okazało się, że na jednym metrze kwadratowym znajdowało się aż do 100 kości. W sumie wydobyto 14 czaszek i 3,5 tysiąca innych elementów kostnych.
Systematyka
Czaszka P. lakustai
Ryan i współpracownicy w analizie znaleziska TMP 2002.76.1 uznali jego trychotomię z pachyrinozaurem i achelozaurem. Wcześniej uznawano klad obejmujący dwa wymienione z nazwy rodzaje[1]. Analiza przeprowadzona w 2012 roku przez Fiorillo i Tykoskiego zasugerowała z kolei, że TMP 2002.76.1 jest bliżej spokrewniony z pachyrinozaurem niż z achelozaurem. Klad obejmujący ostatniego wspólnego przodka Pachyrhinosaurus canadensis i Achelousaurus horneri i wszystkich jego potomków otrzymał nazwę Pachyrostra[2].
Kladogram Pachyrostra według Fiorillo i Tykoskiego (2012)[2]
↑ abcAnthony R. Fiorillo, Ronald S. Tykoski. A new Maastrichtian species of the centrosaurine ceratopsid Pachyrhinosaurus from the North Slope of Alaska. „Acta Palaeontologica Polonica”. 57 (3), s. 561–573, 2012. DOI: 10.4202/app.2011.0033. (ang.).
↑Gregory M. Erickson, Patrick S. Druckenmiller. Longevity and growth rate estimates for a polar dinosaur: a Pachyrhinosaurus (Dinosauria: Neoceratopsia) specimen from the North Slope of Alaska showing a complete developmental record. „Historical Biology”. 23 (4), s. 327–334, 2011. DOI: 10.1080/08912963.2010.546856. (ang.).
Bibliografia
Peter Dodson, The Horned Dinosaurs, Princeton University Press, 1996.
