Ote Walisz

Ote Walisz
Otte Wallish
אוֹטֶה וָלִישׁ
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

25 kwietnia 1906
Znojmo, Austro-Węgry

Data śmierci

15 maja 1977

Rodzaj działalności

grafik, projektant znaczków pocztowych, plakatów reklamowych, monet, banknotów

Ote (Otto) Walisz[1], również jako Otte Wallish[2] (hebr. אוֹטֶה וָלִישׁ, ur. 25 kwietnia 1906[a] w Znojmie, zm. 15 maja 1977) – izraelski grafik, projektant plakatów, reklam, monet, banknotów i znaczków pocztowych. Zasłynął ze skaligrafowania i zaprojektowania izraelskiej deklaracji niepodległości, którą ogłoszono 14 maja 1948 roku. Zaprojektował także symbole Armii Obrony Izraela, Policji Izraela oraz loga izraelskich firm Osem(inne języki) i Tnuva(inne języki).

Życiorys

Młodość i życie w Europie

Urodził się 25 kwietnia 1906 roku w Znojmie (dzisiejsze Czechy) w Austro-Węgrzech[1][3][4]. Przed studiami służył w czechosłowackiej armii[5]. Po zwolnieniu rozpoczął studia związane z historią sztuki na Uniwersytecie Wiedeńskim. Nie ukończył ich, ponieważ postanowił wyemigrować do Palestyny i podjął szkolenie rolnicze organizowane przez syjonistów. Zanim wyjechał, rozpoczął pracę jako grafik w Pradze[3][6]. Tworzył prace graficzne i propagandowe dla ruchu syjonistycznego w Niemczech i Czechosłowacji[7]. Na Bliski Wschód wyjechał w 1934 roku w ramach piątej aliji. Była to alija, w trakcie której do Palestyny wyemigrowało wielu żydowskich artystów i grafików, m.in. bracia Szamirowie[3][6]. Po przybyciu na miejsce zamieszkał wraz z rodziną w Hercliji[2].

Działalność w Izraelu

Deklaracja niepodległości Izraela

W 1934 roku otworzył w Tel Awiwie agencję reklamową, a w 1936 roku studio graficzne na ul. Nachalat Binjamin (również Tel Awiw). Studio to wykorzystywane było również do działań operacyjnych służby wywiadowczej HaganySzaj[4].

Przed ogłoszeniem niepodległości Izraela zaangażowany był w projekt serii znaczków pocztowych, na których zamiast nazwy państwa widniał napis „דאר עברי” (Do’ar Iwri, czyli Poczta Hebrajska)[7]. Seria składała się z dziewięciu znaczków, każdy o innej wartości i kolorze, przedstawiających starożytne żydowskie monety[8]. Walisz zaprojektował również znaczki, na których pojawiły się nazwy państwa takie jak: „ארץ ישראל” (Erec Jisra’el) i „יהודה” (Jehuda)[4].

13 maja 1948 roku został poproszony o przygotowanie w ciągu 24 godzin audytorium w Muzeum Sztuki w Tel Awiwie, w którym miało odbyć się ogłoszenie niepodległości Izraela. Sala została oświetlona silnymi lampami, a na głównej ścianie, między dwoma flagami, powieszono portret Theodora Herzla. Dodatkowo zlecono Waliszowi zaprojektowanie deklaracji niepodległości Izraela. Krótki okres nie pozwolił na dokończenie prac kaligraficznych na czas. Dawid Ben Gurion odczytał treść dokumentu z maszynopisu. Deklaracja została dokończona i podpisana później[4][7].

Walisz wraz z Windem Struskim wziął także udział w konkursie na projekt herbu Izraela. Ich wspólny projekt przedstawiał tarczę, której centralnym punktem była uproszczona siedmioramienna menora na niebieskim tle. Była ona wzorowana na menorze z Łuku Tytusa. Na białej wstędze nad świecznikiem znajdowało się siedem złotych gwiazd, co nawiązywało do pomysłu flagi państwa żydowskiego Herzla (zdjęcie projektu). Propozycja nie została jednak zaakceptowana przez komisję konkursową[9]. Projekt flagi państwowej wykonany przez Walisza również nie spotkał się z uznaniem[5]. Zwycięskimi okazały się natomiast propozycje symboli dla izraelskiej armii i policji[7].

Wykonane przez Walisza projekty reklam i plakatów izraelskich firm transportowych czy przemysłu spożywczego nawiązywały swoją symboliką do odrodzenia państwa, przezwyciężenia Zagłady, nowego życia oraz syjonizmu[6][7]. Poza syjonizmem jego twórczość była inspirowana ideami socjalizmu i potrzebą obrony ojczyzny[5]. Wykonywał także zlecenia dla Keren ha-Jesodu, Żydowskiego Funduszu Narodowego i Histadrutu[6].

Wraz z Leo Kadmanem i Chananem Pawelem zaprojektował pierwsze izraelskie monety z serii pruta, które zostały zaakceptowane przez Ministerstwo Finansów. Monety o nominale 5 i 10 prut zostały wybite z błędną odmianą nominału. Zamiast liczby mnogiej prutot pojawił się napis pruta[10]. Na początku lat 50. XX wieku, kiedy izraelska gospodarka stanęła przed problemem niedoboru monet w obiegu, Ministerstwo Finansów postanowiło zlecić druk biletów zdawkowych. Te, które zostały wyemitowane w 1948 roku o nominałach 50 i 100 mil, były zaprojektowane przez Walisza[11].

W 1958 roku Ben Gurion zlecił zaprojektowanie pierwszego izraelskiego medalu, który jednocześnie upamiętniałby 10. rocznicę niepodległości. Zadanie wybrania odpowiedniego artysty zlecono Leo Kadmanowi, który namówił do współpracy Walisza. Przygotował on projekt medalu wykonanego później z dwóch kruszców: złota (średnica 27 mm i 15 g) oraz srebra (38 mm i 30 g)[12]. Rewers medalu przedstawia reprodukcję rzymskiej monety z serii Judaea Capta(inne języki) wyemitowaną z okazji zniszczenia Drugiej Świątyni i zdobycia Judei. Na monecie widnieje rozdzielony palmą napis „IVDAEA CAPTA” a pod spodem litery „SC” (Senatus Consulto). Nad rzymską monetą, wzdłuż obrzeża, hebrajski napis „גלתה יהודה” (dosł. wygnana Judea), po bokach łańcuchy symbolizujące niewolę, a na dole rewersu rok wg kalendarza żydowskiego „תל''א”, czyli 70 r. n.e.[12] Na awersie odwrócenie sytuacji przedstawionej na rzymskiej monecie. Palma rozdziela napis „ISRAEL LIBERATA”, po lewej stronie palmy kobieta ze snopkiem, a po drugiej robotnik z młotem. Pod nimi hebrajska nazwa Jerozolimy „ירושלים”. U góry awersu, wzdłuż obrzeża, hebrajski napis „עשור לחרות ישראל” (dosł. dekada wolności Izraela), a na dole żydowski rok „תשי"ח”, czyli 1958 rok. Oba napisy rozdzielone pięcioma gwiazdami po lewej i pięcioma gwiazdami po prawej stronie[12]. Ten sam medal został wykonany jeszcze w dwóch wersjach (w 1958 i w 1966) przez Gerda Rothschilda i Ze’ewa Lipmana[13].

Walisz, po powstaniu państwa, kontynuował prace w dziedzinie projektowania znaczków. Zaprojektował m.in. serie: z okazji świąt w miesiącu Tiszri (1948[14], 1952[15]), ze starożytnymi monetami (1948[16], 1950[17], 1952[18], 1954[19]), poczty lotniczej (1950)[20], z okazji 4. rocznicy niepodległości (1952)[21].

Zmarł 25 maja 1977 roku[5].

Galeria

Uwagi

  1. Anglojęzyczna strona Muzeum Izraela podaje, że urodził się w 1903 roku, natomiast hebrajskojęzyczna strona Muzeum Izraela podaje 1906 rok.

Przypisy

  1. a b Muzeum Izraela, אוטה וואליש [online] [dostęp 2021-10-13] (hebr.).
  2. a b Muzeum Izraela, Otte Wallish [online] [dostęp 2021-10-13] (ang.).
  3. a b c Saar 2015 ↓.
  4. a b c d שימור המורשת הישראלית, יוצרי הכרזות - אוטה וליש [online] [dostęp 2021-10-14].
  5. a b c d Rubinsztejn 2015 ↓.
  6. a b c d אוטה וליש - פני עם וארץ, „פורטפוליו”, 21 maja 2015 [dostęp 2021-10-14].
  7. a b c d e Aderet 2015 ↓.
  8. Israel Philatelic Federation, COINS DOAR IVRI 1948 [online] [dostęp 2021-10-14].
  9. Mishory ↓.
  10. Bank Izraela, Pruta Series [online] [dostęp 2021-10-14].
  11. Bank Izraela, Fractional Currency [online] [dostęp 2021-10-14].
  12. a b c Sznejdor 2011 ↓, s. 36.
  13. Sznejdor 2011 ↓, s. 38.
  14. Israel Philatelic Federationעברית, FESTIVALS 5709 (1948) [online] [dostęp 2021-10-14].
  15. Israel Philatelic Federation, FESTIVALS 5713 (1952) [online] [dostęp 2021-10-14].
  16. Israel Philatelic Federation, COINS 1949 [online] [dostęp 2021-10-14].
  17. Israel Philatelic Federation, COINS 1950 [online] [dostęp 2021-10-14].
  18. Israel Philatelic Federation, COINS 1952 [online] [dostęp 2021-10-14].
  19. Israel Philatelic Federation, COINS 1954 [online] [dostęp 2021-10-14].
  20. Israel Philatelic Federation, AIRMAIL 1950 [online] [dostęp 2021-10-14].
  21. Israel Philatelic Federation, FOURTH INDEPENDENCE DAY [online] [dostęp 2021-10-14].

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Strategi Solo vs Squad di Free Fire: Cara Menang Mudah!