Narval (1925)

Narval (Q118)

Jednostka bliźniacza „Narvala” – „Morse”
Klasa	okręt podwodny
Typ	Requin
Projekt	C4
Historia
Stocznia	Arsenal de Cherbourg
Położenie stępki	1923
Wodowanie	9 maja 1925
Marine nationale
Wejście do służby	lipiec 1926
Zatopiony	15 grudnia 1940
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność • na powierzchni • w zanurzeniu	standardowa: 947 ton normalna: 1150 t 1441 t
Długość	78,25 m
Szerokość	6,84 m
Zanurzenie	5,1 m
Zanurzenie testowe	80 m
Rodzaj kadłuba	dwukadłubowy
Napęd
2 silniki wysokoprężne o łącznej mocy 2900 KM 2 silniki elektryczne o łącznej mocy 1800 KM 2 śruby
Prędkość • na powierzchni • w zanurzeniu	15 węzłów 9 w.
Zasięg	powierzchnia: 7700 Mm przy 9 w. zanurzenie: 70 Mm przy 5 w.
Uzbrojenie
16 torped, 1 działo kal. 100 mm, 2 km kal. 8 mm
Wyrzutnie torpedowe	10 × 550 mm
Załoga	51

Narval (Q118) – francuski oceaniczny okręt podwodny z okresu międzywojennego i II wojny światowej, czwarta zamówiona jednostka typu Requin. Okręt został zwodowany 9 maja 1925 roku w stoczni Arsenal de Cherbourg, a do służby w Marine nationale wszedł w lipcu 1926 roku. Podczas II wojny światowej jednostka pełniła służbę na Morzu Śródziemnym, od lipca 1940 roku w składzie marynarki Wolnych Francuzów. 15 grudnia 1940 roku okręt zatonął na minie u wybrzeży Tunezji.

Projekt i budowa

„Narval” zamówiony został na podstawie programu rozbudowy floty francuskiej z 1922 roku^[1][2]. Projekt (o sygnaturze C4^[3]) był pierwszą od zakończenia wojny koncepcją francuskiego okrętu podwodnego, powstałą po analizie doświadczeń wojennych i eksploatacji ex-niemieckich jednostek otrzymanych w ramach reparacji wojennych^[1]. Okręt przeznaczony był do służby kolonialnej, działań na liniach komunikacyjnych potencjalnego przeciwnika i rozpoznania^[1][3]. Posiadał spory zasięg i dużą dopuszczalną głębokość zanurzenia; wadami była słaba manewrowość i zbyt mała prędkość osiągana na powierzchni^[1][4]. Konstruktorem okrętu był inż. Jean-Jacques Roquebert^[4].

„Narval” zbudowany został w Arsenale w Cherbourgu^[1][2]. Stępkę okrętu położono w 1923 roku^[2][3], został zwodowany 9 maja 1925 roku^[1][4], a do służby w Marine nationale przyjęto go w lipcu 1926 roku^[3]. Jednostka otrzymała numer burtowy Q118^[5].

Dane taktyczno–techniczne

„Narval” był dużym, oceanicznym okrętem podwodnym o konstrukcji dwukadłubowej^[1][4]. Długość całkowita wynosiła 78,5 metra, szerokość 6,84 metra i zanurzenie 5,1 metra^[1][2]. Wyporność standardowa w położeniu nawodnym wynosiła 947 ton (normalna 1150 ton), a w zanurzeniu 1441 ton^[1][3][a]. Okręt napędzany był na powierzchni przez dwa silniki wysokoprężne (Schneider lub Sulzer(inne języki)) o łącznej mocy 2900 koni mechanicznych (KM)^[1][2]. Napęd podwodny zapewniały dwa silniki elektryczne o łącznej mocy 1800 KM^[1][2]. Dwuśrubowy układ napędowy pozwalał osiągnąć prędkość 15 węzłów na powierzchni i 9 węzłów w zanurzeniu^[1][2][b]. Zasięg wynosił 7700 Mm przy prędkości 9 węzłów (6400 Mm przy 12 węzłach lub 3000 Mm przy 15 węzłach) w położeniu nawodnym oraz 70 Mm przy prędkości 5 węzłów pod wodą^[1][4][c]. Zbiorniki paliwa mieściły 116 ton oleju napędowego (plus 51 ton w zbiornikach balastowych)^[1], a energia elektryczna magazynowana była w bateriach akumulatorów typu D liczących 248 ogniw^[7][8]. Dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 80 metrów, zaś autonomiczność 30 dób^[1][3].

Okręt wyposażony był w 10 wyrzutni torped kalibru 550 mm: cztery wewnętrzne na dziobie, dwie na rufie oraz dwa podwójne obrotowe zewnętrzne aparaty torpedowe (zamontowane przed i za kioskiem), z łącznym zapasem 16 torped^[1][2]. Uzbrojenie artyleryjskie stanowiło działo pokładowe kal. 100 mm L/50 M1925 oraz dwa karabiny maszynowe kal. 8 mm (2 x I)^[1][2].

Załoga okrętu składała się z 51 oficerów, podoficerów i marynarzy^[1][4][d].

Służba

W latach 1935–1937 okręt przeszedł gruntowny remont, połączony z wymianą siłowni^[1][2]. W momencie wybuchu II wojny światowej okręt pełnił służbę na Morzu Śródziemnym, wchodząc w skład 11. dywizjonu 6. eskadry 4. Flotylli stacjonującej w Bizercie, a następnie został przeniesiony do Bejrutu^[9]. Dowódcą jednostki był w tym okresie kpt. mar. J.H. Cloarec^[9]. 11 czerwca 1940 roku okręt powrócił w rejon Bizerty, cumując w Susie^[10]. W momencie podpisania francusko-niemieckiego zawieszenia broni okręt znajdował się na patrolu, a jego dowódca zignorował rozkaz admirała Darlana z 17 czerwca zakazujący zawijania do portów brytyjskich i udał się na Maltę^[2][11]. Okręt wszedł w skład sił morskich Wolnych Francuzów^[2][6]. 15 grudnia 1940 roku „Narval” wszedł na minę i zatonął na wysokości Dżuzur Karkana w Tunezji^[2][6][e].

Uwagi

1. J. Labayle-Couhat oraz J. Lipiński podają, że wyporność nawodna wynosiła 974 tony^[2][6].
2. Według Jane's Fighting Ships 1934 i Jane's Fighting Ships 1940 prędkość nawodna wynosiła 16 węzłów^[5][7].
3. J. Labayle-Couhat podaje, że zasięg nawodny wynosił 5650 Mm przy 10 węzłach, a podwodny 105 Mm przy 5 węzłach^[2], a według Jane's Fighting Ships 1940 oraz J. Lipińskiego zasięg nawodny wynosił 7000 Mm przy 9 węzłach, a podwodny 105 Mm przy 5 węzłach^[6][7].
4. J. Labayle-Couhat podaje, że załoga składała się z 54 osób^[2].
5. P.E. Fontenoy podaje, że do zdarzenia doszło 12 grudnia 1940 roku^[4]; Navypedia podaje natomiast, że prócz wejścia na minę przyczyną zagłady okrętu mógł być atak włoskiego niszczyciela „Curtatone” lub kutra torpedowego „Clio”^[3].

Przypisy

1. Robert Gardiner, Roger Chesneau: Conway’s All the World’s Fighting Ships 1922–1946. London: 1980, s. 272.
2. Jean Labayle-Couhat: French warships of World War II. London: 1971, s. 75.
3. Ivan Gogin: REQUIN submarines (1926-1928). Navypedia. [dostęp 2017-03-05]. (ang.).
4. Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara: 2007, s. 182.
5. Oscar Parkes (red.): Jane’s Fighting Ships 1934. London: 1934, s. 199.
6. Jerzy Lipiński: Druga wojna światowa na morzu. Warszawa: Wydawnictwo Lampart, 1999, s. 539.
7. Francis E. McMurtrie (red.): Jane’s Fighting Ships 1940. London: 1941, s. 193.
8. Antony Preston (red.): Jane’s Fighting Ships of World War II. London: Studio Editions, 1989, s. 131.
9. Don Kindell: FRENCH, POLISH, GERMAN NAVIES, also US SHIPS IN EUROPE, SEPTEMBER 1939. Naval History Homepage. [dostęp 2017-03-05]. (ang.).
10. Don Kindell: FRENCH NAVY SHIPS, JUNE 1940. Naval History Homepage. [dostęp 2017-03-05]. (ang.).
11. Andrzej Perepeczko: Od Napoleona do de Gaulle’a. Flota francuska w latach 1789-1942. Oświęcim: 2014, s. 277.

Bibliografia

• Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara, California: ABC-CLIO, 2007. ISBN 1-85367-623-3. (ang.). Brak numerów stron w książce
• Robert Gardiner, Roger Chesneau: Conway’s All the World’s Fighting Ships 1922–1946. London: Conway Maritime Press, 1980. ISBN 0-85177-146-7. (ang.). Brak numerów stron w książce
• Ivan Gogin: REQUIN submarines (1926-1928). Navypedia. [dostęp 2017-03-05]. (ang.).
• Don Kindell: FRENCH, POLISH, GERMAN NAVIES, also US SHIPS IN EUROPE, SEPTEMBER 1939. Naval History Homepage. [dostęp 2017-03-05]. (ang.).
• Don Kindell: FRENCH NAVY SHIPS, JUNE 1940. Naval History Homepage. [dostęp 2017-03-05]. (ang.).
• Jean Labayle-Couhat: French warships of World War II. London: Ian Allan Ltd., 1971. ISBN 0-7110-0153-7. (ang.). Brak numerów stron w książce
• Jerzy Lipiński: Druga wojna światowa na morzu. Warszawa: Wydawnictwo Lampart, 1999. ISBN 83-902554-7-2. Brak numerów stron w książce
• Francis E. McMurtrie (red.): Jane’s Fighting Ships 1940. London: Sampson Low, Marston & Co., 1941. (ang.). Brak numerów stron w książce
• Oscar Parkes (red.): Jane’s Fighting Ships 1934. London: Sampson Low, Marston & Co., 1934. (ang.). Brak numerów stron w książce
• Andrzej Perepeczko: Od Napoleona do de Gaulle’a. Flota francuska w latach 1789-1942. Oświęcim: Napoleon V, 2014. ISBN 978-83-7889-372-1. Brak numerów stron w książce
• Antony Preston (red.): Jane’s Fighting Ships of World War II. London: Studio Editions, 1989. ISBN 1-85170-194-X. (ang.). Brak numerów stron w książce