Mieczysław Wężyk

Mieczysław Wężyk
Witold Orski, Generał Orski
Ilustracja
ppłk Mieczysław Wężyk
podpułkownik saperów podpułkownik saperów
Data i miejsce urodzenia

19 grudnia 1889
Kozienice

Data i miejsce śmierci

12 czerwca 1963
Warszawa

Przebieg służby
Lata służby

1914–1930

Siły zbrojne

Armia Imperium Rosyjskiego
Wojsko Polskie

Jednostki

Brygada Strzelców Polskich
Dywizja Strzelców Polskich
1 Pułk Saperów Legionów
9 Pułkiem Saperów

Stanowiska

dowódca kompanii inżynieryjnej
dowódca pułku saperów
szef inżynierii i saperów okręgu korpusu

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
wojna polsko-bolszewicka
II wojna światowa
kampania wrześniowa

Późniejsza praca

Prezydent Brześcia nad Bugiem

Odznaczenia
Order św. Jerzego IV klasy (Imperium Rosyjskie) Order Świętej Anny IV klasy (Imperium Rosyjskie) Cesarski i Królewski Order Świętego Stanisława III klasy (Imperium Rosyjskie) Order Świętej Anny III klasy (Imperium Rosyjskie) Order Świętej Anny II klasy (Imperium Rosyjskie) Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Walecznych (1920–1941, czterokrotnie)
Grób Mieczysława Wężyka na cmentarzu Powązkowskim

Mieczysław Wężyk (ur. 19 grudnia 1889 w Kozienicach, zm. 12 czerwca 1963 w Warszawie) – podpułkownik saperów Wojska Polskiego, inżynier i działacz społeczny, w latach 30. prezydent Brześcia nad Bugiem[1].

Życiorys

Służba wojskowa i I wojna światowa

Ukończył Wojskową Szkołę Inżynieryjną w Petersburgu, później kształcił się również na wyższych kursach fortyfikacyjnych w Warszawie. Działał jako komisarz w tajnym Związku Walki Czynnej. Jednocześnie przechodził kolejne stopnie awansu w ramach Armii Imperium Rosyjskiego. W momencie wybuchu I wojny światowej służył jako oficer 9 batalionu saperów[2], w ramach którego otrzymywał kolejne odznaczenia. Order Świętego Jerzego otrzymał za zgłoszenie się na ochotnika i kierowanie udanym atakiem 11 saperów na okopy przeciwnika 3 stycznia 1915[3]. Następnie po sformowaniu w ramach carskiej armii jednostek polskich dowodził kompanią inżynieryjną w Brygadzie Strzelców Polskich, a następnie Dywizji Strzelców Polskich.

„Kowale”

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości służył w Wojsku Polskim. Stał na czele tajnej organizacji o nazwie „Kowale”, nieformalnej struktury paramasońskiej i prawicowej powstałej w kontrze do kojarzonych z lewicą Legionów Piłsudskiego. Wężyk cieszył się estymą z racji swojego wojskowego wykształcenia, służby i medali za bohaterstwo. Po wojnie był jednym z politycznie najaktywniejszych w Warszawie zawodowych oficerów. Zakulisowo (bez wiedzy Januszajtisa) przewodził Zamachowi Stanu w 1919 podpisując między innymi rozkaz aresztowania generała Stanisława Szeptyckiego, wydając rozkaz aresztowania (niezrealizowanego) Piłsudskiego oraz przewiezienia aresztantów: premiera Moraczewskiego oraz ministrów Wasilewskiego i Thugutta do lokalu endeckiego stowarzyszenia "Rozwój". Osoby związane z „Kowalami” w czasie zamachu prowadziły tłumy na pałac Rady Ministrów, co skończyło się jedynie jego zdemolowaniem. [4]

Pseudonim, którym posługiwał się w ramach organizacji to Generał Orski i Witold Orski. Za tym samym pseudonimem działacze żydowscy identyfikowali, że może ukrywać się Witold Gorczyński[5], twórca Legionu Puławskiego i jeden z twórców późniejszego Pogotowia Patriotów Polskich.

Dalsza kariera

3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu podpułkownika ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 i 4. lokatą w korpusie oficerów inżynierii i saperów[6]. W 1923 pełnił obowiązki szefa inżynierii i saperów w Dowództwie Okręgu Korpusu Nr I w Warszawie[7]. W 1924 był szefem inżynierii i saperów w Dowództwie Okręgu Korpusu Nr X w Przemyślu, pozostając oficerem nadetatowym 1 pułku saperów Legionów, a cztery lata później dowodził 9 pułkiem saperów w Brześciu (do 1930, odszedł jako podpułkownik). W 1934, jako oficer stanu spoczynku pozostawał na ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Brześć. Był wówczas przewidziany do użycia w czasie wojny.

Działał społecznie w Warszawie i na Polesiu. Był członkiem Ligi Morskiej i Kolonialnej, jej wiceprezesem w województwie poleskim (uzbierał pieniądze na budowę jachtu morskiego „Poleszuk”), a także – jako inżynier – twórcą wodociągów w Łucku i Brześciu nad Bugiem. Zakładał Mieszkaniowe Stowarzyszenie Spółdzielcze Oficerów na Żoliborzu, którego był prezesem. W latach 30. pełnił obowiązki prezydenta Brześcia nad Bugiem.

10 maja 1939 został zmobilizowany na stanowisko dowódcy Grupy Fortyfikacyjnej Nr 92. Od 10 maja do 1 września prowadził prace fortyfikacyjne na odcinku Żnin, współpracując bezpośrednio z dowódcą Piechoty Dywizyjnej 26 Dywizji Piechoty płk dypl. Tadeuszem Parafińskim. 1 września został oddany do dyspozycji dowódcy Armii „Poznań”, a później Naczelnego Dowódcy Saperów. Ostatni rozkaz otrzymał 17 września od płk Stanisława Poręba-Czuryłło, dowódcy obrony Tarnopola, do którego został przydzielony na stanowisko dowódcy saperów. 5 lutego 1940 był już w Paryżu[8]. Później został wyznaczony na stanowisko zastępcy komendanta Ośrodek Wyszkolenia Oficerów Saperów w Thouars.

Żonaty z Janiną Wężykową z d. Szuman[9]. Zmarł w 1963, został pochowany na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 136-2-30)[10][11].

Ordery i odznaczenia

Przypisy

  1. Fiszka fotograficzna Mieczysława Wężyka w Narodowym Archiwum Cyfrowym
  2. Венжик Мечислав Стефанович — Офицеры русской императорской армии [online], ria1914.info [dostęp 2023-09-26].
  3. a b Венжик Мечислав :: Документы о награждениях :: Первая мировая война [online], gwar.mil.ru [dostęp 2023-09-26].
  4. Stefan Arski, My Pierwsza Brygada, wyd. II poprawione, Warszawa: Czytelnik, 1963, str. 243, 248, 249, 259, 262 (pol.).
  5. KIM JEST GEN. ORSKI?, [w:] Przegląd Wieczorny, „Przegląd Wieczorny. 1918, № 254” (254), Crispa - biblioteka cyfrowa Uniwersytetu Warszawskiego, 1918 [dostęp 2023-09-26] (pol.).
  6. Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 228.
  7. Almanach oficerski na rok 1923/24; praca zbiorowa Dział III Z.2, s. 34.
  8. Wężyk 1940 ↓, s. 1.
  9. "Życie Warszawy", nr 190 z 16–17 sierpnia 1986, s. 11 (nekrolog)
  10. Cmentarz Stare Powązki: ANIELA SZUMANOWA, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-02-22].
  11. "Życie Warszawy", nr 143 z 16-17 czerwca 1963, s. 7 (nekrolog)
  12. Венжик Мечислав :: Документы о награждениях :: Первая мировая война [online], gwar.mil.ru [dostęp 2023-09-26].
  13. Венжик Мечислав :: Документы о награждениях :: Первая мировая война [online], gwar.mil.ru [dostęp 2023-09-26].
  14. Венжик Мечислав :: Документы о награждениях :: Первая мировая война [online], gwar.mil.ru [dostęp 2023-09-26].
  15. Венжик Мечислав :: Документы о награждениях :: Первая мировая война [online], gwar.mil.ru [dostęp 2023-09-26].
  16. Dekret Wodza Naczelnego L. 3423 z 1921 r. (Dziennik Personalny z 1921 r. Nr 43, s. 1722)
  17. Rozkaz Ministra Spraw Wojskowych L. 2033 z 1921 r. (Dziennik Personalny z 1921 r. Nr 40, poz. 1854, s. 1553)
  18. Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych nr 21 z 15 czerwca 1922

Bibliografia

Strategi Solo vs Squad di Free Fire: Cara Menang Mudah!