Krynki (gmina)

Krynki

gmina miejsko-wiejska
Herb Flaga
Państwo	Polska
Województwo	podlaskie
Powiat	sokólski
TERC	2011043
Burmistrz	Jolanta Gudalewska
Powierzchnia	165,91 km²
Populacja (30.06.2016) • liczba ludności	3 194[1]
• gęstość	19,2 os./km²
Nr kierunkowy	85
Kod pocztowy	16-120
Tablice rejestracyjne	BSK
Adres urzędu: ul. Garbarska 16 16-120 Krynki
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba sołectw 21[2][3] Liczba miejscowości 27[3]
Położenie na mapie powiatu
53°15′55″N 23°46′19″E
Strona internetowa
Biuletyn Informacji Publicznej

Krynki – gmina miejsko-wiejska w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie sokólskim.

Siedziba gminy to miasto Krynki.

Według danych z 30 czerwca 2004^[4] gminę zamieszkiwało 3 528 osób.

Historia

W okresie międzywojennym gmina Brzostowica Wielka należała do powiatu grodzieńskiego w województwie białostockim II RP^[5]. Według spisu powszechnego z 1921, gminę w ówczesnych granicach (obejmujących także tereny znajdujące się dziś na Białorusi) zamieszkiwało 4110 osób, w tym 3567 (87%) Polaków, 492 (12%) Białorusinów, 29 (1%) Żydów, 17 Rosjan, 3 Rusinów, 1 Łotysz i 1 Niemiec^[6].

16 października 1933 gminę Brzostowica Wielka podzielono na 25 gromad: Białogorce, Białokozy, Chłodne Włóki, Geniusze, Ignatowce, Jamasze, Kudrycze, Kundzicze, Kurczowce, Łapicze, Makarowce, Nietupa, Nowa Grzybowszczyzna, Odła, Ostapkowszczyzna, Ozierskie, Pietraszewicze, Plebanowo, Porzecze, Proniewicze, Rusaki, Rzepowicze, Sanniki, Siemionówka i Służki^[7].

W wyniku napaści ZSRR na Polskę we wrześniu 1939 gmina znalazła się pod okupacją sowiecką. 2 listopada 1939 została włączona do Białoruskiej SRR. 4 grudnia 1939 włączono ją do nowo utworzonego obwodu białostockiego. Od czerwca 1941 roku pod okupacją niemiecką. 22 lipca 1941 włączona w skład okręgu białostockiego III Rzeszy^[8].

W 1944 roku ponownie zajęta przez wojska sowieckie i częściowo włączona do obwodu grodzieńskiego Białoruskiej SRR. Spośród jej 25 gromad, 15 włączono do ZSRR (Białokozy, Gieniusze, Ignatowce, Kudrycze, Kurczowce, Makarowce, Odła, Ostapkowszczyzna, Pietraszewicze, Porzecze, Proniewicze, Rusaki, Rzepowicze, Siemionówka i Służki), natomiast 10 gromad (Białogorce, Chłodne Włóki, Jamasze, Kundzicze, Łapicze, Nietupa, Nowa Grzybowszczyzna, Ozierskie, Plebanowo i Sanniki), wraz z pozbawionymi przez Niemców praw miejskich Krynkami (i przekształconymi w gromadę), pozostało przy Polsce^[9].

Do okrojonej gminy Krynki włączono osiem gromad ze zniesionej gminy Hołynka (Chomontowce, Ciumicze, Kruszyniany, Łosiniany, Łużany, Ozierany Małe, Ozierany Wielkie i Rudaki) oraz jedną gromadę ze zniesionej gminy Brzostowica Wielka (Jaryłówka) Zniesiono też gromadę Jamasze, włączając ją do gromady Ozierany Małe. Gminę Krynki włączono do powiatu sokólskiego^[9]. 1 stycznia 1951 zniesiono formalnie miasto Krynki (mimo że nie funkcjonowało jako miasto od 1944 roku), właczając je do gminy Krynki^[10].

Według stanu z 1 lipca 1952 gmina Krynki była podzielona na 19 gromad: Białogorce, Chłodne Włóki, Chomontowce, Ciumicze, Jaryłówka, Kruszyniany, Krynki, Kundzicze, Łapicze, Łosiniany, Łużany, Nietupa, Nowa Grzybowszczyzna, Ozierany Małe, Ozierany Wielkie, Ozierskie, Plebanowo, Rudaki i Sanniki^[11].

Gminę Krynki zniesiono jesienią 1954 w związku z reformą administracyjną kraju, a jej obszar wszedł w skład nowo utworzonych gromad Bobrowniki, Górany, Kruszyniany, Krynki, Ostrów Południowy i Plebanowo^[12].

Gminę reaktywowano ponownie 1 stycznia 1973 w związku z przywróceniem gmin w Polsce^[13]. W latach 1975–1998 gmina administracyjnie należała do województwa białostockiego.

Do 2008, czyli do momentu restytuowania miasta Krynki z dniem 1 stycznia 2009^[14], była gminą wiejską.

Struktura powierzchni

Według danych z roku 2002^[15] gmina Krynki ma obszar 165,91 km², w tym:

• użytki rolne: 55%
• użytki leśne: 37%

Gmina stanowi 8,08% powierzchni powiatu.

Demografia

Dane z 30 czerwca 2004^[4]:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
Jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
Populacja	3528	100	1818	51,5	1710	48,5
Gęstość zaludnienia [mieszk./km²]	21,3		11		10,3

• Piramida wieku mieszkańców gminy Krynki w 2014 roku^[1].
  

Miejscowości

Miasto

Krynki

Sołectwa

Białogorce, Ciumicze, Górany, Górka, Jurowlany, Kruszyniany, Kundzicze, Leszczany, Łapicze, Łosiniany, Nietupa, Nietupa-Kolonia, Nowa Grzybowszczyzna, Nowa Świdziałówka, Ostrów Południowy, Ozierany Małe, Ozierany Wielkie, Plebanowo, Rudaki, Sanniki, Szaciły^[2].

Pozostałe miejscowości podstawowe

Aleksandrówka, Chłodne Włóki, Ozierskie, Rachowik, Stara Grzybowszczyzna.

Sąsiednie gminy

Gródek, Szudziałowo. Gmina sąsiaduje z Białorusią.

Przypisy

1. Gmina Krynki w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-16] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
2. Strona gminy, sołectwa.
3. Urząd Statystyczny w Białymstoku.
4. Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
5. Główny Urząd Statystyczny w Warszawie: Województwa centralne i wschodnie Rzeczypospolitej Polskiej – podział na gminy według stanu z dnia 1.IV 1933 roku, Książnica-Atlas, Lwów 1933.
6. Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych.. T. 5: Województwo białostockie. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1924, s. 37. [dostęp 2010-11-26].
7. Białostocki Dziennik Wojewódzki. 1933, nr 11, poz. 51.
8. Marek Wierzbicki: Mordy i grabieże po 17 września 1939 roku. W: Marek Wierzbicki: Polacy i Białorusini w zaborze sowieckim. Stosunki polsko-białoruskie na ziemiach północno-wschodnich II RP pod okupacją sowiecką 1939–1941. Wyd. 2. Warszawa: Stowarzyszenie Kulturalne Fronda, 2007, s. 99, seria: Biblioteka historyczna Frondy. ISBN 978-83-88747-76-2.
9. Jemielity W. (2002). Podziały administracyjne powiatów sokólskiego i dąbrowskiego w latach 1919–2000. „Studia Łomżyńskie”, 13, 2002, s. 119–146.
10. Dz.U. 1950 nr 51, poz. 472.
11. Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa.
12. Uchwała Nr XXXIX/130/54 Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Sokółce z dnia 5 października 1954 r. w sprawie ustalenia liczby członków gromadzkich rad narodowych (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 7 października 1954 r., Nr. 7, Poz. 39).
13. Uchwała Nr XXI/72/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 9 grudnia 1972 w sprawie utworzenia gmin w województwie białostockim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 2 stycznia 1973, Nr 1, Poz. 1).
14. Dz.U. z 2008 r. nr 137, poz. 860 (Fotokopia).
15. Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

Linki zewnętrzne

• strona Gminy Krynki
• strona Gminnego Ośrodka Kultury w Krynkach. gok-krynki.tox.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-05-09)].