Karol Benda

Karol Benda
Ilustracja
Imię i nazwisko

Karol Spitzbarth

Data i miejsce urodzenia

17 lutego 1893
Warszawa

Data i miejsce śmierci

25 sierpnia 1942
Warszawa

Zawód

aktor

Lata aktywności

1913–1942

Karol Benda, właśc. Karol Spitzbarth (ur. 17 lutego 1893 w Warszawie, zm. 25 sierpnia 1942 tamże) – polski aktor teatralny i filmowy, reżyser, dyrektor teatru.

Życiorys

Był synem architekta Artura Ottona Spitzbartha i Aleksandry z Dunin-Borkowskich, jego bratem był architekt Artur Jerzy Spitzbarth. Naukę gry aktorskiej pobierał u Stanisława Sachsa (pseud. Stanisławski) w Krakowie. Równocześnie studiował na Uniwersytecie Jagiellońskim, w grudniu 1912 wystąpił w przedstawieniu Akademickiego Miłośników Dramatu Klasycznego.

Debiutował 3 maja 1913 jako Karol Benda na scenie Teatru im. Juliusza Słowackiego w roli Pana Młodego w Weselu Stanisława Wyspiańskiego. Przyjęty wówczas pseudonim stał się stałym scenicznym nazwiskiem. W maju 1915 wyjechał do Wiednia, gdzie grał w tamtejszym Teatrze Polskim. Po roku wrócił do Krakowa i przez sezon 1916/1917 grał w Teatrze im. Juliusza Słowackiego, a następnie wyjechał do Warszawy, gdzie w sezonie 1917/1918 otrzymał angaż w Teatrze Polskim. Kolejny sezon spędził w Łodzi, aby od lutego 1919 do 1924 grać na scenach warszawskich Teatrów Miejskich (Teatr Rozmaitości, Teatr Reduta, Teatr Dramatyczny).

Maria Balcerkiewiczówna i Karol Benda w przedstawieniu Dar poranka w Teatrze Miejskim w Toruniu

W 1924 otrzymał stanowisko dyrektora Teatru Miejskiego w Toruniu, a w roku następnym inicjując połączenie trzech scen miast Torunia, Bydgoszczy i Grudziądza, otrzymał we wrześniu 1925 posadę dyrektora Zjednoczonych Teatrów Pomorskich, był założycielem toruńskiej Pomorskiej Opery Zjednoczonych Teatrów Toruń-Bydgoszcz-Grudziądz. Po rezygnacji ze stanowiska w lutym 1926 występował w teatrach Grudziądza i Torunia.

Po sezonie 1928/1929 spędzonym na scenie Teatru Nowego w Poznaniu wyjechał do Paryża, gdzie prowadził amatorski Teatr Polski. Była to scena wystawiająca klasyczny repertuar teatralny dla mieszkającej we Francji Polonii. Powrócił do kraju w 1930 i przez dwa lata pełnił funkcję dyrektora Teatru Miejskiego w Toruniu. W 1932 powrócił do Warszawy, gdzie występował w Teatrze im. Stefana Żeromskiego (1932/1933), Teatrze im. Gabrieli Zapolskiej (1933/1934), Teatrze Rozmaitości (1933/1934). W sezonie 1934/1935 razem ze Stefanem Jaraczem i Mirą Zimińską kierował Teatrem Aktora. Kolejny sezon spędził na scenie Teatru Kameralnego (1935/1936), a następny w Teatrze Malickiej (1936/1937, 1937/1938 i 1938/1939) z przerwą w 1938 na występy w operetce 8.15.

Irena Grywińska i Karol Benda w scenie przedstawienia Ponad śnieg Stefana Żeromskiego w Teatrze Kameralnym w Warszawie (1935)

Od 1940 występował i był reżyserem w jawnie działającym Teatrze Komedia. Jednocześnie w jego mieszkaniu znajdowała się drukarnia podziemnego magazynu "Głos Polski". W nocy z 8 na 9 czerwca 1940 naziści wtargnęli do sąsiedniego domu Witolda Zdzitowieckiego, szukając drukarni. Torturowali wówczas m.in. znajdującego się tam Bendę, ale Zdzitowiecki podał fałszywe informacje, chroniąc drukarnię przed dekonspiracją[1]. W 1942 Benda zmarł na serce na scenie, grając z przedstawieniu komediowym Kochanek to ja[2]. Spoczywa w grobowcu rodzinnym na cmentarzu ewangelicko-augsburskim (aleja A, grób 11)[3].

Przypisy

  1. Marek Teler, Tęczowi niezłomni, „Replika” (95), Warszawa: Fundacja Replika, styczeń 2022, ISSN 1896-3617.
  2. Jerzy S. Majewski: Historia warszawskich kin. Warszawa: Wydawnictwo Agora, 2019, s. 194. ISBN 978-83-268-2722-8.
  3. śp. KAROL SPITZBARTH BENDA

Bibliografia

  • Słownik biograficzny teatru polskiego (pod redakcją Zbigniewa Raszewskiego), Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1973, s. 27.

Linki zewnętrzne

Read other articles:

2015–16 concert tour by Big Bang Made World TourTour by Big BangBig Bang Made Tour 2015 Official PosterAssociated albumMadeStart dateApril 25, 2015 (2015-04-25)End dateMarch 6, 2016 (2016-03-06)Legs4No. of shows 56 in Asia 7 in North America 3 in Oceania 66 in total Big Bang concert chronology Japan Dome Tour X(2014–15) Made World Tour(2015–16) 0.TO.10(2016–17) The Made World Tour (stylized as MADE World Tour)[1] was the second worldwide concert t...

 

2021 family adventure film directed by Jude Weng Finding ʻOhanaOfficial release posterDirected byJude WengWritten byChristina StrainProduced byIan BryceStarring Kea Peahu Alex Aiono Lindsay Watson Owen Vaccaro Kelly Hu Branscombe Richmond Chris Parnell Marc Evan Jackson Ricky Garcia CinematographyCort FeyEdited byPriscilla Nedd FriendlyMusic byJoseph TrapaneseProductioncompanyIan Bryce ProductionsDistributed byNetflixRelease date January 29, 2021 (2021-01-29) Running time...

 

New French restaurant in New York City DanielRestaurant informationEstablished1993Owner(s)Daniel BouludFood typeNew FrenchDress codeJackets required[1]Rating (Michelin Guide)Street address60 East 65th Street (between Madison Avenue and Park Avenue), on the Upper East Side in ManhattanCityNew YorkStateNew YorkPostal/ZIP Code10065CountryUnited StatesCoordinates40°46′01″N 73°58′03″W / 40.766831°N 73.967606°W / 40.766831; -73.967606Other information1,57...

سفارة تونس في السويد تونس السويد الإحداثيات 59°20′12″N 18°05′28″E / 59.33666667°N 18.09111111°E / 59.33666667; 18.09111111 البلد السويد  المكان بلدية ستوكهولم تعديل مصدري - تعديل   سفارة تونس في السويد هي أرفع تمثيل دبلوماسي[1] لدولة تونس لدى السويد.[2][3] تقع السفارة في بلد...

 

Esta página cita fontes, mas que não cobrem todo o conteúdo. Ajude a inserir referências. Conteúdo não verificável pode ser removido.—Encontre fontes: ABW  • CAPES  • Google (N • L • A) (Setembro de 2011) Jussara Cony Jussara ConyJussara Cony Vereadora de Porto Alegre Período 1º:1 de janeiro de 1983até 1 de janeiro de 19892º:1 de janeiro de 2013até 1 de janeiro de 2017 Deputada estadual do Rio Grande do Sul Período 1...

 

Cette page comprend la liste des souverains ayant régné sur la France classés par durée de règne, du plus long au plus court. Liste par durée de règne Plus de 60 ans Rang Portrait Nom Dynastie Début de règne Fin de règne Durée 1 Louis XIV« Louis le Grand », « Le Roi-Soleil » CapétiensMaison de Bourbon 14 mai1643 1er septembre1715 72 ans, 3 mois et 18 jours De 50 à 60 ans Rang Portrait Nom Dynastie Début de règne Fin de règne Durée 2 Loui...

  هذه المقالة عن صوت فلسطين. لمعانٍ أخرى، طالع فلسطين (توضيح). صوت فلسطين المدينة رام الله ،  فلسطين تاريخ أول بث 1994 اللغة العربية المشغل راديو ، التلفزيون المالك السلطة الفلسطينية تعديل مصدري - تعديل   صوت فلسطين هي الإذاعة الرسمية للسلطة الفلسطينية، وهي مؤسسة إعلا

 

هذه المقالة يتيمة إذ تصل إليها مقالات أخرى قليلة جدًا. فضلًا، ساعد بإضافة وصلة إليها في مقالات متعلقة بها. (ديسمبر 2018) لويس ماكليود   معلومات شخصية الميلاد 6 ديسمبر 1970 (53 سنة)  غلاسكو  الإقامة غلاسكو  مواطنة المملكة المتحدة  الحياة العملية المهنة مؤدي أصوات،  و...

 

هذه المقالة بحاجة لصندوق معلومات. فضلًا ساعد في تحسين هذه المقالة بإضافة صندوق معلومات مخصص إليها. يفتقر محتوى هذه المقالة إلى الاستشهاد بمصادر. فضلاً، ساهم في تطوير هذه المقالة من خلال إضافة مصادر موثوق بها. أي معلومات غير موثقة يمكن التشكيك بها وإزالتها. (يناير 2022) هذه الم...

For the Romanian daily, see Seara (newspaper). Municipality in South, BrazilSearaMunicipality FlagSealCountry BrazilRegionSouthStateSanta CatarinaMesoregionOeste CatarinensePopulation (2020 [1]) • Total17,576Time zoneUTC -3Websitewww.seara.sc.gov.br Seara is a municipality in the state of Santa Catarina in the South region of Brazil.[2][3][4][5] The Museu Entomológico Fritz Plaumann is located in the town. See also List of municip...

 

Weekly satirical magazine in Italy (1945–1961) CandidoCategoriesSatirical magazineFrequencyWeeklyPublisherRizzoliFounded1945Final issue1961CountryItalyBased inMilanLanguageItalian Candido was a satirical magazine published in Milan, Italy, between 1945 and 1961. It was cofounded and edited by Giovannino Guareschi. History and profile Giovannino Guareschi reading Candido Candido was started in 1945 as a successor of another satirical magazine Bertoldo.[1][2][3] It was...

 

American actor and dramatist Frank BaconBornFrank Wilford Bacon(1864-01-16)January 16, 1864near Yuba City, California, U.S.DiedNovember 19, 1922(1922-11-19) (aged 58)Chicago, Illinois, U.S.OccupationActor-PlaywrightSpouseJennie WeidmanChildrenLloyd Bacon Frank Bacon (January 16, 1864 – November 19, 1922), was an American character actor and playwright who after years of relative obscurity achieved great success as he entered the twilight of his career. The 1918 play Lightnin', which Ba...

UFC mixed martial arts event in 2018 UFC Fight Night: Cowboy vs. MedeirosThe poster for UFC Fight Night: Cowboy vs. MedeirosInformationPromotionUltimate Fighting ChampionshipDateFebruary 18, 2018 (2018-02-18)VenueFrank Erwin CenterCityAustin, TexasAttendance10,502[1]Total gate$794,350[1]Event chronology UFC 221: Rockhold vs. Romero UFC Fight Night: Cowboy vs. Medeiros UFC on Fox: Emmett vs. Stephens UFC Fight Night: Cowboy vs. Medeiros (also known as UFC Fight N...

 

This article includes a list of general references, but it lacks sufficient corresponding inline citations. Please help to improve this article by introducing more precise citations. (January 2015) (Learn how and when to remove this template message) Korean Red Cross대한적십자사Korean Red Cross National Headquarters in WonjuFormationOctober 27, 1905; 118 years ago (1905-10-27)FounderEmperor GojongTypeNGOPurposeHumanitarianLocationWonju, South KoreaRegion served South K...

 

Bulgarian footballer In this Bulgarian name, the patronymic is Metodiev and the family name is Zdravkov. Radoslav Zdravkov Personal informationFull name Radoslav Metodiev ZdravkovDate of birth (1956-07-30) 30 July 1956 (age 67)Place of birth Sofia, BulgariaHeight 1.78 m (5 ft 10 in)Position(s) Attacking midfielderTeam informationCurrent team Hebar Pazardzhik (assistant)Senior career*Years Team Apps (Gls)1973–1980 Lokomotiv Sofia 132 (33)1980–1986 CSKA Sofia 165 (41...

  لمعانٍ أخرى، طالع شراكة (توضيح). شراكة تقسيم إداري البلد المغرب  الجهة الدار البيضاء سطات الإقليم برشيد الدائرة برشيد الجماعة القروية الخيايطة المشيخة لخيايطة السكان التعداد السكاني 2084 نسمة (إحصاء 2004)   • عدد الأسر 386 معلومات أخرى التوقيت ت ع م±00:00 (توقيت قياسي) ...

 

Former observatory in Santa Cruz County, Arizona Infrared Optical Telescope ArrayInfrared Optical Telescope Array instrument cupola at sunsetPart ofFred Lawrence Whipple Observatory Location(s)ArizonaCoordinates31°41′29″N 110°53′06″W / 31.6915°N 110.885°W / 31.6915; -110.885 DecommissionedFebruary 2007 Telescope styleobservatoryoptical telescopelong baseline optical interferometer Websitetdc-www.harvard.edu/IOTA/ Location of Infrared Opt...

 

焦刘洋个人资料国籍 中华人民共和国出生 (1991-08-06) 1991年8月6日(32歲)[1] 中国黑龙江省哈尔滨市身高1.72米(5英尺71⁄2英寸)[1]体重60公斤(132英磅)[1]运动运动游泳泳姿蝶泳 奖牌记录 代表  中国 游泳 奧林匹克運動會 2012年伦敦 200米蝶泳 2008年北京 200米蝶泳 世界游泳锦标赛 2011年 上海 200米蝶泳 2009年 罗马 4×100米混合泳接力 2011年 上海 4×10...

Never Exhausted王浩信的录音室专辑发行日期2006年5月9日[1]录制时间2005年-2006年类型粵語流行音樂时长30:45唱片公司Neway Star[2]制作人見曲目列表王浩信专辑年表 Never Exhausted(2006年) Show Everywhere(2006年)Show Everywhere2006 《Never Exhausted》是香港歌手王浩信的首張專輯,於2006年5月9日推出。專輯第一主打是《訊號》,第二主打則為《別怕》;隨專輯附送一張DVD,內含六首...

 

Este artículo o sección tiene referencias, pero necesita más para complementar su verificabilidad. Busca fuentes: «Boomerang (canal de televisión)» – noticias · libros · académico · imágenesEste aviso fue puesto el 24 de noviembre de 2020. Boomerang Nombre público BoomerangTipo de canal Televisión por suscripciónProgramación InfantilPropietario Warner Bros. DiscoveryOperado por Warner Bros. EntertainmentPaís  Estados UnidosFundación 1992Fundador War...

 

Strategi Solo vs Squad di Free Fire: Cara Menang Mudah!