Mira Zimińska-Sygietyńska

Mira Zimińska-Sygietyńska
Ilustracja
„Mira i satyra” (Warszawa listopad 1936)
Imię i nazwisko

Marianna Magdalena Zimińska-Sygietyńska

Data i miejsce urodzenia

22 lutego 1901
Płock

Data i miejsce śmierci

26 stycznia 1997
Warszawa

Zawód

aktorka, reżyser, pedagog

Współmałżonek

Jan Zimiński (1917–1920)
Tadeusz Sygietyński

Lata aktywności

1918–1997

Zespół artystyczny
„Qui Pro Quo”
„Cyrulik Warszawski”
„Mazowsze”
Odznaczenia
Order Orła Białego Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski Order Sztandaru Pracy I klasy Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Warszawski Krzyż Powstańczy Krzyż Armii Krajowej Medal 40-lecia Polski Ludowej Medal 30-lecia Polski Ludowej Medal 10-lecia Polski Ludowej Medal Komisji Edukacji Narodowej Odznaka tytułu honorowego „Zasłużony Nauczyciel PRL” Komandor Orderu Leopolda II (Belgia)
Odznaka Nagrody Państwowej POL Zasłużony Kultury Narodowej (1985) Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury”
Multimedia w Wikimedia Commons
Grób Miry Zimińskiej-Sygietyńskiej na cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie
Tablica upamiętniająca teatrzyk Qui Pro Quo i jego artystów na Senatorskiej 29/31 w Warszawie
Skwer Miry Zimińskiej w Warszawie

Mira Zimińska-Sygietyńska, właśc. Marianna Magdalena Zimińska-Sygietyńska, de domo Burzyńska (ur. 22 lutego 1901 w Płocku, zm. 26 stycznia 1997 w Warszawie) – polska aktorka, reżyserka i pedagog, współzałożycielka i w latach 1957–1997 dyrektorka Państwowego Zespołu Pieśni i Tańca „Mazowsze”. Dama Orderu Orła Białego.

Życiorys

Urodziła się w Płocku jako córka Jakuba Burzyńskiego. Nieoficjalnie aktorka podawała rok 1895 jako datę swoich urodzin[1]. Od dziecka była związana z teatrem. Jej rodzice pracowali w płockim teatrze. Matka była bileterką i bufetową, a ojciec dekoratorem i maszynistą. W teatrze zadebiutowała w wieku siedmiu lat jako Dziecko w Ich czworo Gabrieli Zapolskiej[2]. Udany występ sprawił, że powierzano jej także inne role.

Dwudziestolecie międzywojenne

Podczas występów w Teatrze Polskim w Radomiu zauważył ją i zaangażował jeden z właścicieli warszawskiego teatrzyku Qui Pro Quo – jednego z najpopularniejszych polskich kabaretów dwudziestolecia międzywojennego. W 1919 przeniosła się do Warszawy. W latach 1918–1939 występowała jako aktorka i śpiewaczka m.in. w „Qui Pro Quo”, „Morskim Oku”, „Bandzie”, „Cyruliku Warszawskim”, „Ali Babie”, Teatrze Kameralnym. Zdarzało się, że występowała również w roli konferansjera, tak jak to było podczas występu w Hallo! Ciotka!, kiedy to jej wdzięk w połączeniu z werwą i ciętym dowcipem podbił publiczność. Zimińska stała się ulubienicą inteligentów. Była jedną z pierwszych polskich automobilistek. Jeździła luksusowymi mercedesami oraz słynnym wtedy w Warszawie czerwonym kabrioletem marki Bugatti.

W 1929 zadebiutowała jako aktorka teatralna, występując w Teatrze Polskim w Artystach. Swoimi rolami dramatycznymi szybko zdobyła uznanie zarówno krytyki jak i publiczności. W latach 1928–38 i 1946–48 była aktorką dramatyczną i komediową w warszawskich teatrach: Polskim, Ateneum, Kameralnym.

W 1934 redagowała kolumnę satyryczną „Duby smalone” w „Kurierze Porannym” oraz wraz ze Stefanem Jaraczem i Karolem Bendą prowadziła Teatr Aktora.

Z powodzeniem występowała również w filmach. Zadebiutowała jeszcze w epoce kina niemego. Występowała głównie w rolach komediowych, np. Ada to nie wypada, Papa się żeni, Manewry miłosne.

Nagrywała także płyty dla Syreny Rekord, Columbii oraz Polskich Nagrań. W 1938 występowała z programem estradowym z Eugeniuszem Bodo[3].

II wojna światowa

Podczas okupacji niemieckiej należała do Armii Krajowej. Pisała także antyhitlerowskie piosenki dla warszawskich gazeciarzy. W 1942 roku została aresztowana i uwięziona na Pawiaku. Po jej uwolnieniu (dzięki staraniom męża oraz Adolfa Dymszy), występowała w tak zwanych jawnych teatrach np. w „Złotym Ulu” mieszczącym się przy Nowym Świecie 19.

W czasie powstania warszawskiego była pielęgniarką w szpitalu i występowała w Teatrze Frontowym AK. Po upadku powstania była w obozie w Pruszkowie, skąd wraz z Sygietyńskim trafiła do Tarczyna. W Warszawie zjawili się oboje tuż po zajęciu miasta przez wojska sowieckie i polskie.

Po wojnie

W 1947 roku została pozytywnie zweryfikowana przez Komisję ZASP, jednak rola w spektaklu Żołnierz królowej Madagaskaru (pomimo odniesionego wielkiego sukcesu) była pożegnaniem Zimińskiej ze sceną, z której odeszła u szczytu sławy.

W 1948 roku wraz z Tadeuszem Sygietyńskim założyła Państwowy Zespół Ludowy Pieśni i Tańca „Mazowsze”. W 1955 roku, po śmierci Sygietyńskiego, Zimińska została kierownikiem artystycznym zespołu, natomiast od roku 1957 była jego dyrektorem.

Była założycielką i pomysłodawczynią Dziecięcego Zespołu Pieśni i Tańca „Varsovia” z siedzibą w Warszawie (nazywanego „Małym Mazowszem”). Zespół istnieje od roku 1978 do dzisiaj.

Była członkiem zasłużonym ZASP.

Życie prywatne

W wieku 16 lat wyszła za mąż za Jana Grzegorza Zimińskiego, nauczyciela śpiewu, prowadzącego orkiestrę płockiego teatru. Małżeństwo rozpadło się w 1920 roku[4] (oficjalny rozwód wzięli dopiero w 1953 roku)[5]. Drugim mężem Miry Zimińskiej był Tadeusz Sygietyński, z którym wzięła ślub 5 stycznia 1954 roku[5][6].

Jednym z jej wielbicieli był Tadeusz Boy-Żeleński, przyjaźniła się z Jerzym Stempowskim i skamandrytami. Witkacemu pozowała do aktu.

Autorka wspomnień Nie żyłam samotnie, Warszawa, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1985, ISBN 83-221-0340-9 oraz Druga miłość mego życia, Warszawa, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1990 ISBN 83-221-0563-0.

Została pochowana wraz z mężem w Alei Zasłużonych cmentarza Wojskowego na Powązkach (kwatera A24-tuje-11)[7].

Spektakle teatralne (wybór)

  • 1908 – Ich czworo
  • 1920 – Cyrkówka, „Qui Pro Quo”
  • 1921 – Hania chce tańczyć, „Wodewil”
  • 1922 – Uj, choroba, „Wodewil”
  • 1922 – Wszystko się kręci, „Roccoco”
  • 1924 – Ghetto, „Qui Pro Quo”
  • 1924 – Serwus, Jarosy, „Qui Pro Quo”
  • 1925 – Hallo! Ciotka!, „Qui Pro Quo”
  • 1925 – A tymczasem pod łóżkiem, „Qui Pro Quo”
  • 1927 – Sałatka majowa, „Qui Pro Quo”
  • 1928 – Popatrz, popatrz, „Qui Pro Quo”
  • 1928 – Jubileusz Qui Pro Quo, „Qui Pro Quo”
  • 1929 – Artyści, Teatr Polski
  • 1931 – Pierwsza pani Frazer, Teatr Mały
  • 1931 – W murowanej piwnicy, „Qui Pro Quo”
  • 1932 – Panna Maliczewska, Teatr Ateneum
  • 1932 – Serce na oścież (z gęby na klucz), „Banda”
  • 1932 – Przebój Warszawy, „Morskie Oko”
  • 1933 – Moja siostra i ja, „Banda”
  • 1933 – Ram-pam-pam, „Cyganeria”
  • 1934 – W małym domku, Teatr Kameralny
  • 1934 – Moralność pani Dulskiej, Teatr Aktora
  • 1934 – Madame Sans-Gêne, Teatr Aktora
  • 1935 – Na jeża, „Cyrulik Warszawski”
  • 1936 – Mycie głowy, „Cyrulik Warszawski”
  • 1936 – Mira i satyra, Teatr 13 rzędów
  • 1937 – Wiosenna parada gwiazd, „Wielka Rewia”
  • 1937 – Cabaretissimo, „Cyrulik”
  • 1937 – Na pięterku, kawiarnia „Mała Ziemiańska”
  • 1937 – Naprzód marsz, „Wielka Rewia”
  • 1938 – Dama od Maxima, Teatr Letni
  • 1939 – Sezonie otwórz się, „Ali Baba”
  • 1947 – Żołnierz królowej Madagaskaru, Teatr Muzyczny Domu Wojska Polskiego

Filmografia

Ordery i odznaczenia

Nagrody

Upamiętnienie

  • Postać Miry Zimińskiej-Sygietyńskiej uwieczniono w dokumentalnych filmach: Mira, w reż. L. Smolińskiej i M. Sroki (1980) oraz Mira Zimińska /z cyklu „Gwiazdy z tamtych lat”/, w reż. J. Horodniczego i K. Wojciechowskiego (1996)[17].
  • Mira Zimińska-Sygietyńska jest patronką Szkoły Podstawowej nr 3 w Pruszkowie[2] oraz Szkoły Podstawowej nr 12 w Płocku[18].
  • 8 czerwca 2014 r. odsłonięto pomnik Miry Zimińskiej-Sygietyńskiej w rodzinnym Płocku przy Muzeum Mazowieckim[19].
  • W 2018 jej imieniem nazwano skwer u zbiegu ul. Jana Pawła Woronicza i al. Niepodległości w Warszawie[20].
  • Jedna z ulic w Pruszkowie nosi imię Miry Zimińskiej-Sygietyńskiej.

Przypisy

  1. ↑ Mira Zimińska. [dostęp 2013-01-02].
  2. ↑ a b Patronka | Szkoła Podstawowa nr 3 im. Miry Zimińskiej-Sygietyńskiej w Pruszkowie [online], sp3pruszkow.edupage.org [dostęp 2023-11-23].
  3. ↑ Z Teatru Wielkiego. Mira Zimińska – Eugeniusz Bodo. „Gazeta Lwowska”, s. 2, Nr 396 z 31 grudnia 1938. 
  4. ↑ Mira Zimińska-Sygietyńska | Życie i twórczość | Artysta [online], Culture.pl [dostęp 2023-11-23] (pol.).
  5. ↑ a b Mira Zimińska-Sygietyńska. Pani na Mazowszu [online], Rzeczpospolita [dostęp 2023-11-23] (pol.).
  6. ↑ Sławomir Koper: Życie artystek w PRL s. 189.
  7. ↑ Wyszukiwarka cmentarna - Warszawskie cmentarze
  8. ↑ M.P. z 1996 r. nr 26, poz. 264 „w uznaniu znamienitych zasług dla Rzeczypospolitej Polskiej”.
  9. ↑ M.P. z 1994 r. nr 22, poz. 172 „za wybitne zasługi dla kultury polskiej, ze szczególnym uwzględnieniem osiągnięć w pracy artystycznej z Zespołem Pieśni i Tańca „Mazowsze””
  10. ↑ a b c d e f g h i j Kto jest kim w Polsce 1989, Wydawnictwo Interpress, Warszawa 1989, s. 1543
  11. ↑ Odznaczenia państwowe dla zasłużonych pracowników [w:] „Trybuna Robotnicza”, nr 169, 18-19 lipca 1964, s. 2.
  12. ↑ M.P. z 1955 r. nr 98, poz. 1332 „za osiągnięcia artystyczne w dziedzinie sztuki regionalnej”.
  13. ↑ M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z dnia 19 stycznia 1955 r. nr 0/196 - na wniosek Ministra Kultury i Sztuki.
  14. ↑ Dziennik Urzędowy Rady Narodowej m.st. Warszawy, nr 3, 10 marca 1967, s. 3.
  15. ↑ Dziennik Urzędowy Rady Narodowej miasta Łodzi, nr 8, 20 listopada 1976, s. 5.
  16. ↑ Rejestr Nagrody m.st. Warszawy um.warszawa.pl [dostęp 2024-08-20].
  17. ↑ Mira Zimińska-Sygietyńska w bazie filmpolski.pl
  18. ↑ O szkole – Szkoła Podstawowa nr 12 w Płocku [online] [dostęp 2023-11-23] (pol.).
  19. ↑ W Płocku odsłonięto pomnik Miry Zimińskiej-Sygietyńskiej [online], Dzieje.pl, 8 czerwca 2014 [dostęp 2021-07-23].
  20. ↑ Uchwała nr LXXIII/2053/2018 Rady Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 30 sierpnia 2018 r. w sprawie nadania nazwy obiektowi miejskiemu w Dzielnicy Mokotów m.st. Warszawy. [w:] Dziennik Urzędowy Województwa Mazowieckiego poz. 8804 [on-line]. 17 września 2018. [dostęp 2021-05-05].

Bibliografia

  • Ludwik Sempoliński: Wielcy artyści małych scen. Warszawa: Czytelnik, 1977.
  • Syrena Record : pierwsza polska wytwórnia fonograficzna = Poland's first recording company : 1904–1939. ISBN 83-917189-0-5.
  • Zbigniew Adrjański: Kalejdoskop estradowy : leksykon polskiej rozrywki 1944–1989 : artyści, twórcy, osobistości. Warszawa: Bellona, 2002. ISBN 83-11-09191-9.
  • Tomasz Mościcki: Mira Zimińska-Sygietyńska. culture.pl. [dostęp 2021-01-24].

Linki zewnętrzne

Strategi Solo vs Squad di Free Fire: Cara Menang Mudah!