Kaplica Świętego Jana Ewangelisty (malt. Il-knisja ta’ San Ġwann Evangelista, ang. St. John the Evangelist Chapel) – rzymskokatolicka kaplica leżąca administracyjnie w miejscowości Baħar iċ-Ċagħaq w granicach Naxxar na Malcie. Świątynia znajduje się przy Triq il-Wirt Naturali, na rogu Triq San Ġwann Evanġelista[1].
Historia
Achille Ferres przytoczył w swojej książce Descrizione Storica delle Chiese di Malta e Gozo (1866) historię powstania kaplicy. Została ona zbudowana przez bogatego właściciela ziemskiego z Għargħur, jako wotum za uratowanie przed porwaniem przez piratów berberyjskich. Powstanie kaplicy datuje się na wczesne lata XVIII wieku[2]. Historię powtarza Alfie Guillaumier w Bliet u Rħula Maltin (Malta’s Towns and Villages w tłum. Terry’ego Asphara)[3], a także Anthony M. Brincat w Kappelli Maltin[4]. Chociaż Ferres nie podaje dokładnej daty zbudowania kaplicy ani nazwiska fundatora, to ostatnie – Giovanni Portelli – można go znaleźć w akcie notarialnym notariusza Giuseppe Debono z 5 sierpnia 1759, w którym fundator wyposażył kaplicę we wszystkie potrzebne rzeczy[4][5], zaś księżom odprawiającym w kaplicy mszę w święto jej patrona oraz w święto św. Wawrzyńca, a także wiernym w tych mszach uczestniczącym zlecił dawać po garści orzechów laskowych[5].
Architektura
Nie jest znany architekt istniejącego dziś kościoła. Kaplica została zbudowana z lokalnego wapienia globigerynowego.
Wygląd zewnętrzny
Kaplica, zbudowana jest na podwyższeniu z czterema stopniami. Fasada ma na końcach dwa wysokie pilastry w stylu doryckim, utrzymujące belkowanie, na którym znajduje się fronton w stylu Vignola z niszą z posągiem św. Jana trzymającego Ewangelię[3]. Na końcach dwa ozdobne elementy w kształcie jajka. Nad drzwiami znajduje się krótki gzyms, a nad nimi ślepe okno. Ciekawostką jest to, że kaplica ta nie posiada dzwonnicy, lecz jedyny dzwon, na którym widnieje data 1792, wisi w latarni bezokiennej kopuły[3]. W belkowaniu herb rodziny Portelli[4].
Wnętrze kaplicy
Od wewnątrz kaplica uformowana jest na planie kwadratu, z czterema podwójnymi pilastrami, nieco wysokimi jak na niewielkie rozmiary wnętrza. Utrzymują one łuki i pendentywy, na których opiera się kopuła. Ołtarz znajduje się w półokrągłym prezbiterium, nad ołtarzem obraz tytularny Święty Jan Ewangelista otoczony pięknym retabulum, rzeźbionym motywami w stylu rokoko, aniołami, orłem (atrybutem św. Jana Ewangelisty), monogramem maryjnym[5], liśćmi palmowymi i chmurami. Po bokach obrazy Święty Paweł oraz Święty Wawrzyniec[5]. Na pokrytym płaskorzeźbami sklepieniu konchowym prezbiterium znajduje się owalny obraz na drewnie Bóg Ojciec. Na dwóch pilastrach flankujących prezbiterium herby rodziny Portelli[5]. Kaplicę doświetlają dwa okna w bocznych ścianach, a dwoje drzwi pod bocznymi obrazami prowadzi do zakrystii znajdującej się za ołtarzem[4].
Obrazy
W kaplicy znajdują się obrazy:
- Obraz tytularny ukazuje Ewangelistę piszącego fragment Apokalipsy, w którym mówi, że widzi „Niewiastę obleczoną w słońce i księżyc pod jej stopami, a na jej głowie wieniec z gwiazd dwunastu” (Ap 12, 1)[6]. Obok niego są dwaj aniołowie, a za nim pojawia się orzeł. Powyżej przedstawienie Niepokalanego Poczęcia. Obraz przypisywany jest szkole Francesco Zahry (1710–1773); na obrazie widoczna data 1757[3][5]
- Święty Paweł oraz Święty Wawrzyniec po bokach ołtarza[3][5]
- Matka Boża Dobrej Rady (XVII w.) w wejściu w jednej ze ścian[3][4]
- Bóg Ojciec w sklepieniu nad prezbiterium[4].
Świątynia dziś
Kaplicą opiekują się franciszkanie z kościoła Matki Bożej Anielskiej w Baħar iċ-Ċagħaq, którzy w latach 1947–1973 mieszkali przy kaplicy[3][7]. W latach 2006–2007 przeprowadzona została przez Alfreda Sciclunę, specjalistę w tej branży odnowa obrazu tytularnego kaplicy, wykonana w ramach prac renowacyjnych wnętrza. W ramach tego projektu wolontariusze z Fundacji Youth Alive również wyczyścili i otynkowali ściany i kopułę, pomalowali retabulum za ołtarzem oraz wykonali nowe drzwi[8]. Na odnowę czeka fasada i ściany zewnętrzne[4].
Przypisy
