Kalendarium historii Szczecina

Obecny Herb Szczecina

Kalendarium historii Szczecina – chronologiczny zbiór wydarzeń z historii Szczecina.

 Główny artykuł: Szczecin.
 Osobne artykuły: Historia Szczecina i Prezydenci Szczecina.


Dzieje najdawniejsze

Osada Pomorzan

  • II połowa VI wieku – najstarsze znane osiedle Słowian założone nad Bukową na Krzekowie[2],
  • II połowa VIII wieku – założenie osady w miejscu pozostałości po grodzie kultury łużyckiej na wzgórzu zamkowym[2],
  • połowa IX wieku – otoczenie osady na wzgórzu zamkowym wałami obronnymi[2],
  • II połowa X wieku – otoczenie wałami obronnymi wzgórza zamkowego wraz z podgrodziem między wzgórzem i Odrą[2].

W Księstwie Pomorskim i pod wpływami polskimi, duńskimi i niemieckimi

  • 967–972 – przejściowe podbicie plemion Pomorzan na Pomorzu Zachodnim przez Mieszka I[2],
  • początek XI wieku – uniezależnienie się Pomorzan, wykształca się dynastia książąt pomorskich[3] z siedzibą w Kamieniu Pomorskim,
  • 1121 – pod koniec roku wojska polskie Bolesława Krzywoustego zdobyły Szczecin i dotarły prawdopodobnie na Rugię. Książę pomorski Warcisław I złożył hołd lenny Krzywoustemu, uznał polską zwierzchność, zobowiązał się płacić co roku trybut w wysokości 300 grzywien srebra, dostarczać posiłków wojskowych i zgodził się wpuścić na Pomorze Zachodnie chrześcijańskich misjonarzy[4][5].
  • 1122 – nieudana misja chrystianizacyjna hiszpańskiego mnicha Bernarda[4],
  • 1124 – pierwsza misja chrystianizacyjna Ottona z Bambergu, w zamian za przyjęcie chrześcijaństwa Otton pomógł w kontaktach z Krzywoustym zmniejszyć trybut roczny mieszkańcom Szczecina[4], zniszczenie świątyni Trygława[2],
  • 1125–1127 - reakcja pogańska[6],
  • 1128 – reakcja pogańska i wyprawy zbrojne Pomorzan na Wielkopolskę, w obawie przed odwetem książę Warcisław I wyprasza u Ottona kolejną misję chrystianizacyjną i wyjednanie pokoju z Krzywoustym, co nastąpiło. Książę oddał hołd Bolesławowi Krzywoustemu, a zbuntowani szczecinianie oddali hołd księciu i przywrócono w mieście kult chrześcijański[4],
  • 1173 – nieudana próba zdobycia miasta przez wyprawę wojenną Duńczyków[4],
  • 1181 – Szczecin wraz z Pomorzem Zachodnim wchodzi w orbitę wpływów niemieckich[3],
  • 1185 – władzę nad Pomorzem Zachodnim i miastem przejmują do 1227 r. Duńczycy, książę Bogusław I złożył królowi duńskiemu hołd lenny[4],
  • 1187 – konsekracja kościoła p.w. św. Jakuba, ufundowanego przez kupca Beringera i służącego osadnikom niemieckim[7],
  • 1205 – z powodu złożenia hołdu lennego przez książąt pomorskich Władysławowi Laskonogiemu Duńczycy najeżdżają Pomorze i zdobywają Szczecin[8],
  • 1214 – miasto zdobywają brandenburczycy, ale z pomocą Duńczyków agresja zostaje odparta[8],
  • 1237 – Barnim I w miejsce prawa słowiańskiego nakazuje stosowanie w całym Szczecinie prawa niemieckiego[8],
  • 1243 – nadanie praw miejskich magdeburskich[8],
  • 1245 – wybudowanie drewnianego ratusza w miejscu, gdzie później w XV wieku powstał Ratusz Staromiejski[3],
  • 1249 – zburzenie grodu książęcego i otoczenie wspólnym murem starego miasta słowiańskiego wraz z przedmieściami niemieckimi[3],
  • 1278 – Szczecin wstępuje do Hanzy[9],
Przybliżony przebieg średniowiecznych murów Szczecina opracowany przez dr inż. arch. Macieja Płotkowiaka[10]
XVI-wieczny widok Szczecina

W Królestwie Szwecji

Oblężenie Szczecina w 1677

W Prusach i III Rzeszy

  • 1720 – na mocy postanowień sztokholmskiego traktatu pokojowego Szwecja odstępuje Szczecin z terenami przyległymi Prusom za 2 mln talarów[11],
  • 1721 – w celu przyśpieszenia rozwoju miasta Fryderyk Wilhelm I zakłada w nim uprzywilejowaną kolonię francuską hugenotów[11],
  • 1724–1740 – początek rozbudowy twierdzy z fortami "Prusy", "Wilhelm" i "Leopold"[7],
  • 1729 – W Szczecinie urodziła się Zofia Fryderyka Augusta Anhalt-Zerbst, późniejsza caryca Katarzyna II,
  • 1752 – Fryderyk Wilhelm I na Zamku Książąt Pomorskich założył mennicę,
  • 1757 – w trakcie wojny siedmioletniej korpus szwedzki bez powodzenia próbuje zdobyć Szczecin broniony przez garnizon pruski pod dowództwem Heinricha von Manteuffla[11],
  • 1759 – kolejne bezskuteczne próby zajęcia miasta przez wojska szwedzkie[11],
Zdobycie Szczecina przez wojska francuskie w 1806 roku
  • 1806 – wkroczenie do miasta wojsk francuskich[7],
  • 1809 – w Szczecinie stacjonuje sztab 4. płku strz. konnych armii Księstwa Warszawskiego,
  • 1813 – obrona, a następnie opuszczenie miasta przez Francuzów,
  • 1836 – inauguracja działalności giełdy szczecińskiej[7],
  • 1837 – uruchomiono młyn parowy „Walzmuhle”,
  • 1843 – uroczyste otwarcie linii kolejowej Szczecin – Berlin z udziałem króla pruskiego Fryderyka Wilhelma IV[7],
  • 1845 – rozpoczęcie budowy tzw. Nowego Miasta wokół dzisiejszej Alei 3 Maja[7],
  • 1848 – otwarcie gazowni miejskiej[7],
  • 1849 – otwarcie Teatru Miejskiego[7],
  • 1851 – z inicjatywy dwóch hamburskich inżynierów Früchtenichta i Brocka, na Grabowie powstaje przedsiębiorstwo stoczniowo-maszynowe, od 1857 pod nazwą Vulcan-Werft[12][7],
  • 1855 – z inicjatywy Paula Gutike na Żelechowej powstaje jedna z najnowocześniejszych fabryk cementu w Niemczech pod nazwą 'Stettiner-Portland-Zement-Fabrik'[12],
  • 1855 – Grabowo i włączona do niego wieś Drzetowo otrzymało prawa miejskie,
  • 1857 – stocznia 'Vulcan-Werft' zostaje przekształcona przez króla Prus Fryderyka Wilhelma IV w spółkę akcyjną (niem. Aktien-Gesellschaft, AG). Nazwę zmieniono na 'Stettiner Maschinenbau AG "Vulcan"' (Szczecińskie Towarzystwo Budowy Maszyn "Vulcan" S.A.)[12],
  • 1865 – początek eksploatacji wodociągów miejskich[7],
  • 1873 – zniesienie twierdzy[7],
  • 1878–1907 – nadburmistrzem miasta jest Hermann Haken,
  • 1879 – otwarcie pierwszej linii tramwaju konnego[7],
  • 1887 – magnacka rodzina Henckel von Donnersmarck otwiera na Stołczynie hutę 'Kraft'[13],
  • 1889 – uruchomienie pierwszej elektrowni w mieście[7],
  • 1890 – założenie Towarzystwa Robotników Polsko–Katolickich[14],
  • 1892 – władze miasta oraz przedsiębiorcy podejmują decyzję o budowie portu wolnocłowego[15], którego budowę rozpoczęto dwa lata później[7],
  • 1897 – uruchomienie tramwajów elektrycznych[7],
  • 1898 – oddano do użytku basen wschodni nowo budowanego portu wolnocłowego, na uroczystości obecny był cesarz Wilhelm II[15],
Port w Szczecinie w 1900
  • 1900 – włączenie w granice miasta Drzetowa, Grabowa i Niemierzyna. Powstanie Parku Żeromskiego,
  • 6 grudnia 1901 – otwarcie Cmentarza Centralnego,
  • 1902–1921 – powstanie kompleksu reprezentacyjnych budowli na Tarasach Hakena (dziś Wały Chrobrego)[7],
  • 1910 – oddano do użytku basen zachodni nowo budowanego portu wolnocłowego i tym samym ukończono jego budowę[15],
  • 1911 – przyłączenie do miasta Niebuszewa, Krzekowa, Pogodna, Świerczewa i terenów wokół ul. Arkońskiej[7],
  • 1913 – oddano do użytku kanał Odra-Havela[15],
  • 1923 – powstanie Szczecińsko-Pruskiej Wspólnoty Portowej[7],
  • 1924 – rozpoczęcie budowy lotniska na Dąbiu,
  • 1924 – powstanie szczecińskiego oddziału Związku Polaków w Niemczech[16],
  • 1924–1927 – budowa siedziby Sejmu Prowincjonalnego Pomorza (obecnie Urząd Miasta),
  • 1925 – rozpoczyna działalność Konsulat RP w Szczecinie, pierwszym konsulem zostaje Witold Kolankowski,
  • 1926–1927 – powstają Jasne Błonia,
  • 1926 – firma 'Deschimag' (Deutsche Schiff- und Maschinenbau AG) z Bremy kupuje stocznię AG Vulcan Stettin[17],
  • 1927 – powstanie polskiego Towarzystwa Śpiewu im. Chopina[18],
  • 1928 – firma 'Deschimag' (Deutsche Schiff- und Maschinenbau AG) z Bremy podejmuje decyzję o likwidacji i demontażu stoczni AG Vulcan Stettin[17],
  • 1928 – powstanie rosarium u zbiegu ul. Zaleskiego i Fałata (10 tys. krzewów), odtworzone w 2007,
  • 1929 – likwidacja stoczni Nüscke & Co. AG[17],
Plac Grunwaldzki w Szczecinie w latach 30. XX wieku
  • 1930 – licytacja stoczni Ostseewerft[17],
  • 1930 – zamknięta zostaje fabryka rowerów oraz maszyn do szycia i pisania Stoewer Werke AG[17],
  • 1931 – przedsiębiorstwo żeglugowe 'E.Retzlaff' zaprzestaje swojej działalności[19],
  • 1933 – dojście nazistów do władzy w Niemczech, wzmożenie represji wobec szczecińskich Polaków[18],
  • 1934 – powstanie polskiej drużyny harcerskiej "Gryf"[18],
  • 1938 – Niemcy aresztowali prezesa szczecińskiego oddziału Związku Polaków w Niemczech, Stanisława Borkowskiego[18],
  • 1939 – zakaz działalności wszystkich organizacji polskich, aresztowania wiodących postaci społeczności polskiej, Aleksandra Omieczyńskiego i Maksymiliana Golisza, zamordowanych później przez Niemców w czasie wojny[18], wraz z wybuchem wojny zaprzestaje działalności Konsulat Polski,
  • 15 października 1939 – w wyniku podziału Kreis Randow powstaje tzw. Wielki Szczecin o obszarze 460,88 km² i ludności 382 984 osób (miasto było czwartym pod względem areału miastem w Rzeszy)[9]
  • 1940 – pierwsze alianckie naloty bombowe[7],
  • 20 kwietnia 1943 – najsilniejszy nalot aliancki na miasto[7],
Zniszczony Szczecin w 1945
  • 1944 – znaczne zniszczenia miasta i Zamku podczas nalotów dywanowych,
  • 20 marca 1945 – pada ostatni przyczółek niemiecki na wschodnim brzegu Odry w Dąbiu[20],
  • 25 kwietnia 1945 – komendant twierdzy Szczecin nakazuje opuszczenie miasta w związku z postępami armii radzieckiej atakującej z przyczółka w Gartz[20],
  • 26 kwietnia 1945 – wkroczenie Armii Czerwonej do miasta.

W Polsce

  • 30 kwietnia 1945 – objęcie miasta przez administrację polską, kierowaną przez inż. Piotra Zarembę[7],
  • 5 maja 1945 – powstanie niemieckiego Zarządu Miasta (najpierw dla dzielnicy Niebuszewo, potem dla całego miasta) z nadburmistrzem Erichem Spiegelem, a następnie z komunistą Erichem Wisnerem na czele. Powrót ludności niemieckiej – w końcu maja przebywało w mieście 24500 Niemców, w początkach lipca już 84000[7],
  • 17-19 maja 1945 – w związku z nieuregulowanym statusem miasta, władze polskie na polecenie rządu opuszczają Szczecin[7],
  • 9 czerwca 1945 – powrót do Szczecina polskiego Zarządu Miasta[7],
  • 19 czerwca 1945 – ponowne opuszczenie miasta przez polski Zarząd, spowodowane interwencją dyplomatyczną USA i Wielkiej Brytanii[7],
  • 5 lipca 1945 – Szczecin zostaje oficjalnie przekazany administracji polskiej[21] (z wyjątkiem drogi wodnej na Odrze, portu i dzielnic północnych[22]),
  • 12 lipca 1945 – uruchomienie wodociągów miejskich[7],
  • sierpień 1945 – uruchomienie komunikacji tramwajowej[7], pierwsza linia biegła z Dworca Głównego do Lasu Arkońskiego,
  • 20 listopada – 21 grudnia 1945 – organizacja punktu etapowego na stacji Szczecin Gumieńce podczas akcji wysiedleń 290 tysięcy Niemców[22],
  • 26 grudnia 1945 – pierwszy regularny spektakl teatralny w powojennym Szczecinie w Teatrze Małym (działającym do 1948)[23],
  • luty 1946 – październik 1947 – Szczecin punktem zdawczo–odbiorczym akcji "Jaskółka" podczas której wysiedlono z Pomorza Zachodniego 760 tysięcy Niemców[22],
  • październik 1946 – inauguracja roku akademickiego w Akademii Handlowej[7],
  • grudzień 1946 – powstanie Wyższej Szkoły Inżynierskiej[7],
  • 1946 – powstanie klubu piłkarskiego Arkonia Szczecin[24],
  • 17 września 1947 – przejęcie części portu przez stronę polską od administracji radzieckiej[7],
  • 1948 – powstanie Akademii Lekarskiej, późniejszej Akademii Medycznej[7],
  • 1948 – powstanie klubu piłkarskiego Pogoń Szczecin,
  • 1949 – powstanie klubu piłkarskiego Hutnik Szczecin,
  • 1951 – powstanie Polskiej Żeglugi Morskiej[7],
  • lipiec 1952 – powstanie Stoczni Remontowej Gryfia, początkowo funkcjonującej jako Baza Remontowa Gryfia,
  • grudzień 1952 – wodowanie s/s "Czułym", pierwszego statku zbudowanego w mieście po wojnie[7],
  • maj 1954 – administracji polskiej przekazana została ostatnia część miasta, pozostająca od zdobycia miasta w 1945 roku pod administracją radziecką[22],
  • 1954 – powstanie Wyższej Szkoły Rolniczej, od 1972 Akademii Rolniczej[7],
  • 11 stycznia 1955 – przejęcie od wojsk radzieckich całego portu[7],
  • 1955 – powstanie Politechniki Szczecińskiej[7],
  • 1957 – utworzenie PPDiUR "Gryf"[7],
  • 1959 – wizyta sekretarza generalnego KPZR Nikity Chruszczowa[7],
  • 1961 – uruchomienie elektrowni "Pomorzany"[7],
  • 1964 – powstanie Stoczni Remontowej Parnica, od 1999 (po upadłości) Stocznia Pomerania,
  • 1968 – inauguracja pierwszego roku akademickiego w Wyższej Szkole Nauczycielskiej i Wyższej Szkole Morskiej[7],
Strajk w Stoczni Szczecińskiej w 1980

Przypisy

  1. ↑ Encyklopedia Szczecina. Szczecińskie Towarzystwo Kultury, s. 331. ISBN 978-83-942725-0-0.
  2. ↑ a b c d e f Leciejewicz L., Wieczorowski T.: Wczesne średniowiecze do czasu ukształtowania się miasta (VI–X wiek). W: Filipowiak W., Labuda G. (red.) Pradzieje Szczecina. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa – Poznań, 1983.
  3. ↑ a b c d e f Białecki T., Turek-Kwiatkowska L. 1991. Szczecin stary i nowy. Szczecińskie Towarzystwo Kultury, Szczecin
  4. ↑ a b c d e f Ślaski K. 1969. Zwycięstwo stosunków feudalnych na Pomorzu Zachodnim (1124–1295). W: Labuda G. (red. Historia Pomorza. Tom I do roku 1466. Wydawnictwo Poznańskie, Poznań
  5. ↑ Stanisław Szczur, Historia Polski Średniowiecze, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2002, s. 123, ISBN 83-08-03273-7, OCLC 830373090.
  6. ↑ Encyklopedia Szczecina. Szczecińskie Towarzystwo Kultury, s. 1150. ISBN 978-83-942725-0-0.
  7. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am an ao ap aq ar as at au av aw ax ay az ba bb bc bd be bf bg bh bi Kalendarium najważniejszych wydarzeń z historii miasta. [w:] Szczecin ulica miasto [on-line]. Miasto Szczecin, Muzeum Narodowe w Szczecinie. [dostęp 2015-08-05].
  8. ↑ a b c d e f g Kozłowski K., Podralski J. 1985: Gryfici książęta Pomorza Zachodniego. Krajowa Agencja Wydawnicza, Szczecin
  9. ↑ a b Fritz R. Barran: Stadte-Atlas Pommern. Rautenberg im Verlagshaus Wurzburg, 2005, s. 115. ISBN 3-8003-3097-0.
  10. ↑ Maciej Płotkowiak: PIN – Średniowieczne mury obronne Szczecina. www.pin-plotkowiak.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-07-16)].
  11. ↑ a b c d e f g h i Werner Buchholz 1999: Pod władzą Brandenburgii/Prus i Szwecji. Pomorze Szwedzkie. W: Piskorski Cz. (red.) Pomorze Zachodnie poprzez wieki.Zamek Książąt Pomorskich, Szczecin
  12. ↑ a b c Pomorze Zachodnie w tysiącleciu: praca zbiorowa, pod red. Pawła Bartnika i Kazimierza Kozłowskiego; Polskie Towarzystwo Historyczne. Oddział w Szczecinie, Kuratorium Oświaty w Szczecinie, Urząd Miejski w Szczecinie, s. 162
  13. ↑ Pomorze Zachodnie w tysiącleciu: praca zbiorowa, pod red. Pawła Bartnika i Kazimierza Kozłowskiego; Polskie Towarzystwo Historyczne. Oddział w Szczecinie, Kuratorium Oświaty w Szczecinie, Urząd Miejski w Szczecinie, s. 163
  14. ↑ Dzieje Szczecina: 1806–1945, 1994', s. 450
  15. ↑ a b c d Pomorze Zachodnie w tysiącleciu: praca zbiorowa, pod red. Pawła Bartnika i Kazimierza Kozłowskiego ; Polskie Towarzystwo Historyczne. Oddział w Szczecinie, Kuratorium Oświaty w Szczecinie, Urząd Miejski w Szczecinie., s. 164
  16. ↑ Historyczna droga do polskiego Szczecina: wybór dokumentów i opracowań, [oprac.] Kazimierz Kozłowski, Stanisław Krzywicki, Krajowa Agencja Wydawnicza, 1988, s. 79
  17. ↑ a b c d e Pomorze Zachodnie w tysiącleciu: praca zbiorowa, pod red. Pawła Bartnika i Kazimierza Kozłowskiego ; Polskie Towarzystwo Historyczne. Oddział w Szczecinie, Kuratorium Oświaty w Szczecinie, Urząd Miejski w Szczecinie, s. 167
  18. ↑ a b c d e Tadeusz Białecki, Historia Szczecina, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław, 1992
  19. ↑ Pomorze Zachodnie w tysiącleciu: praca zbiorowa, pod red. Pawła Bartnika i Kazimierza Kozłowskiego; Polskie Towarzystwo Historyczne. Oddział w Szczecinie, Kuratorium Oświaty w Szczecinie, Urząd Miejski w Szczecinie, s. 168
  20. ↑ a b Hans Werner Rautenberg. 1999: Czas wielkich nadziei i klęski: W Trzeciej Rzeszy (do 1945). W: Piskorski Cz. (red.) Pomorze Zachodnie poprzez wieki.Zamek Książąt Pomorskich, Szczecin
  21. ↑ Jorg Hackmann. 1999: Pomorze Zachodnie po II wojnie światowej (do 1995 r.). W: Piskorski Cz. (red.) Pomorze Zachodnie poprzez wieki.Zamek Książąt Pomorskich, Szczecin
  22. ↑ a b c d Alina Hutnikiewicz. 1999: Pomorze Zachodnie po II wojnie światowej (do 1995 r.). Polskie Pomorze Zachodnie. W: Piskorski Cz. (red.) Pomorze Zachodnie poprzez wieki.Zamek Książąt Pomorskich, Szczecin
  23. ↑ Michał Misiorny: Teatry szczecińskie. W: Dobrzycki E., Lesiński H., Łaski Z. (red.) Pomorze Szczecińskie 1945–1965. Wydawnictwo Poznańskie, Poznań – Szczecin, 1967.
  24. ↑ Skarb - Arkonia Szczecin [online], www.90minut.pl [dostęp 2019-07-17] (pol.).
  25. ↑ PROTOKÓŁ NR 0063-7/14/11 Z POSIEDZENIA KOMISJI DS. SPORTU Z DNIA 31 MARCA 2011 ROKU. bip.um.szczecin.pl. [dostęp 2019-07-16]. (pol.).

Strategi Solo vs Squad di Free Fire: Cara Menang Mudah!