PROFILBARU.COM

Kalendarium historii Bułgarii – uporządkowany chronologicznie, począwszy od czasów najdawniejszych aż do współczesności, wykaz dat i wydarzeń z historii Bułgarii.

Czasy najdawniejsze

I w. – tereny obecnej Bułgarii znalazły się w Cesarstwie Rzymskim – utworzono prowincje Tracja i Mezja^[1]
IV w. – tereny obecnej Bułgarii znalazły się w Cesarstwie Wschodniorzymskim^[1]
VI–VII w. – napływ plemion słowiańskich^[1]
ok. 680 – nad dolny Dunaj przybyli Protobułgarzy, którzy utworzyli silny organizm państwowy^[1]
866 – początek chrystianizacji^[1]
971 – Bizancjum podbiło północno-wschodnią Bułgarię^[1]
1018 – Bizancjum podbiło całą Bułgarię^[1]
1187 – wyzwolenie Bułgarii^[1]
1363 – Bułgaria rozpadła się na dwa państwa – Carstwo Tyrnowskie i Carstwo Widyńskie^[1]
1393 – Turcja podbiła Carstwo Tyrnowskie^[1]
1396 – Turcja podbiła Carstwo Widyńskie^[1]

Zobacz też: Historia Bułgarii (681–1018), Historia Bułgarii w średniowieczu i Historia Bułgarii (1185–1396).

Rządy tureckie

Mapa ruchu narodowo-wyzwoleńczego w Bułgarii w latach 1875–1876

1598 – wybuch powstania skierowanego przeciwko tureckim rządom, krwawo stłumiony przez Turków^[1]
1686 – wybuch powstania skierowanego przeciwko tureckim rządom, krwawo stłumiony przez Turków^[1]
1737 – wybuch powstania skierowanego przeciwko tureckim rządom, krwawo stłumiony przez Turków^[1]
1765 – ks. Stojko Władysławow przepisał i zaczął rozpowszechniać na ziemiach bułgarskich Słowianobułgarską historię Paisjusza Chilendarskiego, od wydarzenia tego zaczęło się bułgarskie odrodzenie narodowe^[2]
1774 – opiekę nad prawosławiem w Bułgarii przejęła Rosja^[1]
początek XIX w. – na sile przybrały protesty antytureckie^[1]
II poł. XIX w. – rozwój antytureckiego ruchu partyzanckiego^[1]
1870 – powstanie autonomicznego Egzarchatu Bułgarskiego – restytucja narodowego Kościoła prawosławnego niezależnego od Patriarchatu Konstantynopolitańskiego^[3]
1872 – jednostronne ogłoszenie autokefalii przez Egzarchat Bułgarski^[4]
1876 – wybuch powstania, które zostało krwawo stłumione przez Turków^[1]
1878 – w wyniku zakończenia wojny rosyjsko-tureckiej utworzono państwo bułgarskie (sięgające Morza Egejskiego)^[1]
1878 – w wyniku kongresu berlińskiego zmniejszono powierzchnię Bułgarii, zaś sam kraj stał się tureckim lennem (południowa Bułgaria znalazła się w Turcji). Władcą został heski książę Aleksander I Battenberg^[1]
1885 – wybuch powstania, w wyniku którego przyłączono do Bułgarii Rumelię Wschodnią^[1]
1886 – Aleksander I Battenberg został obalony przez prorosyjską armię^[1]
1887 – władcą został Ferdynand I Koburg^[1]
1908 – Bułgaria uzyskała niepodległość – carem nowego państwa został Ferdynand I Koburg^[1]

Lata 1908–1944

Wrzesień 1923: powstańcy pojmani przez siły rządowe

1912 – Bułgaria wzięła udział w I wojnie bałkańskiej przeciwko Turcji^[1]
1913 – Bułgaria wzięła udział w II wojnie bałkańskiej. W wyniku wojny straciła południową Dobrudzę na rzecz Rumunii^[1]
1915 – Bułgaria dołączyła do państw centralnych w I wojnie światowej^[5]
1918 – w wyniku powstania zrewolucjonizowanych żołnierzy i przegranej na froncie Ferdynand I abdykował. Władzę przejął jego syn, Borys III^[1]
1919 – w wyniku traktatu pokojowego podpisanego w podparyskim Neuilly-sur-Seine Bułgaria utraciła zachodnią Trację (na rzecz Grecji) i fragmenty Macedonii (na rzecz Królestwa SHS)^[1]
1919 – władzę objął rząd utworzony przez lewicową Partię Agrarną^[6]
1920–1923 – władzę sprawował ludowy rząd A. Stambolijskiego^[1]
1923 – A. Cankow obalił A. Stambolijskiego^[1]; powstanie wrześniowe^[7]
1934 – władzę przejął car Borys III^[1]
1940–1941 – Bułgaria odzyskała tereny utracone w 1919^[1]
1941 – Bułgaria przystąpiła do osi Berlin-Rzym-Tokio^[1]
1942 – początek formowania ruchu oporu, powołanie Frontu Patriotycznego kierowanego przez komunistów^[1]
wrzesień 1944 – do Bułgarii wkroczyła armia radziecka, władzę przejął rząd Frontu Patriotycznego^[1]

Rządy komunistów

marzec 1946 – Zgromadzenie Narodowe, zdominowane przez Front Patriotyczny, uchwaliło ustawę o reformie rolnej^[1]
wrzesień 1946 – referendum ludowe opowiedziało się za utworzeniem republiki^[1]
luty 1947 – w Paryżu Bułgaria podpisała traktat pokojowy, zrzekając się większości ziem odzyskanych w latach 1940–1941^[1]
grudzień 1947 – uchwalono konstytucję Ludowej Republiki Bułgarii^[1]
grudzień 1947 – uchwalono ustawę o nacjonalizacji przemysłu, banków i górnictwa^[1]
1949–1950 – rządy Wasiła Kołarowa^[1]
1949 – Bułgaria przystąpiła do RWPG^[1]
1950–1956 – rządy Wyłka Czerwenkowa^[6]
1954 – przywódcą partii został Todor Żiwkow^[1]
1955 – Bułgaria przystąpiła do Układu Warszawskiego i ONZ^[1]
1958 – zakończono kolektywizację rolnictwa^[1]
1971 – uchwalono nową konstytucję z zapisem o kierowniczej roli Bułgarskiej Partii Komunistycznej^[1]
1971 – Todor Żiwkow został przewodniczącym Rady Państwa^[6]
poł. lat 70. XX w. – Todor Żiwkow zapobiegł powstaniu opozycji antykomunistycznej^[8]
przełom lat 70. i 80. XX w. – początek kryzysu gospodarczego związanego ze wzrostem cen importowanych nośników energii^[6]
1984–1989 – nasilono akcje asymilowania ludności pochodzenia tureckiego (bułgaryzacja)^[8]
1985–1989 – w wyniku namowy Michaiła Gorbaczowa przeprowadzono pierwsze reformy gospodarcze^[6]
1987 – wprowadzono nową ordynację wyborczą zezwalającą na zgłaszanie większej liczby kandydatów niż jest miejsc do obsadzenia^[6]
1988 – powstały pierwsze organizacje opozycyjne^[8]
1989 – z Bułgarii uciekło ok. 300 000 Turków^[6]
luty 1989 – powołano Niezależną Federację Pracy „Podkrepa”^[8]
maj 1989 – wybuchły rozruchy spowodowane asymilacją Turków^[8]
wrzesień 1989 – ogłoszono rehabilitację ofiar stalinizmu^[8]
10 listopada 1989 – Żiwkow został usunięty z przywództwa partii, kierownictwo BPK przejęli zwolennicy reform na czele z Petyrem Mładenowem^[8]
17 listopada 1989 – Petyr Mładenow objął urząd prezydenta^[8]
18 listopada 1989 – w Sofii wybuchły protesty antyrządowe^[8]
7 grudnia 1989 – ugrupowania opozycyjne utworzyły Związek Sił Demokratycznych (ZSD)^[8]
15 grudnia 1989 – ogłoszono amnestię wobec uwięzionych opozycjonistów^[8]
29 grudnia 1989 – wycofano przepisy dyskryminujące Turków^[8]
3 stycznia 1990 – rozpoczęły się rozmowy pomiędzy ZSD a BPK^[8]
15 stycznia 1990 – zniesiono zapis z konstytucji o przewodniej roli partii^[8]
21 stycznia 1990 – Todor Żiwkow został aresztowany^[8]
luty 1990 – zezwolono na prowadzenie prywatnej gospodarki rolnej^[6]
kwiecień 1990 – Bułgarska Partia Komunistyczna zmieniła nazwę na Bułgarską Partię Socjalistyczną^[6]
maj 1990 – zakończyły się rozmowy pomiędzy ZSD a BPK^[8]
czerwiec 1990 – wybory do Wielkiego Zgromadzenia Narodowego wygrali postkomuniści z Bułgarskiej Partii Socjalistycznej^[8]

Zobacz też: Okrągły Stół (Bułgaria).

Czasy najnowsze

lipiec 1991 – uchwalono nową konstytucję^[6]
październik 1991 – wybory do Wielkiego Zgromadzenia Narodowego wygrała prawica skupiona w ZSD^[1]
grudzień 1991 – ceny żywności wzrosły 10-krotnie wobec poprzedniego roku, liczba bezrobotnych przekroczyła 300 tys.^[6]
1994 – wybory do Wielkiego Zgromadzenia Narodowego wygrali postkomuniści związani z BPS^[1]
17 lutego 1997 – Bułgaria porozumiała się z MFW w sprawie spłaty zadłużenia^[6]
1997 – wybory do Wielkiego Zgromadzenia Narodowego wygrała prawica skupiona w ZSD^[1]
2001 – w wyniku niezadowolenia społecznego do władzy doszedł były car Symeon II, który objął stanowisko premiera^[1]
2004 – Bułgaria przystąpiła do NATO^[1]
2005 – wybory do Wielkiego Zgromadzenia Narodowego wygrała Koalicja na rzecz Bułgarii^[1]
1 stycznia 2007 – Bułgaria została członkiem UE^[1]

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v ^w ^x ^y ^z ^aa ^ab ^ac ^ad ^ae ^af ^ag ^ah ^ai ^aj ^ak ^al ^am ^an ^ao ^ap ^aq ^ar ^as ^at ^au ^av ^aw ^ax ^ay ^az ^ba Bułgaria. Historia, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2016-03-03] .
↑ T. Dąbek-Wirgowa: Historia literatury bułgarskiej. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1980, s. 66-67.
↑ M. Ławreszuk: Prawosławie wobec tendencji nacjonalistycznych i etnofiletystycznych. Studium teologiczno-kanoniczne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper, 2009, s. 188. ISBN 978-83-7507-045-3.
↑ T. Wasilewski: Historia Bułgarii. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1988, s. 153. ISBN 83-04-02466-7.
↑ Keith Robbins. British Diplomacy and Bulgaria 1914-1915. „The Slavonic and East European Review”. 49 (117), s. 560-585, 1971. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l Oxford Wielka Encyklopedia Świata. T. 2. Poznań: Oxford Educational, 2004, s. 235-236. ISBN 83-7325-542-7.
↑ T. Wasilewski: Historia Bułgarii. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1988, s. 248-249. ISBN 83-04-02466-7.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q Instytut Pamięci Narodowej: Bułgaria. rok1989.pl. [dostęp 2016-03-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-01-31)]. (pol.).